Święta religijne i święta świeckie – część II

Teza rozszerzająca

Różnica między świętem religijnym a świeckim nie jest właściwa wyłącznie chrześcijaństwu ani nowoczesności.

Jest to uniwersalna różnica semiotyczna, widoczna w różnych cywilizacjach:

tam, gdzie czas odsyła poza porządek ludzki → święto religijne,

tam, gdzie czas organizuje porządek ludzki → święto świeckie lub rytualno-państwowe.

I. Starożytne Chiny

Czas jako znak kosmicznego ładu

Charakterystyka semiotyczna

W tradycji konfucjańsko-cesarskiej:

święto nie upamiętnia wydarzenia,

lecz aktualizuje porządek kosmiczny (Dao, Niebo).

Cesarz nie był „kapłanem” w sensie religijnym, lecz:

mediatorem między Niebem a Ziemią

Typ znaku

znak kosmologiczny,

transcendencja bezosobowa,

czas cykliczny, związany z harmonią świata.

Pozycja między religijnym a świeckim

To nie jest święto świeckie w sensie nowoczesnym,

ale też nie religijne w sensie objawieniowym.

➡ Czas jako znak ładu, nie zbawienia

II. Święta w świecie muzułmańskich kalifatów

Czas podporządkowany Objawieniu

Charakterystyka semiotyczna

Święta islamskie (np. Id al-Fitr, Id al-Adha):

są ściśle powiązane z Objawieniem,

nie opierają się na wcieleniu ani obrazie,

czas jest znakiem posłuszeństwa wobec Boga.

Typ znaku

znak normatywno-religijny,

transcendencja absolutna,

silne połączenie religii, prawa i kalendarza.

Konsekwencja

Nie ma ostrego rozróżnienia:

święto religijne

święto wspólnotowe

➡ czas jest jednocześnie sakralny i normatywny

III. Święta żydowskie

Czas jako pamięć przymierza

Przykład: Chanuka

Chanuka:

nie jest świętem z Tory,

lecz świętem pamięci i światła,

odnosi się do historii, ale nie jest rocznicą w sensie świeckim.

Typ znaku

znak narracyjno-przymierny,

czas jako aktualizacja pamięci,

sens zakorzeniony w relacji Boga i ludu.

W judaizmie:

czas nie „mija” –

czas powraca jako sens

IV. Porównanie syntetyczne (międzykulturowe)

V. Wniosek ogólny

Święto zawsze jest znakiem czasu.

Różnica polega na tym, czy czas odsyła poza siebie,

czy tylko do samej wspólnoty.

Nowoczesne święta świeckie → czas zarządzany,

Tradycyjne święta religijne → czas uświęcony,

Kosmologiczne święta dawnych kultur → czas harmonizowany.

Zdanie domykające całość

Sekularyzacja nie polega na zaniku świąt,

lecz na zmianie tego, do czego czas ma odsyłać.

Czas nie przestaje znaczyć.

Zmienia się tylko adres jego znaczenia.