Na początku dziejów świata pojawił się smok. To on zjawił się w raju i spowodował upadek człowieka.
Św. Augustyn (354-430) - filozof, teolog i jeden z największych autorytetów Kościoła twierdził, że smok był obecny w raju: „Draco eiecit Adam de paradiso”[1]. Jego obecność towarzyszyła historii ludzkości, siejąc zło, nienawiść, nieszczęścia i zgorszenie. Pod koniec świata będzie on ostatecznie pokonany. To wydaje się nieprawdopodobne, ale biorąc pod uwagę religijne rozważania dawnych filozofów i teologów chrześcijańskich, które oparte były na autorytecie Biblii, należy jasno podkreślić, że przez stuleciamówiono o obecności smoka w raju. Ten sięgający czasów starochrześcijańskich pogląd przetrwał aż do połowy XVIII wieku i uwidaczniają to niektóre dawne traktaty o historii naturalnej i religii[2].
Biblia wyraźnie mówi, że szatan był smokiem: „I został strącony wielki Smok, Wąż starodawny, który się zwie diabeł i szatan, zwodzący całą zamieszkałą ziemię: został strącony na ziemię” (Ap 12,9). Słowa te stawiają znak rownoważności między szatanem, smokiem i wężem.
Węża kusiciela w raju traktowali pierwsi egzegeci, Ojcowie Kościoła oraz Doktorzy Kościoła jako szatana identycznego ze smokiem. Węża i smoka w kulturach starożytnych stawiano na tym samym poziomie znaczeniowym, wręcz utożsamiano te istoty.
Powszechnie człowiek jest przyzwyczajony do historii stworzenia Adama i Ewy oraz kuszenia przez węża rajskiego z Księgi Rodzaju (Rdz 3,1), ale zapomina, że dawna eschatologia, apokaliptyka wyraźnie mówiła, że dzieje zbawienia zaczynają sie od strącenia smoka z nieba i kończą się jego pokonaniem. Zbawienie to pokonanie Antychrysta objawionego jako smok. Z pokonaniem owego Antychrysta - szatana, zła i grzechu oraz jego znamieniem, czyli grzechu pierworodnego wiąże się ściśle idea i misja Zbawiciela oraz teologia zbawienia świata. Również w danych opisach dziejów świata, czyli w kronikarstwie, mowa jest o strąceniu na Ziemię Antychrysta jako smoka. Należy odróżnić dzieje świata, w tym historię kusiciela w raju, przedstawione w żydowskiej Biblii od wizji zbawienia w chrześcjaństwie stworzonej na podstawie interpretacji Pisma Świętego, w tym Apokalipsy oraz egzegezy Ojców Kościoła.
W sztuce sakralnej, a jest ona niepodważalnym świadectwem czasu, przedstawiano nieraz szatana, tego z ogrodu rajskiego, jako smoka[3]. Przykładów jest wiele, a jednym z nich są średniowieczne „Drzwi z brązu”, z ok. 1015 roku, w katedrze w Hildesheim. Owe drzwi przedstawiają niektóre sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Jedna ze scen pokazuje Boga Ojca w rajskim ogrodzie, który ręką wskazuje na Adama, a ten na Ewę a ona pokazuje na smoka u jej stóp. Scena ta konkretnie uwidacznia przyczynę zaistnienia grzechu, czyli zła a był nią oczywiście smok.
Największy autorytet Kościoła, św. Tomasz z Akwinu (ok. 1225-1274), którego filozofia i teologia jest oficjalnym fundamentem dogmatyki kościelnej twierdził, że smok to diabeł: ”draco, hoc est diabolus”[4].
[1] Stanisław Kobielus, Bestiarium chrześcijańskie, Warszawa 2002, s. 294.
[2] Np. na pocz. XVIII twierdził przyrodnik, fizyk i teolog J. Cyprian, że smok był w raju i kusił pierwszych ludzi; zob. Johannes Cyprian, Historia Animalium. In qua plerorumque Animalium praecipuae proprietates ad usum eikonologikon breviter,T. I, Leschius 1712, s. 376-377; podobnie czytamy też w innych dziełach z tej epoki, np. zob. Henricus Canisius, Thesaurus monumentorum ecclesiasticorum et historicorum, sive Henrici Canisii lectiones antiquae, ad saeculorum ordinem digestae variisque opusculis auctæ quibus praefationes historicas, animadversiones criticas et notas in singulos auctores,T. 2, Amstelaedami 1725, s. 354; cytat: „Sic enim draco diabolus, loquendo, nova falsa promittendo decepit hominum in paradiso”.
[3] Np. wizerunki istoty przypominającej smoka spotykamy w scenie pokazującej Ewę w rajskim ogrodzie, przedstawiały to niektóre egzemplarze Speculum humanae salvationis, znanego i rozpowszechnianego w średniowieczu w różnych krajach dzieła religijnego; jeden z egzemplarzy jest w zbiorach Det Kongliche Bibliotek w Kopenhadze i pochodzi z początku XIV wieku; innym przykładem jest rzeźba Ewy ze smokiem z katedry w Reims, z XIII wieku; zob. E. Lucchesi Palli, Drache, [w:] Lexikon der christlicher Ikonographie, Bd. 1, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1968, szp. 517; też zob. Liselotte Stauch, Drache, [w:] Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, Bd. 4, Stuttgart 1958, szp. 353.
[4] Opuscula omnia diui Thomae Aquinatis ..., quae ita magno studio ... vt nunc primum ab authoris sui manu in lucem emitti videantu. His etiam adiecimus in omnium theologorum gratiam eiusdem diui Thomae Commentaria, in Cantica Canticorum, Iob, Ioannem, et Apocalypsim, Lugduni 1562, s. 963, 981.
Jest to fragment książki Marka Sikorskiego pt. "Smoki i smokobójstwo", Wydawnictwo Sativa Studio.
Więcej o tej książce jest na stronie internetowej:
www.smokobojcy-smoki.blog.pl
Na temat autora i inych jego książek zob. :
www.marek-sikorski-autor.blog.pl
www.mareksikorskiksiazki.blogspot.com
Inne tematy w dziale Kultura
