Dyskredytacja inst. świadka koronnego, kontr. operacyjnej i ....

 W czyim interesie następuje dyskredytacja instytucji świadka koronnego, kontroli operacyjnej i innych instytucji prawnych ustanowionych do zwalczania najcięższej i najniebezpieczniejszej dla Państwa przestępczości zorganizowanej, mafijnej, korupcyjnej…

   Na początku zacytuję maksymę, którą powinni wziąć do rozumu i serca wszyscy, którzy zabierają w w/w temacie głos: „Pewna forma organizacji przestępczej będzie istnieć tak długo, jak długo będzie istniała ludzka chciwość. Można jednak przesunąć punkt ciężkości na korzyść społeczeństwa i demokracji.” - Joel Friedman - (Szef filadelfijskiego Zespołu d/w zPrzestępczością Zorganizowaną.)

   Przez kilka dni największe media opiniotwórcze w kraju wraz z PO - „umiejętnie” przerzuciły środek ciężkości debaty publicznej dotyczącej informacji przedstawionych przez Mariusza Kamińskiego byłego Szefa CBA z dyskusji i dociekań dot. ewentualnego finansowania PO przez świat przestępczy, dalszej pracy sędziego, który w toku kontroli operacyjnej przyjął korzyść majątkową, obecnej służby w CBA osób, które były rozpracowywane pod kątem współdziałania z przestępcami itd. (tematów jest bardzo dużo podobnych, choć nie wszystkie jeszcze publicznie zostały ujawnione) - na dyskredytacje personalną Mariusza Kamińskiego oraz instytucji świadka koronnego.

    Ta sytuacja przypomina pod pewnym względem nagonkę personalną, a nie rzeczową na Mariusza Kamińskiego przy okazji ujawnienia m.in. afery hazardowej, przyjęcia korzyści majątkowej przez poseł Sawicką z PO. Wtedy także został zastosowany w/w manewr odwrócenia uwagi od rzeczy istotnych, a skupiono się na personaliach. Nie trzeba nikomu już tłumaczyć, że takie „wycieczki” personalne odbywają się tylko wtedy kiedy ktoś nie ma argumentów rzeczowych i coś chce ukryć, zamieść... itd. Wtedy także „słuszne” środowiska medialne i partyjne rozpoczęły kampanię dyskredytującą instytucję kontroli operacyjnej.

       W tych wskazanych powyżej dwóch sytuacjach jest widoczna logika i kierunek działań. Powstaje pytanie w jakim celu są podejmowane takie działania i kto ewentualnie z nich może skorzystać. Myślę, że bez w/w instytucji świadka koronnego, kontroli operacyjnej i innych, lub jak obecnie chcą niektórzy ich zdyskredytowaniem, niektórzy będą czuli się lepiej...., dużo lepiej i pewniej...interesy, znajomości, faktyczna władza, państwo w państwie, to niektórych tak pociągają, że w istocie szafują jednym z newralgicznych priorytetów państwa, tj. bezpieczeństwem wewnętrznym, a co za tym idzie pomagają strukturom przestępczym w głębszym wejściu w struktury polityczne i decyzyjne państwa.

        Należy także zauważyć, że w/w dyskredytacja przenosi się pośrednio na inne instytucje prawne do zwalczania najcięższej i najniebezpieczniejszej dla Państwa przestępczości zorganizowanej, mafijnej, korupcyjnej, m.in. na tzw. „małego świadka koronnego” określonego w art. 60 § 3i 4 kodeksu karnego, „świadka incognito” z  art. 184 kodeksu prawa karnego, niweczy wprowadzone w artykułach korupcyjnych instytucje złamania zmowy milczenia przez udzielającego korzyść majątkową z art. 229 § 6 kk (zawiadomienie organu do ścigania przestępstw o przyjęciu lub obietnicy przyjęcia korzyści majątkowej przez osobę pełniąca funkcje publiczne, art. 230a § 3 kk (zawiadomienie organu do ścigania przestępstw o przyjęciu lub obietnicy przyjęcia korzyści majątkowej w zamian za załatwienie sprawy), art. 250a § 4 kk (zawiadomienie organu do ścigania przestępstw o przyjęciu lub żądaniu korzyści majątkowej w zamian za głosowanie w określony sposób – przekupstwo wyborcze), art. 296a § 5 kk (zawiadomienie organu do ścigania przestępstw o przyjęciu lub obietnicy przyjęcia korzyści majątkowej w zamian za czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia),  i art. 296b § 4 kk (zawiadomienie organu do ścigania przestępstw o przyjęciu lub obietnicy przyjęcia korzyści majątkowej w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik zawodów). Oraz osłabia inne czynności, w tym działania z osobami współpracującymi, działania pod przykryciem itd.

