Podczas forum ekonomicznego w Krynicy nowy prymas Polski abp Wojciech Polak poszedł w sukurs wszelkim postępowym siłom tego świata surowo potępiając syntezę nacjonalizmu z chrześcijaństwem nazywając taką postawę wręcz heretyckim tokiem myślenia. Niestety, ale arcybiskup w tej kwestii sam posłużył się starym i sprawdzonym, uproszczonym tokiem myślenia myląc nacjonalizm z szowinizmem czy też ksenofobią. Warto pamiętać, że pojęcia te nie są ze sobą tożsame. Aczkolwiek obecny establishment zrobił bardzo dużo, aby w umysłach Polaków zagnieździło się myślenie proste jak konstrukcja cepa - nacjonalizm = zło, zbrodnia, holocaust etc. Wielu mainstreamowych polityków, jak i publicystów dwoi się i troi, aby słowo i znaczenie polskiego nacjonalizmu zrównać z ziemią i umieścić je w określeniach najbardziej skrajnie pejoratywnych.
Jak jest więc z tym nacjonalizmem? Nacjonalizm jak niegdyś trafnie określił ZIemkiewicz jest jak folklor czy też muzyka ludowa. Według definicji encyklopedycznej jest to nic innego jak "Postawa społeczno-polityczna uznająca naród za najwyższe dobro w sferze polityki. Głosi solidarność wszystkich grup i klas społecznych". Jednakże mimo tej jasnej i spójnej definicji charakter danego nacjonalizmu jest tożsamy z warunkami historycznymi, w jakich formował się dany naród. Wyróżnić tu można nacjonalizmy oparte o duch plemienny (pogańskie,integralne) stawiające na piedestale "czystość krwi". Taki tok myślenia i pojmowana narodu był głębokim wypaczeniem, a przykładami tego rodzajów nacjonalizmów był niegdyś hitleryzm w III Rzeszy czy też banderyzm na Ukrainie. Nacjonalizmy takie wiązą się także z dużą dozą szowinizmu,rasizmu i ksenofobii. Istnieje jednakże druga grupa nacjonalizmów: są to tzw. nacjonalizmy oświecone, oparte w dużej mierze o duch religijny. W takim przypadku naród pojmuje się jako wspólnotę opartą przede wszystkim na więzach duchowych czy też metafizycznych. Ważną rolę pełni tu także pierwiastek religijny. Polski nacjonalizm zaliczał się i zalicza do tej drugiej grupy nacjonalizmów.
Korzenie ideowe polskiego nacjonalizmu
Nacjonalizm obecnie używany jako jest powszechny straszak niezwykle obecny w polskiej opinii publicznej. Mało kto jednak obecnie pamięta, że polski nacjonalizm miał korzenie dalekie od szeroko rozumianej prawicy. Zalązkiem powstawania polskiej myśli narodowej było Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Z czasem z TDP wyodrębniła się Liga Polska, z czasem powstała Liga Narodowa, w której główną rolę odgrywał już Roman Dmowski. Nacjonalizm polski był wtedy nacjonalizmem egalitarnym, demokratycznym. Pisał o tym między innymi zwolennik Ligi Narodowej, wielki polski pisarz Henryk Sienkiewicz: "Tylko nikczemne i złośliwe indywidua lub absolutni głupcy mogą porównywać nacjonalizm polski z charakterystycznym nacjonalizmem niemieckim lub czarnosecinnym rosyjskim. Nacjonalizm polski nie tuczył się nigdy cudzą krwią i łzami, nie smagał dzieci w szkołach, nie stawiał pomników katom. Zrodził się z bólu, największej tragedii dziejowej. Przelewał krew na rodzinych i na wszystkich innych polach bitew, gdzie tylko chodziło o wolność. (…) Wypisał na swych chorągwiach najszczytniejsze hasła miłości, tolerancji, oswobodzenia ludu, oświaty, postępu.” Narodowa demokracja w tamtych czasach głosiła hasła upowszechnienia wśród różnych społeczności poczucia tożsamości narodowej, propagowano także szeroko pojęty program rozwoju lokalnych struktur władzy, min. samorządów.
Polski nacjonalizm przechodził przez dwie fazy rozwoju: umiarkowaną i radykalną. Te umiarkowane oblicze polskiego nacjonalizmu to przede wszystkim narodowa demokracja z zaborów oraz partia polityczna Związek Ludowo-Narodowy gdzie otwarcie akcentowano poparcie dla demokracji parlamentarnej, gospodarki wolnorynkowej. Druga faza rozwoju polskiego nacjonalizmu, czyli ta radykalna to przede wszystkim lata 1926-39, kiedy to do głosu zaczęło dochodzić młode pokolenie, które wyrażało postawy tradycjonalistyczne, oparte na doktrynie katolickiej nauki społecznej wyraźnie dystansujące się od demokracji parlamentarnej i głoszące etatystyczne koncepcje gospodarcze.
Polski nacjonalizm a religia
Początkowo ruch narodowo-demokratyczny wyraźnie dystansował się od kościoła katolickiego. Dystans ten był zauważalny w szczególności do wyższych hierarchią kapłanów KK. Począkowo ruch ten miał nawet indyferentny stosunek w do kościoła, często pojawiały się także akcenty krytyczne. Ewolucja zmiany stosunku ruchu nacjonalistycznego do kościoła zaczęła się już w czasach II RP. W szeregach Związku Ludowo-Narodowego znajdowali się księża, między innymi ks. Kazimierz Lutosławski czy także ks. Marceli Nowakowski. Wyraźnie "prokatolickie" nastawienie było widoczne wśród młodego pokolenia narodowców. Między innymi wyrazem takiego głębokiego zwrotu tu katolicyzmowi były pielgrzymki oraz śluby młodzieży akademickiej na Jasnej Górze. Katolicyzm wszedł także w doktryny społeczno-polityczne pączkujących ruchów narodowo-radykalnych. Powstała także wtedy koncepcja tzw. totalizmu katolickiego opracowana przez ks. Józefa Pawskiego na łamach religijnego pisma "Pro Christo". Wątki narodowe dało się także odnaleźć w wypowiedziach prymasa tysiąclecia Stefan Wyszyńskiego, który pisał "Naród, który nie wierzy w wielkość i nie chce ludzi wielkich, kończy się. Trzeba wierzyć w swą wielkość i pragnąć jej." Ważnym elementem stanowiącym element nacjonalizmu katolickiego jest także tzw. Veritas et ordo caritatis czyli porządek miłosierdzia. Polega on na tym, że najpierw obdarza się miłosierdziem to co własne, czyli własną rodzinę, przyjaciół a potem naród.
Zatem mówienie o tym, jakoby nacjonalizm chrześcijański był swoistego rodzaju herezją uważam za wysoce nieuprawnione. Być może abp Polak miał tutaj na myśli skrajne odmiany nacjonalizmu o których wcześniej już wspomniałem, aczkolwiek należy pamiętać o jednej istotnej rzeczy, że katolicyzm w przypadku nacjonalizmu jest pewnym parasolem bezpieczeństwa. Tym parasolem bezpieczeństwa chroniącym nacjonalizm przez wynaturzeniem, jakim jest choćby taka postawa jak biologiczny rasizm.
