Pan Jakub Majmurek, filmoznawca (jest taka profesja), politolog, doktorant filozofii, krytyk filmowy, publicysta "Krytyki Politycznej", o filmach pisuje. Pisuje tak, jak powinien to czynić poważny, niepowierzchowny, zawodowy krytyk. Analizuje filmy w szerokim kontekście. Kontekst bywa bardzo szeroki: społeczny, kulturowy, filozoficzny, historyczny; nawet i pewne elementy analizy estetycznej dadzą się odnaleźć. Aby w tak szerokim kontekście o filmach pisywać, trzeba kontekstowe dziedziny albo opanować, albo umieć udawać, że się posiadło jaką taką w nich erudycję. To drugie nie jest takie trudne: rzucamy kilka nazwisk, kilka tytułów, kilka pojęć, kilka paradoksów i obrazoburczych sądów - i czytający/słuchający nas laik sądzi, że w danej dziedzinie po uszyśmy zanurzeni, że to dla nas bułka z masłem. Technika doskonale znana wielu intelektualistom, tudzież osobom do tego miana pretendującym.
Przypatrzmy się, jak pan Jakub Majmurek opanował technikę udawania erudycji historycznej. Niestety, wbrew przyrodzonej dobroci, nie możemy jego osiągnięć na tej niwie ocenić wyżej jak na trzy z minusem.
Wizja rewolucji, jaką przedstawia "Danton"*, doskonale wpisuje się w rewizjonistyczny wobec wydarzeń z końca XVIII wieku nurt historiografii, którego najważniejszym przedstawicielem we Francji był François Furet
* mowa o filmie Andrzeja Wajdy
Zdanie to perełką jest opisanej powyżej maniery udawania historycznej erudycji: można by sądzić, że Autor ma w małym palcu całą tradycję interpretacji rewolucji. Przy bardziej wnikliwym przypatrzeniu się widać jednak pewne braki i niedostatki...Pomijam tu już prawicowe interpretacje rewolucji. Wizja przypisywana Furetowi - rewolucja dobra jako ustanowienie liberalnego mieszczańskiego społeczeństwa, zła jako rewolucja "ludowa", prowadząca do niszczycielskiego chaosu, i finalizująca się w rewolucyjnym terrorze jakobinów - to kanoniczna wizja tradycji postżyrondystowskiej, na gruncie historiografii umocowana przede wszystkim przez Julesa Micheleta (sto kilkadziesiąt lat przed Furetem). Wizja ta stała się obowiązująca dla elit III Republiki, zwłaszcza dla partii radykałów. A Jakub Majmurek odkrywa, że to wizja "rewizjonistyczna"...
Jednym z konsultantów Wajdy był zresztą Stefan Meller, późniejszy dyplomata III RP i minister spraw zagranicznych, reprezentujący dokładnie ten sam inteligencko-nieprawicowy nurt polskiej polityki.
Jeśli to ma być argument za lokowaniem "Dantona" w owym inteligencko-nieprawicowym nurcie, to co pan Majmurek pocznie z drugim konsultantem historycznym, Janem Baszkiewiczem? Wnioskując analogicznie jak Majmurek, z samej osoby konsultanta, należałoby przypisać "Dantona" do nurtu "inteligencko-lewicowego", jeśli nie wręcz "projakobińskiego"; albo rozkawałkować film między oba nurty...Zresztą, aby cokolwiek wnioskować o wpływie Stefana Mellera jako konsultanta na przesłanie filmu, należałoby znać jego publikacje o rewolucji, w tym m. in. napisane wespół z Baszkiewiczem dzieło "Rewolucja francuska. Społeczeństwo obywatelskie". Trzeba wziąć Mellera z lat osiemdziesiątych, nie Mellera - ambasadora i ministra. Meller w 1983 roku nie był jeszcze jedną z figur establishmentu III RP, i raczej nie spodziewał się, że taką będzie.
osobiście wolę wizję Rymkiewicza, przynajmniej na czysto estetycznym poziomie anarchistyczno-nihilistyczny warchoł Zborowski jest znacznie ciekawszy od poczciwych wąsaczy z "Zemsty"
Pan Majmurek lubi - zwyczajem niektórych lewicowców - nadmienić, że wprawdzie ideologicznie jest na antypodach prawicy, ale estetycznie, a także intelektualnie, bywa ona ciekawsza od "liberalnego salonu". Taka forma kokieterii dla pokazania "niezależności sądów". Ale Zborowski, czy ten historyczny, czy ten u Rymkiewicza, to przecież żaden "nihilista"...Bohater Rymkiewicza "nihilistą"? To ci ciekawostka. Co zaś się tyczy "anarchisty", to o ile można mówić o "szlacheckiej anarchii", to już anachronicznym zgrzytem jest mówić o Zborowskim jako o "anarchiście" (nawet w bardzo luźnym tego słowa znaczeniu): nie dlatego, by w XVI-XVII w. nie było ideologii anarchizmu avant la lettrre, ale Zborowski żadnym anarchistą nie był. Między ideologią Komuny Monasterskiej, a pojmowaniem rzeczypospolitej i prawa jako narzędzi przywilejów szlachty, pewna zachodzi różnica. Rymkiewicz śpiewa chwałę szlacheckego republikanizmu, nie anarchizmu. Sama zaś sprawa Zborowskiego nie jest taka prosta, jak by się to wydawało komuś idącemu za schematem: praworządność kontra szlacheckie warcholstwo. I nie trzeba być wyznawcą czy apologetą sarmackiego republikanizmu, by to wiedzieć.
ustanowienie skorumpowanych rządów Dyrektoriatu
O rządach Dyrektoriatu pan Majmurek wie tyle, że były "skorumpowane". Tyle, ile o rządach Dyrektoriatu można przeczytać w szkolnych podręcznikach.
Komorowskiego, które sprawia wrażenie, jakby został żywcem przeniesiony z saskich zapustów, jakby wyszedł z kart "Opisu obyczajów" księdza Kitowicza
Ale wcieleniem której z postaci z kart Kitowicza miałby być Pan Prezydent? Bo u Kitowicza nie samych tylko stereotypowych wąsatych Sarmatów znaleźć można...I skąd akurat Kitowicz? Ano chyba stąd, że pan Majmurek - i w tym nie różni się od przeciętnego "inteligenta nieprawicowego", tak przez się postponowanego - z polskiej kultury z XVIII w., tej spoza nurtu Oświecenia, zna zapewne tylko "Opis obyczajów" i "Nowe Ateny". Machnął, że Komorowski wygląda jak postacie u Kitowicza, bo tylko Kitowicza ma w pamięci.
saskie zapusty
O Panie na wysokościach, już nawet tego zgranego banału nie mógł krytyk filmowy, publicysta, znawca historiografii etc. etc. sobie darować? Naprawdę tyle tylko wie o czasach saskich: jedz, pij i popuszczaj pasa?
Gdyby mi ktoś zarzucał, że ja tu się wyzłośliwiam, czepiam się ("czepiam się szczegółów"), że okazuję jakieś resentymenty, odpowiadam: ja tylko uprawiam szlachetną sztukę Dekonstrukcji. Kto powiedział, że proroków i apostołów Dekonstrukcji nie można poddać Dekonstrukcji?
Inne tematy w dziale Kultura
