Maj 2010: Janusz Szuber tłumaczony na 12 języków i publikowany m.in. w prestiżowym nowojorskim 'The New Yorker' czyta swoje wiersze podczas XV Przemyskiej Wiosny Poetyckiej, Noc Poetów:
za: kultura.przemyśl
3 tygodnie temu otrzymałem informację, że jedno z najlepszych polskich czasopism literackich rzeszowska „Nowa Okolica Poetów” nie otrzymało dotacji na swoją działalność. Wiedziony jakimś przeczuciem natychmiast wszedłem na stronę Instytutu Książki i niestety : XVI Przemyski Festiwal Poezji również nie dostał dotacji.
Dla osób, które nie były i nie widziały tego Festiwalu – suchy link do stron Instytutu niewiele mówi. Ja byłem na tym Festiwalu w tamtym roku podczas jego XV edycji jako jeden z zaproszonych poetów – uczestników. I mogłem go ocenić na żywo oglądając wszystkie i rozliczne imprezy W tym co piszę nie przemawia przeze mnie żaden interes – choć byłem zaproszony i na tę XVI edycję planowaną na 7-8 września i zacząłem się do niej przygotowywać merytorycznie od sierpnia 2010 zgłaszając swój program.
Tekst będzie chciał udowodnić obiektywną wartość tej znakomitej imprezy dla kultury polskiej. Niech mówią dowody: program festiwalu, autorzy i ich umiejętności.
Ocena należy do Czytelników.
Program
Program XVI Festiwalu – jak mnie poinformowali organizatorzy Przemyskie Centrum Nauki i Kultury ZAMEK - jest taki sam jak edycji 2010:
1/ akcent merytoryczny (naukowy) jest położony na otwarte dla każdego Seminarium Literackie odbywające się w sali Teatru Fredreum na XV-wiecznym Zamku Kazimierza Wielkiego. Seminarium polega na tym, że każdy z poetów ma obowiązkowo wygłosić esej na zadany i z góry ustalony temat – w tym roku tematami tymi były dwie wielkie postaci polskiej poezji: Czesław Miłosz (Rok Miłoszowski) i Aleksander Wat.
W ubiegłym roku zaprezentowano dla bardzo dużej publiczności – głównie młodzieży i studentów - kilka bardzo ciekawych nowości teoretycznych i poetyckich. Wymienię tutaj – na zasadzie symbolicznych wręcz przykładów z kilkunastu esejów - znakomitą prezentację przekładów wierszy Mirona Białoszewskiego na język hiszpański wykonany przez wybitną poetkę i tłumaczkę Krystynę Rodowską, esej o twórczości Jerzego Ficowskiego z klasycznej historii literatury Stanisława Stabro (prof. dr hab. Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie), czy rewelacyjną demonstrację polskiej sztuki recytatorskiej Bogusława Kierca w arcytrudnym utworze: poemacie „Zielone oko” Tytusa Czyżewskiego. Jak się okazało – polska sztuka recytacji jest też arcytrudna...
Autorzy tej części Festiwalu: poeci: Kraków, Warszawa, Wrocław, Rzeszów, Sanok, Tarnobrzeg, Opole, blogosfera /reprezentowana przez moją skromną osobę, ”publicysta”/
2/ powszechność i uniwersalność języka polskiej poezji była pokazana poprzez tłumaczenia wierszy poetów – nadesłane wcześniej do organizatorów – na język migowy. Osoby niesłyszące na specjalnym wieczorze w Zamku mogły tę poezję oglądać na telebimie a jednocześnie odbierać ją poprzez tłumaczenie na język migowy. Ten bardzo ciekawy eksperyment miał być kontynuowany w tym roku.
Autorzy tej części Festiwalu: tłumacze na język migowy /Przemyśl/, poeci
3/ dzieci i młodzież. Przedostatni punkt programu Festiwalu to niedzielne popołudnie - kilkugodzinne popisy dzieci i zabawa z poezją: śpiewy, tańce, recytacje, warsztaty artystyczne. Zabawa iście fantastyczna – dzieci to potrafią.
Autorzy tej części Festiwalu: dzieci, młodzież ze szkół przemyskich i ich nauczyciele
4/ otwarty konkurs na esej dla młodzieży szkół średnich i wyższych na temat związany z bohaterami Seminarium Literackiego. W tym 2011 roku byliby to: Czesław Miłosz i Aleksander Wat. Jury: naukowcy i poeci – przyznają wyróżnienia dla autorów najciekawszych esejów.
