Celtowie, Druidzi – Imperium Ducha i Natury (4)

Przekazy odnośnie wczesnych Celtów pochodzą generalnie z trzech źródeł: wykopalisk archeologicznych, tekstów autorów klasycznych i pierwszych, celtyckich źródeł pisanych, w postaci napisów nagrobkowych, monet, czy inskrypcji zamieszczanych na biżuterii.
Samo słowo "Celtowie" ma źródło gdzieś w zapiskach greckich lub rzymskich kronikarzy.
Nazywali ich tez Galla lub Galatea, a "ojciec historii" - Herdodot opisuje w swej "Historii Świata" lud Keltoi, który zamieszkiwał tereny na wprost Grecji kontynentalnej, na rubieży Dunaju, w V wpne. Potwierdził te wiadomości Polibius w "Kronikach" napisanych w II wpne.
Juliusz Cezar w VI księdze "Wojny z Galami" identyfikuje i opisuje bardzo dokładnie odłam etniczny Celtów - lud Galów, aluzyjnie nadmieniając, ze uważa za Celtów "właściwych" bretońskich Wenetów i Piktonów.
Badania nad ewolucją języka celtyckiego dają nam również pojecie o tym, jak migracje Celtów i ich zbrojne podboje stymulowały ewolucję języka protoceltique. T
Obserwacja migracji kultury celtyckiej na podstawie stanowisk archeologicznych, to również temat na osobne notki, bo takie hasła, jak "Hallstatt", czy "La Tene", są równie ważne dla naszych; słowiańskich korzeni.

Protoceltique>>hispano-celtique (dialekt martwy)

Protoceltique>>lépontique (dialekt martwy)

Protoceltique>>goidélique>>mannois (dialekt z wyspy Man)

Protoceltique>>goidélique>>gaélique d'Ecosse (dialekt szkocki, celtycki nic nie majacy wspolnego ze "scots"- angielskim dla Szkotow)

Protoceltique>>goidélique>>veil irlandais>> irlandais (irlandzki - gaelicki)

Protoceltique>>gallo-brittonique>>brittonique>>gallois (walijski)

Protoceltique>>gallo-brittonique>>brittonique>>cornique (kornwalijski)

Protoceltique>>gallo-brittonique>>gaulois>>breton (bretonski)

Historycy, a właściwie pasjonaci językowi, bo trzeba wam wiedzieć, ze znajdywanie śladów dawnych gwar, slangów, czy co gorsza, szukanie szczątków martwych języków, jest zajęciem mało pasjonującym dla śledzącego laika, ale bardzo pasjonującym w sferze poszukiwawczej - dla badacza.
Pamiętacie zapewne historię odczytania hieroglifów egipskich i ów kamień z Rosetty, który był zwornikiem, clef de voûte, bez którego Jean-François Champollion miałby małe szanse na skojarzenie pewnych cech szczególnych egipskich piktogramów. Celtyckie "kamienie z Rosetty" istnieją i stoją niczym nie przejęte do dziś, lecz tajemnice Celtów są ciągle na etapie wyjaśniania i hipotez..

Dodatkowo z językiem celtyckim wobec dużych migracji wewnątrz Imperium Celtów, jak i ciągłych wojen zewnętrznych prowadzonych przez celtyckich wodzów, jest problem. Sprawa jest bowiem o tyle trudna, ze ludzie poczuwający się do narodowości celtyckiej, tak narodowości, nie przesłyszeliście się ponieważ Celtowie w epoce dzisiejszej są bardzo w cenie, jako dalecy przodkowie, z bardzo prozaicznego powodu: Celtowie, tak mówią trendy, to pierwsi w historii obrońcy Natury, a wiec są bardzo sympatycznym plemieniem w dobie walki o Naturę. :)

Dosyć to zawile, co tłumaczę, ale Irlandczycy, Szkoci, czy Bretoni, byli w przeszłości szykanowani właśnie za swoja miłość do celtyckich korzeni.
Wiem, wiem, ze wiecie o masowej ucieczce, nawet deportacji Irlandczyków, czy Szkotów przed masowymi prześladowaniami Angoli, przed wynaradawianiem, właśnie z celtyckosci.
To samo było z Galami z Bretanii - z Bretonami.
Teraz popatrzcie na historię kolonizowania Ameryki. Oprócz nawiedzonych pasażerów Mainflower, byli tam w przeważającej liczbie potomkowie Celtów, dobre nie? Australia, hm..

