Siukum Balala Siukum Balala
2678
BLOG

Kto ma Modlin ten ma Polskę...

Siukum Balala Siukum Balala Podróże Obserwuj temat Obserwuj notkę 46

image

" Kto ma Warszawę i Modlin ten włada całą Polską "

Z tymi słowami musimy chcąc nie chcąc się zgodzić, bowiem wypowiedział je jeden z najwybitniejszych XIX wiecznych strategów, a przy okazji autor podręczników z zakresu fortyfikacji. Był osobą dość znaną, nazywał się Napoleon Bonaparte i był cesarzem Francuzów, zwanym też przez ludzi sobie niechętnych - uzurpatorem.

Nie wiadomo czy car Mikołaj I znał opinię Napoleona na temat Modlina, ale bezpośrednio po klęsce powstania listopadowego oddał sens jego słów niemal dosłownie, pisząc do pogromcy Warszawy, księcia Iwana Paskiewicza następujące słowa " Koniecznym jest wzniesienie cytadeli w Warszawie, a dodatkowo dobrze byłoby i Modlin wzmocnić. Wtedy cały kraj nasz "

Kariera Modlina jako najważniejszej w polskiej historii twierdzy ma początek w wojnach napoleońskich, choć niezwykle korzystne położenie Modlina - z punktu widzenia wojskowego - docenili już Szwedzi podczas Potopu i później podczas wojny siedmioletniej. Południowy brzeg Narwi, tuż u ujścia do Wisły zwany dziś " szwedzką wyspą " to miejsce gdzie po raz pierwszy Szwedzi wznieśli ufortyfikowany obóz.

image

"Szwedzka wyspa" i ujście Narwi do Wisły 

Dlaczego akurat Modlin ? Wystarczy spojrzeć na google maps, choć Napoleon korzystał z map sporządzanych przez własnych kartografów. Z jednej strony Wisła, ówczesny komunikacyjny rdzeń Polski, do tego Narew i Bug, również spławne rzeki. Kto transportował łódki z Warszawy na Mazury ten wie, że na Śniardwy można wpłynąć bez problemu poprzez Narew, Pisę i jezioro Roś zwane niegdyś Warschau See. Zatem jak najbardziej możliwe było na przykład zaopatrywania wojska pruskiego operującego na obszarze Polski, lub od południa Wisłą zaopatrywanie Austriaków idących - dla odmiany - z pomocą Prusakom. Na tej ziemi zawsze szła wojaczka. U ujścia Narwi do Wisły dochodzi jeszcze jedna spławna rzeka płynąca przez północne Mazowsze, czyli Wkra. Bardzo malownicza i lubiana dziś przez kajakarzy. Pozostawienie tak ważnego zbiegu czterech rzek bez kontroli byłoby z militarnego punktu widzenia karygodnym zaniedbaniem. I Napoleon niczego tu nie zaniedbał. Bowiem pierwsze prace fortyfikacyjne i początek budowy twierdzy z prawdziwego zdarzenia rozpoczyna się w roku 1807. W szybkim czasie powstaje twierdza będąca rozwinięciem tzw. koncepcji " trzech koron " Napoleona.

image

Z tych napoleońskich koncepcji wzięła się Korona Modlińska, Środkowa i Utracka, a bastion Napoleona jest dziś jedyną zachowaną w Polsce ceglaną działobitnia. Myśl fortyfikacyjna i pomysły Napoleona musiały być nowoczesne w owym czasie, bo po przejęciu twierdzy przez Rosjan dalsza jej rozbudowa odbywa się zgodnie z jego koncepcjami. A, że plan budowy był genialny świadczy to, iż twierdza opierała się szturmom Rosjan przez ponad 300 dni, wiążąc znaczne siły i umożliwiając w miarę zorganizowaną rejteradę Wielkiej Armii spod Moskwy i wydawanie bitew jeszcze w stylu napoleońskim. Modlin skapituluje dopiero na wieść o klęsce Napoleona pod Lipskiem, co rozwiało wszelkie nadzieje oblężonych na jakąkolwiek odsiecz. Po upadku Napoleona rozpoczyna się krótki okres upadku twierdzy i brak zainteresowania cara twierdzą na rubieżach imperium.