Autorzy tej części Festiwalu: młodzież szkół średnich i wyższych z Przemyśla (a w zasadzie z całej Polski – konkurs jest otwarty).
5/ koncerty dwóch znakomitych bardów, śpiewających poetów – dostępne dla każdego jak i wszystkie imprezy Festiwalu)
Autorzy tej części Festiwalu: Leszek Długosz /Kraków/ i Bogusław Nowicki /Warszawa/
6/ spotkania poetów z młodzieżą szkół średnich i podstawowych Przemyśla
Autorzy tej części Festiwalu: Jacek Gutorow /Uniwersytet Opolski/, Krzysztof Lisowki /Wydawnictwo Literackie, Kraków/. (dokumentacja internetowa młodzież szkół przemyskich)
7/ i idąc po linii dokumentacyjnej: dokumentacja historii Festiwali przemyskich dwuczęściowa. Jedną z nich wyczerpała multimedialna prezentacja przemyskiej artystki fotografik i historyk sztuki Grażyny Niezgody (pokazywana dwukrotnie). Drugą: wystawa portretów poetów Festiwalu w formie artystycznych fotogramów autorstwa przemyskiego fotografika Jacka Szwica.
8/ praktykę i teorię poezji prezentowały dwa warsztaty literackie – również dostępne dla każdego. Jeden z nich prowadził przedstawiciel Nowej Fali krakowski poeta Stanisław Stabro. Drugi – „publicysta”.
Uprzedzając dokumentację tego drugiego warsztatu (opóźnioną z powodu mojego bezrobocia od 23 sierpnia 2010) nadmienię, że oprócz prowadzącego warsztat ‘publicysty’ (treść wykładów opublikowana tutaj na blogu w 4 dużych notkach) w ciągu 4 godzin uczestnicy zapoznali się: z metodami prezentacji poezji na salach zamkniętych i świeżym powietrzu – specjalista od tych spraw Jerzy Klimaszewski /Przemyśl/, techniką posługiwania się mikrofonem – specjalista akustyk Ryszard Gąsior /Przemyśl/, oraz półgodzinnym wykładem „Poezja a media” znakomitego dziennikarza z Radia Rzeszów – Marka Cynkara /Rzeszów/.
Autorzy tej części Festiwalu: Stanisław Stabro /Kraków/, ‘publicysta’ /blogosfera/, Jerzy Klimaszewski /Przemyśl/, Ryszard Gąsior /Przemyśl/, Marek Cynkar /Rzeszów/.
9/ Noc Poetów – „gwóźdź programu” i zakończenie Festiwalu. Na schodach przemyskiego rynku z XIV wieku otoczonego renesansową zabudową z pocz. XVII wieku późnym wieczorem każdy z poetów czyta wiersz – jeśli jego format jest w granicach karty A4, lub dwa wiersze mniejsze.. W razie niepogody czytanie wierszy odbywa się w sali Teatru Fredreum w Zamku Kazimierzowskim
Autorzy tej części Festiwalu – stan CV na 1 czerwiec 2010. Jest to również skład uczestników obecnego XVI Festiwalu:
*Krystyna Dąbrowska – poetka, tłumaczka poezji amerykańskiej, eseistka /Warszawa/
*Krystyna Rodowska – poetka, tłumaczka poezji hispanojęzycznej: Latynoamerykańskiej, oraz francuskiej, eseistka, uczestnik międzynarodowych festiwali poetyckich /Warszawa/
*Krzysztof Karasek – poeta, tłumacz, autor podręcznika – historii polskiej poezji współczesnej, twórca Nowej Fali poezji polskiej, eseista, krytyk literacki /Warszawa/
*Ryszard Krynicki – poeta, eseista, wydawca poezji: prestiżowe Wydawnictwo A5, uczestnik międzynarodowych festiwali, twórca Nowej Fali /do niedawna Poznań, od niedawna Kraków/
*Janusz Szuber – poeta tłumaczony na 12 języków, mający m.in. publikację w prestiżowym i elitarnym czasopiśmie amerykańskim „The New Yorker” /Sanok/
*Bohdan Zadura – poeta, krytyk literacki, tłumacz, eseista, naczelny redaktor „Twórczości” /Warszawa/