    Znamienne jest, że dopóki w wyjaśnieniach podejrzanych, zeznaniach świadków, materiałach z czynności operacyjno-rozpoznawczych nie pojawia się polityk, sędzia, prokurator, ważna osoba z biznesu lub samorządu czynności przebiegają w miarę normalnie, trwa weryfikacja materiału dowodowego itd. Natomiast kiedy w postępowaniu pojawiają się w/w osoby zaczyna się „panika”, niektórzy prowadzący zaczynają chorować aby pozbyć się sprawy, małe rzeczy do sprawdzenia, wykonania przeradzają się w olbrzymie problemy, niektórzy prowadzący od razu zakładają a priori, że w/w osoby nie mogły dopuścić się przestępstw i te wątki traktują z małą powagą, szukając przede wszystkim informacji na umorzenie tego wątku, a nie jego dogłębną weryfikacje procesową, od razu nabierają nieufności do świadka, który czyje te zmiany itd.. Akta co jakiś czas wędrują do nadzoru, co także spowalnia postępowanie, nie mówiąc o tym, że o planie czynności, śledztwa wie coraz większa ilość osób itd. Nie przeczę, że przynajmniej cześć z tych spraw jest trudna dowodowo, ale skąd takie zachowanie prowadzących, od kogo się tego nauczyli, a przecież weszli do zawodu z ideami, przez kogo i kiedy zostali zmanierowani, przecież są „niezależni”, a politycy i w/w osoby nie maja wpływu na ich kariery. Odpowiedź jest oczywista i rozwinę ją przy okazji w innym poście.

       Instytucja świadka koronnego wywodzi się z Anglii (toturn King's/Queen's evidence). Nie istnieje jednak jednolity model świadka koronnego, ponieważ w różnych ustawodawstwach przyjmuje on różną postać (immunity witness, accomplice witness,informant defendant, Kronzeuge, Aufklärungsgehilfe, pentito). Przyjmuje się, że świadkiem koronnym jest sprawca czynu, który przyjął korzystną propozycję w zakresie ścigania  lub ukarania w zamian za zeznania obciążające innych współuczestników, sprawców. Chodzi tu głównie o przełamanie zmowy milczenia, o cenne źródło informacji, nowy środek dowodowy, który ma podnieść wykrywalność i skuteczność ścigania karnego najpoważniejszych przestępstw i ich sprawców oraz dostarczyć brakującego materiału dowodowego.

        W Polsce ustawa oświadku koronnym weszła w życie 01 stycznia 1998 roku na okres 3 lat i jest sukcesywnie przedłużana.  Przepisy ustawy stosuje się w sprawach o przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie najcięższych przestępstw. Świadkiem koronnym jest podejrzany, który został dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka. Można dopuścić dowód z zeznań świadka koronnego, jeżeli łącznie zostały spełnione następujące warunki: 1)   do chwili wniesienia aktu oskarżenia do sądu jako podejrzany w swoich wyjaśnieniach przekazał organowi prowadzącemu postępowanie informacje, które mogą przyczynić się do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im, 2)   zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań dotyczących osób uczestniczących w przestępstwie oraz pozostałych okoliczności. Można uzależnić dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego także od zobowiązania się podejrzanego do zwrotu korzyści majątkowych odniesionych z przestępstwa oraz naprawienia szkody nim wyrządzonej. Przepisów ustawy nie stosuje się do podejrzanego, który w związku z udziałem w przestępstwie wymienionym w  pierwszym przepisie: 1)   usiłował popełnić albo popełnił przestępstwo zabójstwa  lub współdziałał w popełnieniu tego przestępstwa, 2)   nakłaniał inną osobę do popełnienia czynu zabronionego, określonego w art. 1, w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego, 3)   zakładał zorganizowaną grupę albo związek mający na celu popełnianie przestępstw lub taką grupą albo związkiem kierował. Przepisów w/w ustawy nie stosuje się, jeżeli świadek koronny w toku postępowania: 1)   zeznał nieprawdę lub zataił prawdę co do istotnych okoliczności sprawy albo odmówił zeznań przed sądem,2)   popełnił nowe przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw. Postanowienie w przedmiocie dopuszczenia dowodu z zeznań świadka koronnego wydaje sąd właściwy do rozpoznania sprawy na wniosek prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze, złożony po uzyskaniu zgody prokuratora apelacyjnego.  W razie wydania przez sąd postanowienia o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka koronnego, prokurator sporządza odpisy materiałów dotyczących osoby wskazanej w postanowieniu sądu i wyłącza je do odrębnego postępowania, które następnie zawiesza; zawieszenie postępowania trwa do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przeciwko pozostałym sprawcom.

