W ubiegłych stuleciach kilku historyków pisało krytycznie na temat legendy o smoku wawelskim a jednym z nich był Joachim Lelewel (1786-1861), który tak oto w swoich Dziejach Polski nam przekazał: „Powiadają, że Krakus książę Polski, przeniósł stolicę miasta przez siebie założonego Krakowa, które nazwał od krakania kruków Krakowem. Tam pod tym nowym miastem, zjawił się smok, który ciężkie sprawiał zniszczenia. Napadał na wsi, zjadał bydło, pożerał ludzi. Żeby go zgubić podrzucono mu nieżywego barana siarką wypchanego, z zatloną wewnątrz siarką. Ta siarka więcej się w brzuchu smoka żarząc spaliła go.Inni powiadają, że go dobił syn młodszy Krakusa, a starszy zazdroszcząc bratu, zdradliwie go zabił, za to z Polski wygnany został. Gdy tedy nie było synów po Krakusie panujących, córka jego Wanda rządy objęła, a nie chcąc iść za mąż za Niemca Rytygiera, zwojowała go i sama się w Wiśle utopiła. Bajeczki to wszystko, często niezgrabne i śmieszne. Smoków na świecie nie ma, i co o nich bają, to są bajki . Co o jego spaleniu powtarzają, to oczywiste brednie, bo siarka bez przystępu powietrza palić się nie może, ani w nieżywym baranie, a tym mniej w brzuchu smoka. Zmyślone bratobójstwo, jest tak brzydka rzecz, że wcale nie czyni zaszczytu temu co to zmyślił, na wzór bratobójstwa Kaina”[1].
Mimo tak krytycznego podejścia mit smoka wawelskiego był następnych dziesięcioleciach bardzo silny. Świadczy o tym fakt, że ok. 1860 roku książę Stanisław Jabłonowski ufundował tablicę pamiątkową, którą wmurowano w mury obronne Wawelu. Owa tablica wykonana w piaskowcu zawiera inskrypcje mówiącą o Kraku i pokonaniu przez niego smoka wawelskiego oraz założeniu miasta Krakowa. Aby przekonać społeczeństwo odnośnie prawdziwości tych zdarzeń wymieniono w treści inskrypcji tablicy źródło a mianowice księgi metryk koronnych. Jest to jeden z rzadkich przykładów pomników, których powołano się na pisane źródła historyczne.
M.Sikorski
[1] J. Lelewel, Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedział.., Warszawa 1829, s. 16-17.
Na temat autora zob. stronę internetową:
www.marek-sikorski-autor.blog.pl
Inne tematy w dziale Kultura