*Jacek Napiórkowski – poeta, krytyk literacki, eseista, redaktor naczelny „Nowej okolicy poetów” /Rzeszów/
*Stanisław Stabro – poeta, krytyk literacki, eseista, przedstawiciel Nowej Fali, naukowiec i wykładowca akademicki /Kraków/
*Jacek Gutorow – poeta, krytyk literacki, eseista, tłumacz literatury języka angielskiego, naukowiec, wykładowca akademicki /Opole/
*Stanisław Dłuski – poeta, krytyk literacki, eseista, b. naczelny redaktor czasopisma literackiego „Fraza” /Rzeszów/
*Józef Baran – poeta, krytyk literacki, eseista, uczestnik festiwali międzynarodowych, redaktor naczelny internetowego-video magazynu poetyckiego /Kraków/
*Adam Ziemianin – poeta, eseista, krytyk literacki, przedstawiciel Nowej Fali /Kraków/
*Józef Kurylak – poeta, tłumacz, eseista, krytyk literacki /Kraków/
*Grzegorz Kociuba – poeta, krytyk literacki, eseista /Tarnobrzeg-Rzeszów/
*Grzegorz Pado – poeta, eseista, krytyk literacki, organizator festiwali poezji /Rzeszów/
*Krzysztof Koehler – poeta, eseista, krytyk literacki, kier. działu kultury „Gazety wyborczej” /Kraków/
*Bogusław Kierc – poeta, eseista, reżyser, aktor, recytator, krytyk literacki, wydawca pism Rafała Wojaczka, wykładowca akademicki /Wrocław/
*Kamil Sipowicz – poeta, performer, malarz, rzeźbiarz, dyr. Instytutu DNA /Warszawa/
*Krzysztof Lisowski – poeta, krytyk literacki, eseista /Wydawnictwo Literackie, Kraków/
*Jerzy Janusz Fąfara – poeta, krytyk literacki, autor słuchowisk, eseista, prozaik (nagrodzona książka o Józefie Szajnie) wydawca /Rzeszów/
*‘publicysta’ – poeta, eseista, teoretyk i filozof poezji, autor Networking Poetry (Poezji Sieciującej), teoretyk parateatru /Blogosfera/.
Power XVI edycji Festiwalu 2011 – o wiele większy niż w 2010
Pomimo tego, że program miał być taki sam jest rzeczą oczywistą, że byłoby dużo nowości – również naukowych i teoretycznych, dużo niespodzianek (poeci zawsze mają coś w zanadrzu).
1/ siła Festiwalu byłaby uzupełniona przez Adama Wiedemana
2/ oprócz tego każdy z uczestników przecież się rozwija. Poeci nigdy nie stoją w miejscu, zawsze idą do przodu. I tutaj metodą na chybił trafił podaję pierwsze z brzegu znane mi przykłady wzrostu CV przez kilku – przykładowo – poetów.
a/ Krystyna Rodowska - zacznę od przykładu najłatwiej weryfikowalnego przez czytelników: od września 2010 „pilotuję blogowo” działalność Krystyny Rodowskiej tutaj na tym blogu i w założonym przeze mnie lubczasopiśmie „Poetry & Paratheatre”:
*wrzesień 2010 - opublikowałem wywiad z Krystyną Rodowską po XVIII Międzynarodowym Festiwalu Poezji w Rosario-Buenos Aires w Argentynie gdzie odniosła bardzo duży sukces wśród 50 poetów i kończyła ten Festiwal jako jedyna Europejka w gronie pięciu autorów.
*12 marca 2011 we wrocławskim Biurze Literackim odbyła się promocja 608-stronnicowej „Antologii poezji Latynoamerykańskiej” – największego wyboru tej poezji w Polsce. Dzieło podręcznikowe, wybitne.
*10 kwietnia 2011 międzynarodowa promocja „Antologii” podczas XVI Festiwalu Literackiego Port Wrocław: Festiwal w międzynarodowej obsadzie, a promocja z gośćmi-poetami z Meksyku
*marzec 2011: Rodowska już pracuje nad edycją swojego wyboru wierszy we Francji – wydawcą tomu będzie znany francuski poeta Bernard Noel
*marzec 2011: otrzymała zaproszenia na 2 międzynarodowe Festiwale poetyckie.
