pestka

Jedną z najbardziej przejmujących historii miłosnych w polskiej literaturze powojennej jest "Pestka" Anki Kowalskiej - książka, na podstawie której w 1995 roku powstał film, w reżyserii Krystyny Jandy. Autorka powieści - nie tylko pisarka, ale też poetka i działaczka opozycji w czasach PRL-u - stworzyła kreacje kobiet uwikłanych w sytuację miłosnego trójkąta. W powieści eksponowane są wartości etyczne i nadrzędna rola Boga w życiu człowieka, bohaterowie są świadomi nieuchronności cierpienia, nie wypierają się odpowiedzialności, jednak w różny sposób decydują o swoim postępowaniu.

W "Pestce" dominuje narracja pierwszosobowa - Sabina, przyjaciółka Agaty (głównej bohaterki), opowiada o jej kilkuletnim romansie z Borysem, który dopiero podczas rozmowy z Sabiną poznaje prawdziwe oblicze kochanki: dowiaduje się o jej cierpieniu (zwłaszcza w niedziele), jej uczuciach i rozterkach. Z drugiej strony odbiorcą wspomnień i refleksji Sabiny, pisarka czyni każdego człowieka, bowiem wszystkim towarzyszy w życiu miłość. W swojej książce Kowalska podejmuje problem miłości namiętnej, lecz zakazanej, nieodwzajemnionej i zdradzonej, a także wypalonej, takiej, którą z upływem lat zastąpiło przyzwyczajenie do drugiej osoby.

Agata była kobietą niezwykle atrakcyjną. Wszędzie, gdzie się pojawiła, przykłuwała wzrok mężczyzn. Inne kobiety zazdrościły jej powodzenia i sposobu bycia.

Na zasadzie kontrastu pojawia się w książce postać Teresy - schorowanej i niemłodej żony Borysa oraz postać Sabiny-narratorki, tkwiącej w przykładnym, ale nudnym małżeństwie. Sytuacja cywilna to niejedyna rzecz różniąca kobiety. Różniły je także pestki, czyli wartości, w które nie przestaje się wierzyć. Teresa i Sabina wierzyły w miłość, wierność i rodzinę. Agata, jako artystka, poetka, widziała w tym zakłamanie i obłudę, dlatego wdała się w romans z Borysem, dlatego pozwalała sobie na zdrady, na nic nieznaczące przygody.

"Pestka" Anki Kowalskiej przez żadnego historyka czy teoretyka literatury nie została odczytana pod kątem feminizmu. Zresztą myślę, że nie takie było założenie autorki. Stworzyła ona jednak wizerunek kobiety wyzwolonej, wolnej, nieskrępowanej konwenansami, choć jednocześnie bardzo delikatnej i wrażliwej, która w akcie niezgody na swój los, popełniła samobójstwo. Ponadto Kowalska przeciwstawiła portretowi Agaty, portrety zgorzkniałej i sfrustrowanej Teresy oraz niedowartościowanej Sabiny.