Przyszły czerwony morderca we wschodniej Polsce, okupowanej przez ZSRS, był dwukrotnie skazywany na kary więzienia w II RP. Za pierwszym razem sądzony wespół z Joskiem Muetzmacherem, który zostanie za jakiś czas współpracownikiem policji. W 1928 r. otrzymał Ajzenszer karę 4 lat więzienia (z zaliczeniem aresztu od 1926 r.), zwolniony w 1930, za drugim razem zatrzymany w drugiej połowie 1933 r. i skazany na 10 lat więzienia. Jeśli wierzyć biogramowi skleconemu przez działaczy komunistycznych, zwolniony na mocy amnestii w 1938 r. (wśród udzielających informacji do biogramu wymieniona jest Helena Michnik, matka Stefana i Adama).
Markus Ajzenszer (Eisenscher), syn Józefa i Sary urodził się w 1903 r. w Mizuniu k. Stryja, w tym drugim mieście ukończył gimnazjum. W 1924 r. zaczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Autorzy czerwonego biogramu piszą, że "został wkrótce relegowany za działalność rewolucyjną". A w akcie oskarżenia z 1928 r. czytamy: "w roku 1923 wstąpił na uniwersytet Lwowski. W roku 1924, dowiedziawszy się, iż jest poszukiwany przez policję, zbiegł do Warszawy. Za co go ścigano Eisenscher nie wie." i dalej "Jak widać z odezwy Sądu Okręgowego Karnego we Lwowie Markus Eisenscher jest ścigany przez Sąd Okręgowy w Stryju o zbrodnię zdrady głównej i zostały za nim wobec ucieczki rozesłane listy gończe."
Od 1922 r. Ajzenszer należał do młodzieżówki komunistycznej. Michnik i spółka: "przez pewien czas pracował w technice. Wkrótce został sekretarzem KO ZMKZU w Stryju, a na konferencji krajowej ZMKZU wybrano go członkiem KC. W 1925 ukończył Międzynarodową Szkołę Leninowską w Moskwie". Czas ukończenia tej szkoły i pobyt w tym czasie w Centrali, a nie w Polsce ma prawdopodobnie krwawe tło. Ajzenszer był wymieniany po latach jako "sędzia" partyjny. W 1925 r. został we Lwowie strzałami w plecy zamordowany agent policji Józef Cechnowski (były komunista, współcześnie mający złą prasę na Czerskiej, m.in. - sprawa zamachowców w Cytadeli i inne).
Na Józefa Cechnowskiego był to już drugi zamach, poprzednia bojówka wpadła przypadkowo w Warszawie - Huebner/Hibner i 2 inni, po pościgu i strzelaninie na ulicach Warszawy (śmierć poniósł policjant konny Wittman, rany odniosło wiele przypadkowych osób) zostali skazani na śmierć. Zamach we Lwowie miał zostać przeprowadzony właśnie z polecenia Ajzenszera, celnym strzelcem w plecy był działacz młodzieżówki komunistycznej Naftali Botwin (ujęty i skazany na śmierć). Wkrótce podjęto działania propagandowe by zrobić z niego bohatera. Później jego imię nosił jeden z oddziałów kominternowskich tzw. Brygad Międzynarodowych, walczących z Hiszpanami, a wcześniej wystawiano sztuki teatralne na jego cześć.
po prawej Naftali B., niżej stały wariant (1930):
Po kursie w Moskwie Ajzenszer został członkiem Kom. Okręgowego młodzieżówki komunistycznej w Łodzi i "członkiem egzekutywy w Warszawie".
