Wypas i upicie.Portret literacki apostaty, czyli: o postępie 2.

Przesycona XIX wiecznym romantyzmem, polska kultura, nie przygotowuje właściwie młodych Polaków do ich życiowej roli - wędrownych, najemnych pracowników ogólnoeuropejskiego rynku pracy. Nadziewa młode umysły idealizmem, dążeniem do utopii, do sztywnego wartościowania według prastarych, liczących niekiedy po dwa tysiące lat (z górą) reguł. Nie uczy pragmatyzmu, oceny opartej na efektywności, unikania sądów skrajnych i sytuacji stresogennych. Jeśli nowo wprowadzona reforma edukacji nie spełni pokładanych w niej nadziei, wypuścimy na rynek pracy pokolenie wyznawców poświęcenia i nie liczącego się z kosztami oporu przeciw warunkom otoczenia.

Pierwszym z brzegu i najlepszym przykładem będzie wiersz, który każda ofiara niezreformowanej, programowo przeładowanej podstawówki musi pamiętać: "Popas w Upicie" Mickiewicza. (tekst pod linkiem: http://literat.ug.edu.pl/amwiersz/0087.htm). Musi pamiętać, napisałem, bo proszę pomyśleć, jak wielką traumę przeżywa młody, wiośniany umysł, musząc budować wyobrażenie zapyziałego, kresowego miasteczka, po którego rynku wala się stary, wyschnięty trup. Zasuszona mumia człowieka, którego "święta ziemia przyjąć nie chce" za popełnione w czasie życia zbrodnie - upickiego posła Sicińskiego.

I jakież to zbrodnie przyniosły tak srogie konsekwencje?

Sianie niezgody, porównane wprost ze zbrodnią trucicielstwa:

Łyka plebs, wtem blekotem zaprawione męty
Durzą głowę, z wesela niechęci i wstręty,
Dalej kłótnia, hałasy, istna wieża Babel,
Od zębów szło do kijów, od kijów do szabel

Działalność polityczna, nacechowana głębokim indywidualizmem, wolna od zaściankowego, ciasnego pojmowania "dobra narodowego" "patriotyzmu", czy "polskości":

Ilekroć o Sicińskim wspomni, zawżdy mówi:
On zgubił nas, on ręce zawiązał królowi

lub wręcz:

Pewno Siciński króla do Upity zwabił,
Oddał w ręce najezdcom i ojczyznę(sick! Z małej litery!!! rB) zabił

oraz:

Jego trucizną naród zdurzony oszalał,
On królom ręce związał, kraj klęskami zalał!

I wreszcie bodaj najcięższy zarzut, określający opisywaną postać, niemal dosłownie, jako całkowicie amoralną: zarzut apostazji:

Siciński, wyrzekłszy się wiary,
Zabrał, jak mówią, grunta należne do fary,
Nie chciał płacić dziesięcin, nie bywał w kościele,
Pędził chłopów do pracy w święta i niedziele

Uwagę zwraca to, że nawet kadawer opisany jest w sposób mający budzić odrazę czytelnika:

Dzikość, szpecąca żywych oblicze zbrodniarzy
Zda się dotąd zamarła grozić z jego twarzy,
Dotąd zdradziecka radość w ustach się uśmiecha,
Gniew rozbójniczy w czole, nade brwiami pycha

Dodajmy, że ten ludzki szczątek wykorzystywany jest w groteskowy, możnaby powiedzieć rozrywkowy sposób:

Bo go nieraz dziad jaki, uniósłszy z cmentarza,
Wlecze w szabas do karczmy straszyć arendarza

to jest, groźbą rytualnego skalania wymuszać kredyt na nieużytych synach Izraela.

Każdy, kto uważnie prześledził ten tekst, musi się ze mną zgodzić, że całkowicie nie pasuje on do dzisiejszych czasów. Opis tak mocno wartościujący, używający tak jaskrawych środków wyrazu wygląda rażąco wobec postaci, pod której poglądami i działalnością mógłby się śmiało, z podniesionym czołem, podpisać niejeden dzisiejszy polski polityk (zwłaszcza zwolennik maksymalnej integracji Unii, zmian w finansowaniu Kościoła, czy handlu niedzielnego).

Warto zatem, w zreformowanych programach szkolnych, zamiast wiersza "Popas w Upicie", wprowadzić prezentację multimedialną "Wypas i upicie", w której poseł, prezentujący poglądy i postawę tożsame z opisaną w wierszu postawą Sicińskiego, mógłby przyjąć postać "swojego chłopa", rubasznego ziomala, który mimo odniesionego sukcesu pozostał sobą, człowiekiem z grajdoła, co potrafi i zakurzyć blanta, i obalić z gwinta "hejnał" na środku ulicy, a kiedy trzeba rozbawić publikę, umie posłużyć się każdym gadżetem, czy to gazetą, warzywem, czy gumowym wackiem.