image

Wszystko zmieni się wraz z powstaniem listopadowym, powstaniem niewykorzystanych szans i zaniechań. Twierdza choć mogła odegrać wielką rolę i być może odwrócić bieg historii z powodu owych zaniechań, kunktatorstwa przywódców powstania, broniła się zaledwie 13 dni i po kapitulacji Warszawy dowodzący obroną gen. Ledóchowski poddaje twierdzę Rosjanom na honorowych warunkach. Choć zdążył jeszcze Modlin być krótkotrwałą stolicą Polski, gdzie obradował sejm i senat, a na terenie twierdzy odbywały się narady powstańczego rządu. Po zajęciu twierdzy klucze do Modlina trafią na 85 lat do Petersburga, a sam twierdza zmieni nazwę na " Twierdza Nowogieorgijewska " Teraz już, po lekcji powstania listopadowego, car nie zaniedba niczego. Twierdza będzie oczkiem w głowie carów, miejscem chętniej odwiedzanym od samej Warszawy.

image

Wizyta cara Mikołaja II w Modlinie 

Miejscem, którego zadaniem będzie trzymanie w ryzach niepokornych, buntujących się średnio co dwie, trzy dekady, Polaków. Spichlerz na " szwedzkiej wyspie " to też część sprytnego planu zapobiegania ewentualnej rewolcie. Największy spichlerz na terenie zaboru rosyjskiego, ufortyfikowany, mogący ostrzeliwać się z armat nie dawał szans na zorganizowanie jakiejkolwiek aprowizacji powstańczej armii. Wzniesiony z inicjatywy cara " ... by nie dać możliwości wyżywienia buntownikom "

image

Ruiny najwiekszego spichlerza w zaborze rosyjskim. Zdjecie ze ściany w modlińskiej  restauracji 

Łatwiej jest rozbijać lokalne spichlerze i dokonywać rekwizycji żywności w słabiej bronionych miejscowościach, niż w ufortyfikowanym Modlinie. Podczas powstania styczniowego nie udało się powstańcom opanować twierdzy, samo powstanie - w przeciwieństwie do powstania listopadowego - miało charakter wojny partyzanckiej, a sama twierdza była potwierdzeniem słów Mikołaja I, " kto ma Modlin tego cały kraj " Silny garnizon w Modlinie miał duży udział w stłumieniu powstania styczniowego. 

image

Kasyno oficerskie 

Zatem do samego końca będzie trwała rozbudowa twierdzy, ostatnia w latach 1912 - 1914 już w obliczu nieuchronnego konfliktu ze znacznie groźniejszym wrogiem niż polscy powstańcy, bo z potężniejącymi coraz bardziej kajzerowskimi Niemcami. Wszystko po to by nadążyć za rozwojem techniki oblężniczej, za coraz większymi kalibrami dział i coraz większym ich zasięgiem.

image

Piekarnia i elewator 

Wybudowany przed I wojną wieniec fortów wokół starej twierdzy miał za zadanie trzymanie w bezpiecznej odległości coraz potężniejszej artylerii. Wszystko po to by było jak zawsze, czyli w obliczu zmieniającej się nieustannie techniki wojskowej, w obliczu zmianiających się doktryn wojennych, twierdza nie przydała się Rosjanom na nic, bo po 6 dniach skapitulowała przed pogromcą twierdzy w Antwerpii, niemieckim generałem Hansem Hartwigiem von Beselerem.

image

Niemcy wkraczają do Modlina 

A po odzyskaniu niepodległości przez Polskę przytrafią się jeszcze twierdzy dwa heroiczne epizody, jeden podczas wojny z bolszewikami, kiedy siły stacjonujące w twierdzy Modlin, uniemożliwiły bolszewikom powtórne wykonanie tzw. manewru Paskiewicza, czyli obejścia Warszawy od północy i wyjście na tyły wojsk broniących stolicy od wschodu. Drugi to heroiczna obrona we wrześniu 1939. Broniącą podejścia do Warszawy oraz mostów na Wiśle i Narwi twierdzę podda gen. Wiktor Thommee dopiero dzień po kapitulacji stolicy. Obrona tak zaciekła i heroiczna, że w jakimś niemieckim dzienniku bojowym znalazł się zapis "... walki prowadzimy przy użyciu ciężkiej artylerii i bombowców nurkujących. Pierwszy raz obserwujemy niszczycielskie działanie naszych nurkowców i nie możemy zrozumieć dlaczego polska załoga potrafi oprzeć się takiej nawale ognia "

image

Modliński cmentarz 

image

To wydarzy się jednak 21 lat po przejęciu Modlina przez odrodzone Wojsko Polskie.