   „Małym świadkiem koronnym” określa się sprawcę przestępstwa, który współdziałał w jego popełnieniu z innymi osobami i ujawnił organowi ścigania informacje o  osobach uczestniczących w przestępstwie i opisał istotne okoliczności jego popełnienia. W stosunku do takiej osoby sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, może warunkowo zawiesić jej wykonanie, a nawet (przy spełnieniu określonych warunków) odstąpić od jej wymierzenia. Innymi słowy oznacza to, że osoba, która popełniła przestępstwo wspólnie z innymi osobami, w zamian za współpracę z organami ścigania, może skorzystać z możliwości uniknięcia surowej kary, a nawet uniknąć kary w ogóle.

      Czynności operacyjno-rozpoznawcze przewidziane w prawie inicjowane są w dwojaki sposób. W pierwszym przypadku czynności te zarządzane są przez uprawnione służby i niepodlegają kontroli zewnętrznej, zarówno kiedy chodzi o ich rozpoczęcie jak też o ich przebieg oraz postępowanie ze zgromadzonymi w czasie ich prowadzenia materiałami. Do grupy tej należą takie czynności jak korzystanie z osobowych źródeł informacji, obserwacja, uzyskiwanie, sprawdzanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji operacyjnych (za wyjątkiem informacji objętych tajemnicą bankową iubezpieczeniową). W drugim przypadku zarządzenie przeprowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych wymaga decyzji lub zgody organu który jest organem zewnętrznym i może w pewnym zakresie sprawować funkcję kontrolną nad prowadzonymi czynnościami. Do czynności tych należy zaliczyć kontrolę operacyjną, zakup kontrolowany, przesyłkę niejawnie nadzorowaną, a także kontrolowane przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej.

Kontrola operacyjna (do jej prowadzenia uprawnionych jest 10 służb w kraju) polega na możliwości niejawnego zapoznawania się z treścią przekazywanych informacji pomiędzy osobami, a wszczególności na: kontrolowaniu treści korespondencji, kontrolowaniu zawartości przesyłek, stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów, oraz ich utrwalanie, a w szczególności treści  rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych. Kontrolę operacyjną można stosować wyłącznie w celach: zapobiegania popełnienie przestępstwa, wykrycia przestępstwa, ustalenia sprawcy lub sprawców przestępstwa, uzyskania i utrwalenia dowodów przestępstwa.

Kontrola operacyjna swoim zakresem obejmuje: kontrolowanie treści korespondencji, pozwala na zapoznanie się z treścią różnorodnych form przekazu pomiędzy nadawcą a odbiorcą wiadomości, listy tradycyjne, korespondencja internetowa, sms, mms, poczta elektroniczna, rozmowa telefoniczna, fax.; kontrolowanie zawartości przesyłek, najczęściej przesyłką określamy przedmiot przeznaczony dla adresata poprzez doręczyciela. (list, paczka, przedmioty wielkogabarytowe – materiały, maszyny, konstrukcje, kontenery); stosowanie środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych, dotyczy urządzeń podsłuchowych, rejestrujących rozmowę telefoniczną, inną formę przekazu na odległość, a także dźwięku i obrazu w pomieszczeniach.

     Policja i służby które są upoważnione na mocy ustawy do prowadzenia kontroli operacyjnej mają ściśle określony katalog najcięższych przestępstw, co do których można zarządzić kontrolę operacyjną.

    Wniosek o zastosowanie kontroli operacyjnej składany jest przez uprawniony ustawowo organ, po wyrażeniu zgody przez Prokuratora Generalnego lub Okręgowego w zależności od rodzaju służby do Sądu Okręgowego.

     Należy dodać, iż kontrolę operacyjną można także zarządzić w przypadku niecierpiącym zwłoki. Organ wnioskujący, prokurator, sąd jest taki sam jak w przypadku zwykłej procedury. W razie nieudzielania  przez sąd zgody w terminie 5 dni od dnia zarządzenia kontroli operacyjnej, organ zarządzający wstrzymuje kontrolę operacyjną oraz dokonuje protokolarnego, komisyjnego zniszczenia materiałów zgromadzonych podczas jej stosowania…..

