9. lutego
OBYCZAJOWOŚĆ I ŻYCIE RODZINNE. STROJE
Obyczaje Żydów polskich kształtowały się w warunkach pogłębiającej się izolacji społeczeństwa żydowskiego od otoczenia, m. in. na skutek świadomej polityki zarówno Kościoła jak i Synagogi. W średniowieczu, kiedy liczba Żydów w Polsce była niewielka, nie różnili się oni zbytnio sposobem bycia od swych sąsiadów. Świadczą o tym m. in uchwały synodów prowincjonalnych okresu od XIII do XV w., które musiały co pewien czas przypominać ludności katolickiej, by nie urządzała wspólnych biesiad z Żydami, nie bawiła się razem z nimi na weselach, nie tańczyła z nimi itd.
W Królestwie Polskim zapewne do końca XV w., a na Litwie jeszcze w XVI w. Żydzi nie wyróżniali się zbytnio swym strojem od otoczenia. Świadczą o tym nie tylko zachowane średniowieczne witraże okien kościelnych, na których przedstawiano Żydów w strojach mieszczańskich, ale także urywek z tzw. drugiego statutu litewskiego z 1526 roku, w którym czytamy, że "Żydzi w kosztownych szatach z łańcuchami złotemi, sami i ich żony w złocie, srebrze chodzić, także srebra na pasiech i na kordziech nosić nie mają". Tradycyjny strój Żydów polskich [czarne bekiety i chałaty] i odmienne od chrześcijan uczesanie [długie brody i pejsy] pojawiły się w Polsce zapewne dopiero w XVI w.
W dzielnicach i miasteczkach żydowskich ośrodkiem, wokół którego ogniskowało się życie społeczno-religijne Żydów była bóźnica. W większości gmin była ona nie tylko miejscem dla odprawiania dwa razy dziennie modłów, ale też męską salą zebrań oraz izbą posiedzeń zarządu i sądu kahalnego. W większych miastach budowano zwane ratuszami żydowskimi oddzielne budynki, w których znajdowało się zazwyczaj więzienie dla skazanych przez sądy kahalne dłużników, złodziei, awanturników oraz osób przekraczających przepisy rytualne. Przy bóżnicy znajdował się budynek szkolny, szpital, łaźnia [parnia] i oddzielnie mikwa, czyli basen dla kobiet. cdn.
Źródło: Interpress