A dopiero 22 marca!!! /pisałem w tym dniu/. Został: kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień...
b/ Bogusław Kierc – według informacji PAP: wydał nową edycję pism Rafała Wojaczka i jego nowe niepublikowane wcześniej wiersze
c/ Krystyna Dąbrowska: opublikowała m.in. znakomity esej o tłumaczeniach Larkina w „Literaturze na świecie”
d/ Józef Kurylak – opublikował nowy tom „Dziewczyna z obciętą głową” i tłumaczenia z Sergiusza Jesienina
e/ Stanisław Stabro i Jacek Gutorow (m.in.) będą na międzynarodowym festiwalu „2Back w Sopocie/
f/ ‘publicysta’, chociażby, dostępny empirycznie na miejscu, bez jakiejkolwiek sztampowej i infantylnej reklamy – założył od 20 czerwca 2010: 3 lubczasopisma poświęcone poezji i parateatrowi; „Poetry&Paratheatre”, dokumentujące awangardowe Formy Sieciujące „LabPoetry-NetForms”, i „Instytut Parateatru”; opublikował w sieci tom „Pieśni i tańce” oraz wiele notek poświęconych poezji, sztuce, w tym blogerską wersję swojego eseju wygłoszonego na XV Festiwalu w Przemyślu o Tytusie Czyżewskim i Jerzym Grotowskim, oraz całość wykładu na Warsztacie Poetyckim w czterech dość dużych częściach.
G/ inni poeci tak samo: publikacje w czasopismach, tomy poezji, działalność edytorska, uczestnictwo w międzynarodowych imprezach poetyckich, działalność naukowa, translatorska, etc.
Nie chcę przesadzać ale w pobieżnej ocenie – sam przyrost CV wszystkich 21 uczestników XV Wiosny w porównaniu do 7-9 września 2011 mógłby wynieść nawet do 100 stron formatu A4!
Parafrazując słynne powiedzenie przypisywane generałowi Wieniawie – Długoszowskiemu: to nie są żarty – to są schody!
Znaczenie kulturowe, artystyczne i edukacyjne Festiwalu Przemyskiego
podstawowe wyróżniki festiwalu:
A/ podstawowymi autorami Festiwalu są wyłącznie polscy poeci – bez żadnego posiłkowania się z zewnątrz. A mogliby z łatwością: granica z Ukrainą w odległości 15 minut jazdy samochodem. Przemyślacy np. do Lwowa jeżdżą systematycznie na spektakle do Opery Lwowskiej specjalnymi busami.
B/ zapraszani są wyłącznie najlepsi – przez 15 edycji Festiwalu od 1994 roku przewinęli się wszyscy najlepsi polscy poeci.
C/ widać wyraźny akcent położony na Nową Falę – co jest zjawiskiem bardzo cennym dla innych uczestników i publiczności
D/ interdyscyplinarność, wielostronność każdego poety: dodatkowy wyróżnik poetów jacy są dobierani do programu Festiwalu - każdy z nich musi być interdyscyplinarny, co podnosi jakościowo poziom. Sprowadza się to do tego, że oprócz pisania i publikacji wierszy, poeta musi mieć jeszcze dodatkowo przynajmniej jedną umiejętność: pisanie esejów - krytyka literacka. Każda inna dodatkowa umiejętność lub zawodowa profesja lub artystyczna - jest mile widziana.
***w tym sensie przemyski festiwal można porównać do zgrupowania polskiej kadry pięcioboju nowoczesnego i publicznego pokazu ich umiejętności; w tym jedna z pięciu dyscyplin to praca teoretyczna z teorii sportu tłumaczona jednocześnie na język migowy
***a inne festiwale poezji w Polsce mające już charakter międzynarodowy jak Port Wrocław, 2Back Sopot - można porównać do międzynarodowych mitingów lekkoatletycznych średniej wielkości.
Samo w sobie zgromadzenie czołówki polskich poetów w jednym miejscu jest wartością samą w sobie bezcenną. Daje bowiem wgląd w rozwój polskiej poezji a jednocześnie w nowe trendy, nowe jakości.
Jako taki powinien być więc traktowany ze szczególnym pietyzmem. Jako papierek lakmusowy aktualnego stanu polskiej poezji – bez kontekstu międzynarodowego, a więc bez dialogu poezji z różnych kultur.