    Kontrolę operacyjną zarządza się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące i istnieje możliwość  przedłużenia jej stosowania. Wykorzystanie materiałów z kontroli operacyjnej w postępowaniu sądowym następuje na zasadzie art. 393 § 1 kpk

    Materiały te stanowią materiał procesowy, co zwiększa skuteczność walki z przestępczością zorganizowaną, ponieważ można je wykorzystać już w postępowaniu przygotowawczym (dopuszczenie wykorzystywania tego rodzaju materiałów w postępowaniu karnym przez Akt RICO z 1970 roku w USA, umożliwiło osiągnięcie znacznych sukcesów w walce z organizacjami przestępczymi, co potwierdzają ujawnione akta tych spraw oraz zapadłe wyroki, których jedną z podstaw były te materiały)

    W praktyce zazwyczaj dochodzi do pewnych niejasności, co potwierdzają niektóre wszczęte śledztwa oraz podnoszone zarzuty obrony w zakresie, jak rozumieć jednoznacznie: - gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą nieskuteczne lub nieprzydatne, okoliczności uzasadniające potrzebę zastosowania kontroli operacyjnej, w tym stwierdzonej albo prawdopodobnej bezskuteczności lub nieprzydatności innych środków; uzyskanie wiarygodnych, wieloźródłowych informacji operacyjnych, które powinny być podstawą do wszczęcia sprawy operacyjnej, w której to stosujemy kontrole operacyjną.

      Sąd Najwyższy Uchwałą z dnia 23 marca2011 roku o sygn.akt I KZP 32/10 stwierdził, że dowodami uzyskanymi w wyniku kontroli operacyjnej, zarządzonej postanowieniem Sądu Okręgowego.., które pozwalają na wszczęcie postępowania karnego lub mają znaczenie dla toczącego się postępowania karnego, są jedynie dowody dotyczące przestępstw, określonych enumeratywnie w ustawie dot. konkretnej służby, które zostały wskazane w postanowieniu o zastosowaniu kontroli operacyjnej lub w postanowieniu o udzieleniu tzw. zgody następczej, w tym wydanej także w toku kontroli operacyjnej, a popełnionych przez osobę, której dotyczyła zgoda pierwotna i osobę, co do której wydano zgodę następczą. Zastanawiające jest, ze tego typu orzeczenia zapadają w większości w sprawach dotyczących "znanych i "poukładanych" w danym kręgu, czy szerzej osób publicznych.

        Nie bez znaczenia jest tu wcześniejsze orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 roku o sygn. akt I KZP 6/07: 1/ Przez „uzyskane dowody pozwalające na wszczęcie postępowania karnego lub mające znaczenie dla toczącego się postępowania karnego” należy rozumieć wyłącznie dowody popełnienia przestępstw wymienionych w katalogu enumeratywnie wyliczającym przestępstwa w danej ustawie dot. służby, która prowadziła kontrole operacyjną. 2/ Uzyskane w czasie kontroli operacyjnej dowody popełnienia przestępstw przez osobę inną niż objęta postanowieniem wydanym na podstawie ustawy albo popełnionych wprawdzie przez osobę nim objętą ale dotyczące przestępstw innych niż wskazane w tym postanowieniu, mogą być wykorzystane w postępowaniu przed sądem, pod warunkiem, że w tym zakresie zostanie wyrażona następcza zgoda sądu na przeprowadzenie kontroli operacyjnej. Sprawa dotyczyła osób z wymiaru sprawiedliwości.

         W zależności od zainteresowania tym postem, w przyszłości postaram się w skrócie omówić rozwiązania dot. wagi roli prokuratora w zakresie kontroli operacyjnej (często niesłusznie się ją umniejsza, a jest ona nie mniejsza niż sądu, ponieważ faktycznie to on decyduje jaki wniosek, dot. jakiej osoby zostanie złożony lub nie do sądu…), rozwiązania i ich konsekwencje w zakresie kontroli procesowej i operacyjnej, które wejdą w życie z dniem 11 czerwca 2011 roku (ustawowe uregulowanie procedury uzyskania zgody następczej o co wcześniej obok innych także wnosiłem), rozwinięcie i przybliżenie w/w oraz innych instytucji do zwalczania przestępczości zorganizowanej, w tym także czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz naświetlenie związanych z tym różnych trudności... Ewentualnie czekam na podpowiedzi tematów w w/w zakresie w komentarzach. Wiedza, którą przekazałem jest dostępna w różnych jawnych opracowaniach, w tym resortowych i publikacjach specjalistycznych.