Celtowie, czy ludzie posługujący się językiem celtyckim ?
Tak, czy tak, to chodzi o to, ze od końca XVIII stulecia krystalizuje się w osobach czujących się Celtami chęć odrodzenia narodowego, trzeba nawet napisać, ze to Nacjonalizm celtycki.
Odmiany języka celtyckiego, które są w dobie obecnej używane z Europie:
galijski
bretonski
gaelicki irlandzki
gaelicki szkocki;
dwa inne
kornwalijski
mannois,
są używane na wyspie Man.
Zasadniczo, to większość gwar celtyckich, które używane są obecnie pochodzi z wysp Brytyjskich i jest to zrozumiale dla osób znających historiografie Celtów, tak być musiało, to jest logiczne.
W Antyku istniały zapewne wszystkie starsze formy języka celtyckiego, bo Antyk był bardziej tolerancyjny dla celtyckiego nacjonalizmu, pojmowanego tak, jak pojmowany być powinien nacjonalizm współczesny.

Języki celtyckie, które istniały w Antyku poznajemy i rozróżniamy powoli na podstawie inskrypcji nagrobnych, napisów na stelach, monetach, czy wyrwanych z kontekstu słowach u kronikarzy rzymsko-greckich.
Najstarszy napis znaleziony na terenie Europy znajduje eis na kamieniu nagrobnym położonym w dolinie Po i datowany na VIwpne.
Gal mówiący po galijsku i odbywający podróż poprzez tereny superimperium celtyckiego, gdzieś w II wpne miałby poważne trudności z dogadaniem się z Celtami zamieszkującymi wschodnie połacie Imperium, np. nad Dunajem u rubieży Dacji. Posługiwali się oni bowiem prawdopodobnie orientalną odmianą języka protoceltique, tą najstarszą i możliwe, ze tak jak dzisiejsi mieszkańcy prowincji Quebec mówiący dosyć śmiesznym językiem XVIII - wiecznej Francji wydają się być dziwni współczesnym Francuzom, tak i owemu hipotetycznemu Galowi z okolic Karnutum wydawaliby się dziwni jego rodacy ze Wschodu, a jednak nie krajanie.
Podobna była sytuacja na wyspach Brytyjskich, gdzie zamieszkujący południowe obszary Brytowie za nic nie dogadaliby się z Piktami zamieszkującymi północne obszary Wyspy Brytanii, a będącymi również Celtami.
Pierwsze zapiski w odmianie (co dziwne) gaélique odkryto w Irlandii i datowane są one na V wne., dziwne jest to dlatego, ze posługiwano się tym językiem na terenie Szkocji dopiero w ok.300 lat później.(!) Przestaje to być dziwne, jeśli przyjmiemy hipotezę, ze owi Szkoci byli jeszcze wtedy Irlandczykami i dopiero na skutek rajdów wczesnych Wikingów zdeplacowali się na tereny piktyjskie i tak po wymieszaniu się z Piktami powstała rasa rudowłosych, biegających w spódniczkach Szkotów. :)
Nota bene słowo mac oznacza po gaelicku syn.
Grupa języków iberoceltyckich obumarła całkowicie ponieważ zważmy na to, ze oprócz romanizacji przeżyli owi protoCeltowie najazdy Kartaginy, Gotów, Wizygotów, Wandali, a na koniec Arabowie urządzili typową dla Islamistów czystkę i biedni Celtowie musieli wybierać emigracje lub stać się Muzułmanami.

cdn..