Z aktu oskarżenia (1928):
[Zatrzymanie Joska Muetzmachera - późniejszego współpracownika policji]
"W dniu 5 listopada 1926 r. wywiadowca Urzędu Śledczego m. Warszawy Józef Obojski z polecenia swej władzy udał się do mieszkania niejakiego Arona Kazańskiego w poszukiwaniu skradzionej biżuterji. W mieszkaniu tem wywiadowca Obojski [w swoim czasie dość głośna postać - z sukcesami ściagał też innych kryminalistów po caaałej Warszawie, z marnym dla nich skutkiem ponieważ Obojski potrafił szybko biegać i celnie odpowiadał na strzały]...wywiadowca Obojski zastał osobnika, będącego sublokatorem Kazańskiego; osobnik ów niezameldowany, zapytany o nazwisko, okazał dowód osobisty na imię Roberta Granita. Przy przetrząsaniu walizy rzekomego Granita, Obojski ujawnił druki komunistyczne, wobec czego zaaresztował właściciela bibuły i przekazał go Policji Politycznej. Tam rzekomy Granit został zbadany przez st. przodownika P.P. Stefana Bakalarza. Przesłuchiwany przez Bakalarza, zaaresztowany podawał się początkowo nadal za Granita okazując odnośny dowód osobisty, wydany jakoby przez starostwo Będzińskie, a utrzymując, że jest stałym mieszkańcem Będzina. Wobec niewyraźnych odpowiedzi, dawanych Bakalarzowi przez Granita na pytania dotyczące Będzina, który badający znał dokładnie, funkcjonariusz Policji Politycznej powziął przypuszczenie, że dokumenty Granita są sfałszowane. Po sprawdzeniu w starostwie Będzińskim okazało się, że przypuszczenie Bakalarza jest słuszne. (...)"
Zatrzymanie Ajzenszera:
"Starszy przodownik Bakalarz, prowadząc dochodzenie przeciwko Muetzmacherowi zarządził przez przod. Karola Zielińskiego rewizję lokalu, gdzie zamieszkiwał Muetzmacher przed wyjazdem do Otwocka w domu nr 76 m.144 przy ul.Leszno.
W mieszkaniu tem policja zastała osobnika, który podał się za Artura Naglera, podczas rewizji w Okręgowym Urzędzie Policji Politycznej przy rzekomym Naglerze ujawniono list, którego treść dotyczyła spraw komunistycznej Partji Polski i Związku Młodzieży Komunistycznej w Polsce. Wobec tego Naglera zatrzymano i zajęto się sprawdzeniem dowodów osobistych zaaresztowanego, które okazały się fałszywe."
*
W latach 1930-1933 Ajzenszer to członek Sekretariatu KC KZMZU i KC KPZU, później sekretarz okręgu wołyńskiego KPZU, delegat zjazdu KPP. W 1933 r. aresztowany w Warszawie po pobycie w Łucku i procesie w Kobryniu skazany na 10 lat więzienia, jeśli wierzyć czerwonemu biogramowi zwolniony na mocy amnestii w 1938 r. I dalej "W 1939 r.-1941" przebywał w Stryju. Początkowo zajmował się tam organizowaniem [org.] życia gospodarczego i milicji [rabunek i zbrodnia], później miał pracować..."w bankowości". Po wybuchu wojny pomiędzy sojusznikami ZSRS i Niemcami, miał według komunistów trafić najpierw pod Stalingrad ("Batalion Pracy") a później do kołchozu w Kazachstanie ("pracował") - w obu przypadkach brak informacji o tym, czym się tam zajmował (podejrzewam, że dane po 1941 r. są zmyślone, jego akta znajdują się w sekcji kominternowskiej w archiwum w Moskwie - opisane jako liczne). Ajzenszer miał w Kazachstanie "prawdopodobnie" umrzeć w 1942 r. (ale kto go tam wie, nie zdziwiłbym się, gdyby po wojnie nazywał się Kowalski nazwisko Nagler wydaje się jednak spalone).
Z innego biogramu:
Markus Ajzenszer (1903-1942?). "(...) Po 17 września 1939 r. należy w Stryju do czołowych działaczy bolszewickich m.in. organizuje milicję bolszewicką, tajne służby, bierze bezpośredni udział w wysiedlaniu i aresztowaniu Polaków. Szczególnie znęca się nad oficerami i żołnierzami KOPu, polskimi osadnikami, nauczycielami, kapłanami. Sam ich osobiście torturuje." (J. Marszałek)
Inne tematy w dziale Kultura
