Podstępny jar który miał wciągnąć w pułapkę pilotów korzystających rzekomo ze wskazań radiowysokościomierza, w zestawieniu z parametrami rejestratora QAR ATM stał się bronią obosieczną obnażając kłamstwa MAK-u. Obliczenia blogerów którzy profesjonalnie zestawili wartości przeciążeń z parametrami z TAWS-a zaprzeczyły oficjalnej wersji wydarzeń. Wg analizy danych MAK i KBWL LP, TU154M nie powinien w ogóle dolecieć do miejsca katastrofy. Zestawienie znanych wskazań RW z profilem ukształtowania terenu zdaje się również to potwierdzać.
Zainspirowała mnie notka Tupolew zarył kikutem w ziemię w której Autorzy zwracają uwagę na stały odczyt RW na odcinku między bliższą radiolatarnią a ulicą Gubienko. Zestawienie tych danych z dokładnym odwzorowaniem rzeźby terenu na badanym odcinku może dać bardzo ciekawe efekty.
Znając prędkość z jaką poruszał się TU154M (Ground Speed = ok 280 km/godz czyli ok 78 m/s) oraz czasy w jakich zanotowano wskazania RW (w ATM) możemy obliczyć odległość od brzozy do miejsca w jakim nastąpiła rejestracja parametru ATM. Odległość była mierzona wzdłuż linii wyznaczonej przez współrzędne odnotowane w alarmach TAWS.
Wskazania RW o wartości 6,2m były notowane w ATM między 08:40:57,5 a 08:41:01. W połowie sekundy po 08:41 nastąpił zanik odczytów niektórych parametrów. Do uderzenia w brzozę - wg ATM o 08:40:59,375 odczyt RW nie był zaburzony przechyleniem płatowca a nieznaczne pochylenie (do 3 st) przy stałym kącie natarcia nie zawyżało zbytnio pomiaru. O godz. 08:40:57 nastąpiła rejestracja wysokości 9,4m w jednym cyklu MSRP a wcześniej wg wykresu, 2 półsekundowe cykle: 12,5m.
Kodowanie parametru wysokości RW w MSRP jest opisane w notce bezbłędnie i znajduje potwierdzenie w wartościach parametru notowanych na wykresach i raporcie KBWL LP. W 8 bitach są kodowane wartości od 0 do maksimum wskazań RW5M (~800m) co daje przedział 3,125m na każdą z 255 jednostek zapisywanych w MSRP. Wartość "0" zapisana binarnie w MSRP koduje wysokość do 3,125m, "1" wysokość do 6,25m, "2" wysokość do 9,375m itp. Widać że wartości w Raporcie zostały zaokrąglone do jednego miejsca po przecinku.
Potwierdzenie
Na str. 49 PDF Załącznika do Raportu Końcowego KBWL LP jest opisana rejestracja sygnału AWARIA I.HYDR.1/NIEB. ZIEMIA. Komisja dysponując dokładniejszymi danymi z TAWS-a wolała odczytywać wartości zanotowane w czasie alarmów TAWS z MSRP. KBWL LP widocznie nie chciała przyznać że dysponuje odczytami z Universal Avionics. Zamiast tego na kanale dzielonym między informację o wysokości niebezpiecznej (z TAWS) a awarią instalacji hydraulicznej znaleziono parametr dyskretny o wartości "1" i odniesiono go do wartości zapisanych w ATM w tym czasie.
Czas trwania: 08:40:06-08:40:11, VPRZ: 306, WYSBAR: 562, WYSRADIO: 356,2, PH1VZBLIZ: 1
WYSRADIO to wartość odczytana z ATM i odkodowana do wartości dziesiętnej. Poszukajmy jednostki MSRP zgodnie z opisem kodowania w notce Tupolew zarył kikutem w ziemię. 113 x 3,125 = 353,125. Wartość zapisana w MSRP wynosi zatem 113 (zerojedynkowo: 1110001) i koduje przedział wysokości między 353,125 a 356,25. Sposób kodowania został zatem potwierdzony a przedziały MSRP pasują do tych odczytanych przez KBWL LP.
Ile wyniosło rzeczywiste wskazanie RW ? W Załączniku nr 4 do Raportu KBWL znajdujemy dane o alarmie TAWS #34.
Alert Time (H:M:S): 06:40:03, Radio Altitude: 1159.312500 ft - czyli 353,35m.
Wartości RW są kodowane w MSRP zgodnie ze przedziałami opisanymi w notce a wartości odczytane z ATM pokazują górny pułap przedziału wysokości jaki mógł odczytać RW5M.
Warto dodać że TU154M ma dwa radiowysokościomierze RW5M których pomiar jest uśredniany.
Profil terenu
Za pomocą zmodyfikowanego skryptu korzystając z API GM wyciągnąłem odczyty wysokości terenu (co 5 metrów) na odcinku 220m od ostatniego odczytu RW 12,5m w okolicy bliższej NDB do feralnej brzozy. Odczyty dokonano wzdłuż linii wyznaczonej przez współrzędne alarmów TAWS. Spakowany plik w formacie CSV ze współrzędnymi geograficznymi i wysokościami npm jest dostępny tutaj.
Większy obrazek dostępny po kliknięciu na ten powyższy. Widać na nim odniesienie wysokości wg RW do profilu terenu. Charakterystyczne ząbki przy wyższych odczytach to przeskoki wysokości o 3,125 m w dół z powodu rejestracji przez ATM niższego przedziału. O godzinie 08:40:57,5 w odległości ok 140 metrów od brzozy następuje początek stałej rejestracji wartości RW 6,2m. Odczyt ten nie jest mocno zafałszowany pochyleniem i przechyleniem maszyny a rejestrowana wysokość jest maksymalną dla przedziału MSRP. Na odcinku od pierwszej rejestracji wys. RW 6,2m do brzozy teren wznosi się o ok 6,5m (od 241,71m do 248,32m npm).
Biorąc pod uwagę wysokość ścięcia brzozy > 5m oraz fakt że wysokościomierz na odcinku 140m rejestrował maksymalną wys. nad poziom gruntu wynoszącą 6m oraz uwzględniając wznoszenie się terenu na ww. odcinku o ponad 6m należy założyć że samolot wzniósł się o conajmniej 6m między 08:40:57,5 a miejscem ścięcia brzozy o godz. 08:40:59,375. Daje to minimalną prędkość wznoszenia ponad 3,4 metra na sekundę na tym odcinku ! 6,6/1,875=~3,5m/s
Wg wykresów ze strony 21 PDF Załącznika do Raportu Końcowego maksymalne wychylenie dźwigni sterowania silnikami i ściągnięcie wolantu na siebie nastąpiło o godzinie 08:40:56,5 - czyli sekundę przed pierwszym odczytem RW 6,2m. Odłączenie automatu ciągu nastąpiło pół sekundy wcześniej. Jak widać 80-tonowy TU154M na ściągnięcie sterów i powolne rozkręcanie się turbin silników z powodu bezwładności automatu, zareagował nagłym wznoszeniem z nierealną prędkością ponad 3,4 m/s jakby nie działała na niego zasada zachowania momentu pędu.
Prędkość wznoszenia i zmiana wysokości wynikające ze wskazań RW nie zgadzają się także z wartościami wyliczonymi przez autorów w tabelach notki Tupolew zarył kikutem w ziemię.
Jar który miał być dowodem indolencji polskich pilotów okazał się dosyć mocnym dowodem na manipulację parametru wysokości radiowej odczytanej z ATM.