We własnym dialogu wewnętrznym - różnych poetyk, demonstracji własnego języka i jego możliwości poetyckich i eksperymentalnych
E/ dzieci i młodzież jako autorzy Festiwalu, równoważni i równoprawni – zajmują dwa punkty programu
F/ Poezja w języku migowym - niesłyszący i tłumacze na język migowy jako autorzy i kolejny stały punkt programu
G/ systematyczna i wielostronna dokumentacja Festiwalu. O ile wiem jest tutaj kwestia rozwojowa: dokumentacji będzie przybywało coraz więcej. Oprócz dwu oficjalnych zamieszczonych na stronach ZAMKU, są trzy na tzw. płytkach, jedna nieoficjalna przemyskiej fotografik Grażyny Niezgody, moich już prawie 10 postów a czeka jeszcze 7. Hm...przygotowywałem organizatorom i poetom, jak również przemyskiej publiczności niespodziankę w tej materii już na maj 2011:)) – no cóż, poczekam...do wiosny 2012...
H/ darmowe uczestnictwo we wszystkich imprezach Festiwalu.
I/otwarty charakter wszystkich imprez: każda impreza jest dostępna dla każdego bez wyjątku. Nawet takie wydawałoby się hermetyczne i techniczne jakimi są warsztaty poetyckie.
Punkty E-I wyczerpują w 100% inną bezcenną wartość jaką jest edukacja społeczeństwa w zakresie poezji, teorii literatury, sztuki i kultury. A także propaganda czytelnictwa poezji, propaganda polskiej poezji, poezji jako takiej, literatury i naszych podręcznikowych postaci będących bohaterami-tematami kolejnych edycji Festiwalu.
Darmowy dostęp, możliwość uczestnictwa każdego, zaangażowanie poetów w spotkania z młodzieżą i pracę w jury oceniającego eseje młodzieży, poezja dla niesłyszących – wyczerpuje definicje społecznego charakteru poezji i kultury o co szczególnie idzie organizatorom. I co szczególnie cenią sobie poeci – uczestnicy Wiosny.
Poezja od czasów Walta Whitmana nie chce być elitarna – chce być dla wszystkich, demokratyczna. Przemyski Festiwal jest demonstracją tej charakterystycznej dla awangardy artystycznej prawdy – poezja jest dla każdego.
I "Nowa Okolica Poetów"- NOP
O nowej Okolicy Poetów można dokładnie powiedzieć to samo co o przemyskim Festiwalu: drukują tam sami najlepsi poeci. Ale jest i dużo debiutów. Pismo otwarte dla każdego
WNIOSKI
Po analizie stron Instytutu Książki i decyzji w sprawie dotacji można je sformułować następująco:
1/ jury musi być jawne a skład podany wcześniej na stronie internetowej Instytutu. Jako podatnicy Skarbu Państwa mamy pełne prawo do wiedzy o tym kto decyduje o naszych podatkach.
Współcześnie – a w zasadzie od kilkudziesięciu lat - na byle zawodach jest jawna punktacja /jazda figurowa na łyżwach, boks, judo, etc./, a zegary elektroniczne na lekkoatletycznych zawodach i innego typu podają jawnie na ekranach telewizyjnych wyniki z dokładnością do setnej sekundy! Panowie i Panie z Instytutu Książki- ???
2/ kryteria ocen podlegających punktacji powinny być równie jawne i podane na stronie internetowej Instytutu.
Pozostaje jeszcze inny argument bardzo istotny: rosną pokolenia wykształconej młodzieży – kultura musi być udostępniona.
Masowy udział w imprezach Festiwalu ludzi z różnych warstw – Przemyśl na dodatek jest wielokulturowy – świadczy o potrzebie socjologicznej i kulturowej takich działań. Miasto ma wieloletnie doświadczenie w organizowaniu imprez kulturalnych również o międzynarodowym charakterze jak chociażby znakomity Festiwal Salezjański poświęcony muzyce poważnej – byłem widziałem, będę pisał!
Pozbawienie miasta tego festiwalu, miasta na styku ważnych kultur: polskiej, ukraińskiej, rosyjskiej oraz katolickiej, greko-katolickiej, prawosławnej – byłoby nieporozumieniem.
Oficjalne dokumentacje fotograficzne Festiwalu:
http://www.kultura.przemysl.pl/?url=7&info=1480
http://www.kultura.przemysl.pl/?url=2&info=1479&rok=2010
Subiektywne impresje fotograficzne Grażyny Niezgody:
http://www.niezgoda.pl/main.php?s=wydarzenia&co=wiosna2010
dla Czytelników śpiewa uczestnik XV Wiosny w Przemyślu: znakomity bard i świetna gitara– Bogusław Nowicki: „Zaspany liryk”:
za: user You Tube: „boguslawnowicki”
Inne tematy w dziale Kultura
