Dzisiaj mija 40 rocznica najtragiczniejszego wypadku komunikacyjnego w historii Nowej Zelandii. 28go listopada 1979 McDonnell Douglas DC-10, lot 901, Air New Zealand rozbił się o zbocze Mt Erebus. Zginęło 257 pasażerów i członków załogi. Nikt nie przeżył zderzenia.
Wycieczkowy lot na Antarktydę, rutynowo wykonywany przez narodowego przewoźnika zakończył się tragedią w wyniku serii ludzkich błędów i niesprzyjającej pogody. Załoga zeszła dużo ponizej wysokosci uznawanej za bezpieczną, fenomen meteorologiczny zwany whiteout doprowadził do zatarcia linii horyzontu i samolot uderzył w zbocze góry.
Dochodzenie wykazało, że schodzenie poniżej 6tys stóp w czasie lotów widokowych było praktyką powszechną i publicznie znaną dzięki artykułom w magazynach turystycznych. Okazało się jednak, że ANZ zmieniła plan lotu nie informując o tym załogi. W wyniku pomyłki rachunkowej komputer prowadził samolot wprost na Mt Erebus zamiast przez zatokę obok góry. Dodatkowo załoga, która się rozbiła nie była przeszkolona na wypadek wystąpienia whiteout.
Raport nowozelandzkiej PKBWL winił załogę i tylko załogę argumentując, że zeszli poniżej zabronionego pułapu wbrew panującym warunkom widoczności. Raport został bardzo krytycznie przyjęty zarówno przez środowisko pilotów jak i opinię publiczną. Skutkiem tego było następne dochodzenie przez instytucję podobną do polskiej NIK. Owocem był raport, który nie tylko przeniósł winę z załogi na ANZ ale dodatkowo kładł nacisk na matactwa kierownictwa linii w trakcie dochodzenia. Chwytliwa fraza z raportu “orchestrated litany of lies” weszła do języka potocznego.
Szybko okazało się że autorzy drugiego raportu rozpędzili się we wnioskach nie mając wystarczających dowodów na matactwo. Raport został zaskarżony i podważony w sądzie. Jego autor sędzia Peter Mahon, próbował się jeszcze odwoływać do Tajnej Rady Królewskiej w Londynie ale nic nie wskórał. Mimo, wysokiej wartości merytorycznej raport nie może we wnioskach używać retoryki publicystycznej.
Ważnym czynnikiem jest też fakt, że Nowa Zelandia przechodziła w latach 80ych duże zmiany społeczne. Postbrytyjskie społeczeństwo kastowe przechodzi wtedy proces egalitaryzacji. Konflikt między kierownictwem państwowych linii a związkiem zawodowym pilotów miał swoje odzwierciedlenie w dychotomii społeczeństwo vs establishment.
Sama katastrofa została przykryta gwałtownymi zwrotami w poszukiwaniu winnych. Zamiast pamięci ofiar wypadek i dochodzenie stały się przedmiotem kpin, żartów, piosenek i skeczy kabaretowych.
Po 40 latach wypadek ciągle dzieli nowozelandczyków uznawana przez międzynarodową społeczność pilotów i ekspertów bezpieczeństwa wersja o błędach zarówno załogi i jak i nawigatorów naziemnych ciągle nie znajduje zrozumienia w spolaryzowanym społeczeństwie. Wrak DC10 ciągle leży na zboczu Mt. Erebus