Wcześniej rozegrały się tu najważniejsze wydarzenia z polskiej XX wiecznej historii. Wszystko co ważne u zarania odzyskania niepodległości, wszystko co znamy z podręczników historii wydarzyło się w twierdzy Modlin. Tu wykuwała się II Rzeczpospolita i jej mit założycielski. Po wydaniu odezwy z 5 listopada 1916 roku, mocą której miało powstać Królestwo Polskie, w Modlinie zakwaterowana zostaje najważniejsza - chyba już wówczas historyczna - jednostka nowopowstającego polskiego wojska, czyli I Pułk Piechoty Legionów, wraz z kompanią saperów i kompanią techniczną. Przybycie Legionów do Modlina nie miało na celu załóżenie klubu sportowego CWKS Legia, choć i to się tam wydarzyło w 1916 roku, a mecz wyjazdowy z Cracovią, w obecności Józefa Piłsudskiego i Śmigłego - Rydza, przerżnęli legioniści 5:1.

Latem 1917 roku Niemcy żądają od legionistów złożenia przysięgi na wierność kajzerowi. Tak zaczął się kryzys przysięgowy i późniejsze internowanie legionistów w Szczypiornie, Beniaminowie... i znowu internowanie w Szczypiornie nie miało na celu wymyślenie " szczypiorniaka " czyli piłki ręcznej, tylko zupełnie co innego. Z tego wzięła się II Rzeczpospolita. Po wojnie z bolszewikami, po okrzepnięciu odrodzonej Polski zachowuje Modlin status najważniejszych polskich koszar.

image

image

W końcu mało jest w Polsce miejsc, mogących pomieścić w czasie mobilizacji 20 tysięcy żołnierzy, bo tyle mogło kwaterować w najdłuższym w Europie, bo liczącym sobie 2200 m, budynku modlińskich koszar.

image


image

Modlin staje się ośrodkiem szkoleniowym, a także siedzibą nowopowstałej Marynarki Wojennej, do czasu uzyskania dostępu do morza. Działa również pierwsza w Polsce Szkoła Morska,. W stoczni rzecznej na Wiśle zostaną zwodowane dwa trałowce typu " Jaskółka " a dawny spichlerz na " szwedzkiej wyspie " będzie centralną składnicą Marynarki Wojennej.

Działa również w Modlinie w latach 1919 - 1926 Szkoła Kadetów. Elitarna szkoła kształcąca przyszłych oficerów, do której rekrutowano głównie dzieci poległych na polu chwały, oraz kawalerow orderu Virtuti Militari. Kwaterują również w twierdzy w różnych okresach bataliony saperskie, batalion kolejowy, a na początku lat 30 - tych w Modlinie zostaje zorganizowane Centrum Wyszkolenia Wojsk Pancernych.

image

Brama Kadetów. W nieistniejących dziś dwóch kondygnacjach nad bramą mieściła się Szkoła Kadetów. 

Tak w bardzo dużym skrócie wygląda historia twierdzy Modlin, którą w telegraficznym skrócie odwiedziłem w drodze z Helu do Warszawy.

Oczywiście przy pisaniu notki korzystałem z materiało nabytych w Muzeum Twierdzy Modlin, w tym z bardzo dobrej, obszernej monografii " Twierdza Modlin " autorstwa Piotra Oleńczaka. Polecam osobom zainteresowanym tematyką fortyfikacji.

image

Wieża Tatarska 

image

Postrzelana Wieża Tatarska 

Durnie rządzący obecnie Europą próbują realizować utopijne pomysły, które polegają na próbie stapiania w społecznym tyglu rozmaitych kultur, religii, obyczajów i rozmaitych tradycji. Rezultatem ma być nowy człowiek, nowocześniejszy, rozumniejszy, bardziej otwarty na wyzwania przed jakimi ma wkrótce stanąć świat. Próby takie są oczywiście skazane na niepowodzenie z powodów dla każdego rozsądnego człowieka oczywistych, ale niech próbują. Car - batiuszka, choć przez niektórych uważany za " krugomduraka " aż tak głupi nie był. On wiedział, że polączyć ognia z wodą się nie da i próby takiego łączenia zawsze kończą się konfliktami.

Dlatego też carscy rekruci - muzułmanie pochodzący z Kaukazu byli w twierdzy Modlin zakwaterowani osobno i nikomu nie przyszedł do głowy pomysł na żołnierską integrację, czy ekumeniczne nabożeństwa. Co to to nie, aż tak głupi car - batiuszka nie był. Dlatego muzułmanie mieli swoje kwatery w tzw. Tatarskiej Wieży.


Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Rozmaitości