Tani połysk PRL: kto psuł estetykę? (Meble Kowalskich 25)

Jedno z pytań: dlaczego tak a nie inaczej wyglądały blokowiszcza, dlaczego tak a nie inaczej produkowano miliony identycznych mebli? Także Meble Kowalskich? (co to i dlaczego Meble Kowalskich, zobacz niżej) Dlaczego w sklepach nie było wyboru, albo bardzo ograniczony? Dlaczego pojawił się ów fatalny „połysk” „à la antyki” na meblach, jak by nie było, modernistycznych? Przyczyn można by wymienić wiele i nie ma zgody pomiędzy opiniotwórcami. Jednak dla osób nie pamiętających epoki PRLu sprawa jest w ogóle trudna to do pojęcia; dla pamiętających – trudna czasem do zwerbalizowania. A oto odnośny fragment książki tyczący się tego problemu, w którym próbuję zwerbalizować odpowiedź:

Punkt pierwszy – to sprawa kolorystyki. Producenci nie zaakceptowali proponowanych barw, dając takie, jakimi dysponowały fabryki. Pierwotnie bowiem „Kowalscy zaprojektowali swój zestaw w kilku kolorach: kuchnia biała, pokój dziecięcy w żywych barwach” [106]. Wkrótce, ku dyzgustowi krytyków i w zasadzie bez wpływu projektantów, Meble Kowalskich otrzymały „wysoki połysk”. Nadto – jak pisano – „handel, za podszeptem klientów, zażądał również mebli segmentowych w okleinie mahoniowej” [234]. Mahoń na większości szerokich powierzchni – towarzyszył bukowej okładzinie krawędzi. I… producenci na tym „poprzestali” [106]. Odtąd – jak czytamy w artykule z początku lat siedemdziesiątych – „mahoniowe wnętrza »Kowalskich« stały się naszym mieszkalnym krajobrazem” [106]. Podobno klienci życzyli sobie, „żeby okleiny wyszły poza tradycyjne maty czy półmaty w mahoniu. Najchętniej widzieliby modne w wielu krajach kolorowe lakiery na półkach i szafach, ale producenci bronią się przed tym jak diabeł przed święconą wodą” [159]. Pozostawiam na boku dalsze dywagacje o domniemanych „żądaniach klientów”, bo doniesienia na temat tychże żądań bywają sprzeczne, a w ogóle prasa tamtych lat nie pisała wprost, lecz, jak to się mówi, owijała w bawełnę. Przecież „klienci” nie mogli wówczas niczego „żądać”. To raczej postulaty estetyczne elit – dziennikarzy i krytyków – jak i gusta tudzież ograniczone możliwości producentów ubierano w kostium rzekomego „publicznego zamówienia” i „konsumenckich postulatów”. Profesor Jan Węcławski w wewnętrznej recenzji, pisanej w roku 1976 w związku ze staraniami Czesława o stanowisko „docenta etatowego”, opisał to zjawisko bardzo trzeźwo w sposób następujący:

[…] istnieje jeszcze rynek sprzedawcy, a nie konsumenta […] ograniczenia w materiałach, zwłaszcza wykończeniowych, dotknęły mebli systemowych Kowalskiego. Nader widocznym wyrazem tego stało się bezkrytyczne, nieograniczone stosowanie jednego typu okleiny (mahoniowej) doprowadzające do swoistej – używając przykrego w naszym języku neologizmu – „mahonizacji” polskiego meblarstwa. Ale to w żadnym wypadku nie obciąża projektanta.

- - - - - - -
A jak było na tym połyskiem? Kto zadecydował? Wbrew pozorom nie tylko cena, a raczej nie cena... Dlaczego zatem? Dwa słowa na ten temat w następnym odcinku.
- - - - - - -
zapraszam serdecznie na najbliższe spotkania autorsko-promocyjne z moją książką
MEBLE KOWALSKICH . LUDZIE I RZECZY (Wydawnictwo Dębogóra, Poznań 2014)
POZNAŃ BIBLIOTEKA RACZYŃSKICH stary gmach, środa 3 grudnia godz. 18.00, WSTĘP WOLNY | w programie gawęda autora o Meblach Kowalskich, wykład o historii meblościanek Filipa Speka, usiąście na Krześle Kowalskiego nowo produkowanym
- - - - - - -
Meble Kowalskich – to moje rodzeństwo, czyli projekt moich rodziców, Bogusławy i Czesława Kowalskich. Napisałem o tym właśnie rodzinną książkę – którą przedstawiam we Szanownym Czytelnikom we fragmentach (Jacek Kowalski, „Meble Kowalskich. Ludzie i rzeczy”, Wydawnictwo Dębogóra, Poznań 2014). Promocjom książki towarzyszą spotkania i pokazy krzesła projektu mego Ojca (było zaprojektowane w komplecie do Mebli Kowalskich, ale nigdy nie skierowano go do produkcji – zaczynamy teraz, produkuje firma nowymodel.org) . Jest też strona www Mebli Kowalskich | i Fanpage Mebli Kowalskich.