Celtowie, Druidzi – Imperium Ducha i Natury (5)

Europa i Protoceltowie w epoce Neolitu

Chociaż pierwsze zapiski odnoszące się do Celtów datowane są na VI w pne., to wiadomo ze ta grupa językowa istniała na terenie Europy Zachodniej i Centralnej w prehistorycznej Erze Neolitu. Potwierdzają to analizy genetyczne z pochowków i odkryte wokół nich przedmioty.
Założono również, ze języki celtyckie utworzyły się około 2500r pne., czyli około 2000 lat wcześniej, niż pierwszy tekst traktujący o Celtach. Języki owe wywodzą się z grupy języków Indoeuropejskich.

Istnieją dwie grupy staroceltyckich języków:
- staroceltycki "q"; iberoceltique, goidelique irlandzki, gaelique szkocki;
- staroceltycki "p"; galijski, walijski, celtycki orientalny (galatyjski), brittonique i bretonski.

Plemiona nomadów, które przemieściły się na tereny Europy Centralnej i posługiwały się językami indoeuropejskimi, przywędrowały z zachodnich stepów Azji Centralnej. Następowała fuzja lub wypieranie języków autochtonicznych, w efekcie powstawały języki hybrydowe i tak dla przykładu język gaelique szkocki jest mieszaniną staropiktyjskiego i staroceltyckiego z grupy "q".

Tyle teoria tradycyjna dyfuzji językowej, istnieją bowiem i inne, jak ta (bardzo kontrowersyjna) sytuująca "kołyskę" indoeuropejską na terenie azjatyckiej Anatolii. Według niej praojczyzną większości nowożytnych języków europejskich byłby zatem teren późniejszego celtyckiego państwa Galacji.
Czyżby wiec rajd Celtów w III w pne. i powstanie Galacji był "powrotem do Macierzy"?
Teoria ta ma wielu zwolenników ponieważ dyfuzja językowa pokrywa się w niej w rozprzestrzenianiem agrokultury.

Mając już "ukorzenienie" Celtów można przystąpić do opisu czas okresu, jaki dzieli czasy legendarne od historycznie udokumentowanych.

Europa, Azja Mniejsza i Egipt w erze miedzi i brazu

Koniec europejskiej ery neolitycznej i przejście cywilizacyjne do obróbki metali przypada teoretycznie na czwarte tysiąclecie przed naszą erą. Oczywiście stwierdzenie to jest poparte odkrytymi pochowkami, badanymi bardzo zawodną metodą "C-14", gdzie obok szkieletów odkryto artefakty z miedzi, brązu oraz złota i srebra.
Pod koniec Ery Neolitu powstał prawdopodobnie podział klasowy lub kastowy, który powoli wytworzył ściśle zhierarchizowane społeczeństwo, jakie dotarło do czasów antycznych. Znajdowane są bowiem miejsca pochowku coraz bardziej zróżnicowane, jeśli chodzi o znajdowane artefakty. Era Brązu następująca po Epoce Kamiennej jeszcze te różnice powiększyła. Znajdowane są przede wszystkim groby zwane "książęcymi", a należące prawie na pewno do wodzów lub znamienitych wojowników. Materialny toponim bogactwa musiał być dla owych ludzi, za ich życia bardziej namacalny i przemawiał do reszty klanu, czy plemienia nie tylko zasobnością spichrza i stadami bydła, lecz po raz pierwszy bogactwo było mierzalne wyrobami rzemieślniczymi z metalu, złotą i srebrną biżuterią, a po zamianie wymiany naturalnej na gospodarkę pieniężną były to również stosy złotych i srebrnych monet.
Istniejąca już w poprzedniej epoce grupa artystów i rzemieślników miała teraz zwiększone możliwości ekspresji artystycznej bo i metal lany, czy kowalny stwarzał większe możliwości na odtworzenie imaginacji artystycznej.

Klasa posiadająca wywodząca się z elity wojowników została teraz wyposażona w doskonalsze narzędzia do utrzymania władzy, a nawet do zwiększenia dystansu, jaki dzielił rolników i rzemieślników od nich, od wojowników. Poczynając od broni i puklerzy wykonanych z miękkich metali, jak miedz poprzez różne stopy, aż do wyrobów z odmian brązu, który skutecznie chronił przed urazami, a jako bron potrafił i ranić i skutecznie zabijać.
Wojownicy broniący interesy swojej klasy chronili również klasy pozostałe. To właśnie Epoce Brązu zawdzięczamy powstanie pierwszych budowli, które można już nazwać "cytadela". Dzięki nim drużyny klanu mogły skutecznie nie tylko się bronic, ale poprzez położenie owych budowli na wzgórzach wojownicy kontrolowali szlaki handlowe, przy których były położone osady. "Myto", to nie jest wynalazek średniowieczny. :)
Rozwój społeczeństw Ery Brązu najbardziej ilustrują groby, jakie powstały w owej epoce. Na jej początku były to skromne terenowo, choć bogato wyposażone groby "urnowe", pod jej koniec celtyckie "tumulusy" zajmowały teren kilku lub kilkunastu hektarów, na terenie mając budowle sakralne, jakby za wzór brano egipskie grobowce faraonów.(?) Wnętrza komór grobowych przypominają również tamte. Zmarły jest wyposażony we wszystko co kochał za życia, a wiec przedmioty luksusowe, a nawet w hekatombę złożoną z niewolników.
Tak docieramy w naszej podroży przez celtyckie czasy legend do początku celtyckiej Ery Żelaza, znanej archeologom jako Epoka Hallstatt, lecz to już temat do następnej notki.

Na mapce dotyczącej dyfuzji metalurgii podczas Epoki Miedzi i Brązu wyraźnie widać zaznaczone kolorem czerwonym szlaki handlowe, które istniały odkąd ludzie wynaleźli wymianę z korzyścią dla przemieszczającego się kupca.
Nad Morzem Północnym, na wybrzeżach Półwyspu Jutlandzkiego i oczywiście nad brzegami Morza Batyckiego skupił się pod koniec Neolitu proceder pozyskiwania bursztynu - złota Północy. Ponieważ odległości, jak na owe czasy, od rozmiłowanych we wczesnym luksusie mieszkańców Południa, były kolosalne, to i cena bursztynu oscylowała prawdopodobnie 2grudki bursztynu za 4drachmy (powiedzmy) wagowe złota, a wiec biznes był wyśmienity, lecz ponieważ droga była długa, a wzdłuż szlaków liczne forty, cytadele, czy nawet kmiece fermy, to kupiec taszczył ze sobą typowe "szklane koraliki" (przesadziłem, bo wtedy szkło było równie cenne, ale chodzi o porównanie).
Summa sumarum, ten handel najpierw obnośny, potem (po wynalazku koła) obwoźny podniósł rejony przez które prowadziły szlaki o parę szczebli wyżej w drabince rozwojowej, bo trzeba wam wiedzieć, ze kupcy taszczyli ze sobą towar równie ważny, lecz lekki do transportu - plotki, a wśród nich również myśli postępowe nie tylko z zakresu kultury, ale i techniki i socjotechniki (ówczesnej), jak również przesłania mistyczne i to w obie strony.

Cdn..