Głupi ma zawsze szczęście, tak mówi polskie przysłowie. W moim życiu sprawdza się znakomicie. W lipcu 1975 po zakończeniu Uniwersytetu Poszukiwań Teatru Narodów pod patronatem UNESCO – pierwszym na dużą skalę międzynarodowym pokazem możliwości parateatru w Instytucie Aktora -Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, pojechałem do Gdańska. Mieszkała tam część mojej rodziny. Odwiedzić ich, pogadać, pobyć nad morzem, pozwiedzać Gdańsk i Mariacką, pobyć na Długim Targu, wpaść do Czarnego Kota i posłuchać grającej szafy, no i posiedzieć w Sopocie.
Lubię uzdrowiska, kurorty, cóż taka moja uroda: wychowałem się w Przemyślu – prawie jak kurort, zabytkowy na dodatek, urodziłem prawie w uzdrowisku. Sopot bardzo lubiłem w ówczesnych latach, jak i Zakopane. Ale ad rem: idę sopockim deptakiem, dochodzę do sopockiego Biura Wystaw Artystycznych: wystawa „Portretu Damy Asymetrycznej” Stanisława Ignacego Witkiewicza, Witkacego. Był jednym z moich ulubieńców, jeśli idzie o polską i światową kulturę. Wspaniałe teksty: „622 upadki Bunga”, „Nienasycenie”, „Szewcy”, „Narkotyki i niemyte dusze”. Ale ”Portret Damy Asymetrycznej”?
Pastelowa technika Witkacego
Wystawa zrobiła na mnie piorunujące wrażenie. Zobaczyłem dzieło genialne: na tekturowych matowych tekturach pastelową techniką narysowane grubymi kolorowymi kredkami portrety kobiet. Faktura kredek – nie tektur dość dużego formatu – była prawie ruchoma, dynamiczna. Wszystkie twarze natomiast były celowo artystycznie pokazane w asymetrii, przerysowanej artystycznie – raz bardziej, raz mniej. Nie ma w tym nic dziwnego – każdy organizm biologiczny jest asymetryczny. Niemniej ta deformacja za pomocą techniki asymetrycznej była doprowadzona w niektórych przypadkach do absurdu – i dawała zupełnie inne twory „buźkowe” żyjące własnym już artystycznym życiem.
„Paryż padnie na twarz” – mówiłem wtedy wszędzie gdzie się dało
I tak myślałem: że jak ta wystawa pojedzie do Paryża – centrum sztuki malarstwa od wielu lat, Paryż będzie musiał paść na twarz. Czekałem tylko kiedy to nastąpi.
W latach stanu wojennego dwaj genialni zakopiańczycy i twórcy awangardy w sztuce: Witkacy w dramacie i Karol Szymanowski – w polskiej muzyce nowoczesnej, mieli swoje rocznice w kalendarzu UNESCO. Przygotowania trwające od kilku lat - przez stan wojenny wypadły bardzo blado. Wydano masę wspaniałych płyt Karola Szymanowskiego, nawet dwie kolekcje; wydano dużo publikacji o Witkacym, m.in. album „Damy Asymetrycznej”. Ale nie było klimatu do obchodów, do jakiegoś większego entuzjazmu.
Ale w latach 90-tych wystawa pojechała do Paryża i zebrała fantastyczne recenzje.
Co się odrodzi polska kultura – to zaraz jakaś wojna...
Po prawie 200 latach zaborów polska kultura i nauka błyskawicznie poszła do przodu. Polish Logic i logiki wielowartościowe, malarstwo, muzyka, poezja były znakomite. Witkacy zapoczątkował jako jeden ze światowych prekursorów awangardę w teatrze. A tutaj: bombardowania i 6 lat wojennej awantury. Tak samo w okresie powojennym – chwila odrodzenia, zebrania sił przez naród – i internowania, stan wojenny, którego fatalne skutki w kulturze trwają i nadal będą trwały jeszcze długo. Taki jest jakiś fatalny los kultury w tym kraju nad Wisłą. Mam nadzieję, że w tym roku nie będzie jakiejś kolejnej wojny czy stanu wojennego i 2009 - rok Grotowskiego, który jest w kalendarzu UNESCO, skończy się pomyślnie.
Ale nie ma co narzekać. Zapraszam do obejrzenia kilku Galerii prac Witkacego, w tym dużo portretów asymetrycznych pięknych Polek. Dla ilustracji tamtej epoki i awangardowych czasów w kulturze wybrałem „Święto wiosny” Igora Strawińskiego – balet łamiący ówczesne schematy. Post jest celowo przygotowany dla publikacji z datą 8 marca – zwłoka kilkugodzinna wynikła z powodu dobierania kolejnych wersji baletu: albo był zbyt śmiały jak na polskie obecne warunki (golizna, i co z tego, że z Paryża...nad Wisłą ni szto jeszczio ni panimajet...), to zbyt nieostry (Maurice Bejart i Balet XX Wieku). Zdecydowałem się na wersję trochę nieostrą ze względu na szybki ruch sceniczny, ale pokazującą fantastyczną choreografię i technikę baletową, kubistyczną, a więc umieszczoną w epoce Witkacego.
Witkacy w Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanisław_Ignacy_Witkiewicz
Culture.pl
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_witkiewicz_stanislaw_ignacy
Galeria
http://images.google.pl/images?hl=pl&rls=ig&q=Stanisław+Ignacy+Witkiewicz&lr=&um=1&ie=UTF-8&ei=oBKzSY70I8KD-Aai1NTrAg&sa=X&oi=image_result_group&resnum=4&ct=title
Blog o Witkacym
http://witkacy.net.pl/
Malarstwo
http://www.witkacy.org/slideshow/paintings/gal1.html
Teatr im. Witkacego w Zakopanem wraz z tekstem regulaminu firmy portretowej
http://www.witkacy.zakopane.pl/newsite/witkacy.php
Inne tematy w dziale Kultura
