Kraków 6.7.
Wicewojewoda Walicki w odpowiedzi na interwencję pp. [mec.] Kuśnierza i [prof.] Sikory w sprawie stud. praw. Ant. Grębosza i Bol. Świderskiego odpowiedział, że zostali obaj dzisiaj o godz. 6 wywiezieni do Berezy Kartuskiej. Interwencje wszelkie należy przeto skierować do komendanta obozu izolacyjnego, gdyż ten tylko może w razie odpowiedniego sprawowania się zatrzymanych, zwolnić ich przedterminowo.
***
"Tam na Polesiu wśród bagien bezdomnych,
Gdzie tylko ponury wiał wiatr,
Zagnał serc kilka gorących płomiennych,
Bez duszy okrutny zły kat."
***
Antoni Grębosz urodził się w 1909 r. w Wadowicach, syn urzędnika. Po gimnazjum w Wadowicach studiował prawo na UJ. Już w gimnazjum rozwinął działalność organizacyjną w ramach Ruchu Młodych Obozu Wielkiej Polski. Członek wydziału powiatowego RM w Wadowicach i okręgowego w Bielsku, a po przeprowadzce rodziny do Krakowa (1933 r.) także wydziału wojewódzkiego - sekcji politycznej, kierującej młodzieżowymi organizacjami narodowymi; Sekcji Młodych SN w Krakowie, jako kierownik propagandy. Świetny mówca i ceniony znany w Krakowie działacz organizacyjny za swoją działalność został aresztowany wraz z Bolesławem Świderskim (1912-1969, na emigracji po wojnie wydawca, właściciel m.in. Polish Book House w Londynie - 1947–69) i decyzją wojewody krakowskiego 5 lipca 1934 r. wywieziony do Berezy Kartuskiej, gdzie otrzymał numer więzienny 1. Spędził tam 5 miesięcy z czego 3 w więzieniu. Do Krakowa wrócił 1 grudnia 1934 r., jako kaleka - na skutek bicia miał sparaliżowaną lewą rękę.
***
"Lecz nie załamał ich trud i niedola
A tylko wyrabia w nich hart,
Śmiało stawiajcie swe czoła,
Hasło ich leci hen w świat."
***
W 1935 r. Antoni Grębosz zostaje członkiem Zarządu Powiatowego SN w Krakowie (powiaty myślenicki, wadowicki, chrzanowski), wiceprezes i kierownik wydziału organizacyjnego, p.o. prezesa zarządu (po inż. Adamie Doboszyńskim, który wyjechał do Warszawy), poźniej pełnił szereg funkcji w Zarządzie Okręgowym SN w Krakowie. Za działalność polityczną w SN był więziony 10 razy, bez wyroków sądowych. Po studiach odbywał praktykę adwokacką u działacza narodowego mec. dr Adama Pozowskiego [był więziony wraz z Gręboszem w więzieniu przy ul. Siemieradzkiego, zwolniony 6.07.], a po jego śmierci, u adwokata Władysława Kosturka. Grębosz, wraz z Władysławem Jaworskim udzielali pomocy prawnej członkom SN. Od października 1939 pracował w konspiracyjnych strukturach SN (powiatowych i okręgowych), gdzie pełnił szereg funkcji, wydawał powielany codzienny komunikat radiowy dla Krakowa i okolic, a także tygodnik "Surma" do którego pisał artykuły, głównie jednak współpracował przy tworzeniu struktur Narodowej Organizacji Wojskowej w powiecie krakowskim. Egzamin adwokacki złożył przed Tajną Radą Śląsko-Krakowską.
W maju 1940 r. został zastrzymany w mieszkaniu, w którym był kocioł, aresztowano go w związku z wydawanymi przez SN pismami "Surma" i "Polska". Znaleziono przy nim artykuł "Odra i Nysa Łużycka granicą zachodnią Polski", za działalność w SN-NOW spędził wiele miesięcy w więzieniu na Montelupich, gdzie spotkał innych działaczy narodowych. Po ciężkim śledztwie w Gestapo, został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. "Był bardzo słabego zdrowia i kiedy gestapowiec powiedział, że wysyłają go do KL Auschwitz i życzą mu, aby go przetrwał, miał odpowiedzieć, "iż będzie tam lepiej niż w Berezie". Jak wspominał Marian Pajdak, miała to być rozmowa kurtuazyjna ale na decyzji, którą otrzymał, zaznaczono, że został skierowany do kompanii karnej."
Został rozstrzelany w KL Auschwitz 26.06. 1941 r.
Ożenił się z nauczycielką Jadwigą Harynek, córką działacza narodowego (1939)."
***
biogram za (tam więcej szczegółów): Tomasz Jan Biedroń, w: Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955. Tom 1, red. W.J.Muszyński, J.Mysiakowska-Muszyńska; Warszawa 2010
wiersz - fragmenty wiersza znanego wśród czł. SN w 1936 r. i pewnie wcześniej, nie znam nazwiska autora.
Inne tematy w dziale Kultura
