Długo będą toczyć się spory koncentrujące się wokół odpowiedzi na pytania:
1. Czy byliśmy dostatecznie przygotowani do epidemii i pandemii koronawirusa?
2. Jak nasze przygotowanie wypada na tle innych krajów?
3. Czy mogliśmy się - w Polsce - lepiej przygotować?
W odpowiedzi pierwsze i drugie pytanie może nam pomóc
Global Health Security Index - wskaźnik skonstruowany w 2019 roku oceniający potencjał mechanizmów ochrony zdrowia w 195 krajach, w tym w Polsce. Ocena ta została przeprowadzona i opracowana w ramach działania realizowanego przez Nuclear Threat Initiative (NTI), Johns Hopkins Center for Health Security (JHU) oraz The Economist Intelligence Unit (EIU).
Oczywiście, wskaźniki niczego nie załatwiają i nie dają całkowicie obiektywnej oceny ale ... są. I można na ich podstawie wyciągać mniej lub bardziej sensowne wnioski. Poniższy obrazek pokazuje ogólną ocenę mechanizmów ochrony zdrowia w poszczególnych krajach w odniesieniu do potencjalnych chorób zakaźnych. Im ciemniejszy kolor wypełnienia tym GORSZA ocena. Najjaśniej wypełnione kraje uzyskały - według GHS Index - najwięcej pozytywnych ocen.
Widać, że Polska została oceniona w grupie krajów o średniej ocenie.
Wskaźnik GHS Index został skonstruowany na bazie ocen w 6 zasadniczych kategoriach. Przy czym w poszczególnych kategoriach skonstruowano 4 do 6 wskaźników szczegółowych, na bazie odpowiedzi i ustaleń odnoszących się do kilku pytań. Oto te kategorie (zainteresowanych szczegółowymi ocenami odsyłam do witryny GHS Index):
1. Prevent /zapobieganie/
Zapobieganie powstawaniu lub uwalnianiu patogenów.
2. Detect /wykrywanie/
Wczesne wykrywanie epidemii potencjalnych międzynarodowych chorób
3. Respond /reakcja/
Szybka reakcja i ograniczanie rozprzestrzeniania się epidemii
4. Health /sektor opieki zdrowotnej/
Odpowiedni (wystarczający) i solidny (stabilny) sektor opieki zdrowotnej leczenia chorych i ochrony pracowników służby zdrowia
5. Norms /standardy/
Zobowiązania do poprawy zdolności kraju, finansowanie i przestrzeganie standardów (norm)
6. Risk /ryzyko/
Środowisko ryzyka i podatność na zagrożenia biologiczne
Jak wypadła Polska w tej ocenie?
Jak już wcześniej wspomniałem, uzyskaliśmy średnią ogólną ocenę: "more prepared" - bardziej / lepiej przygotowany (kraj). Pozostałe ogólne oceny to "most prepared" - najlepiej przygotowany kraj i "least prepared" - najgorzej przygotowany. Polska w tym rankingu zajęła w skali wszystkich (195) krajów 32 pozycję uzyskując ogólny Indeks o wartości 55.4. Średnia wartość wskaźnika dla wszystkich ocenianych krajów to 40.2. Maksymalna wartość Indeksu to 100. W Europie zostaliśmy sklasyfikowaniu na 19 pozycji. Z krajów Europy Środkowo-wschodniej wyższy ogólny Indeks uzyskały: Słowenia, Łotwa i Estonia. Najgorzej ocenionym krajem w Europie została Andorra (143 miejsce wśród wszystkich krajów) a najlepiej Wielka Brytania - 2 miejsce na świecie, tuż za USA.
Popatrzmy, jak Polska została oceniona w poszczególnych 6 kategoriach:
Najwyższą pozycję rankingową uzyskaliśmy w obszarze oceny mechanizmów ochrony zdrowia - 21 (na 195 krajów) a najniższą ocenę w obszarze reakcji (respond): 50 krajów uzyskało lepsze oceny. Proszę zwrócić uwagę, mimo iż w dziedzinie wykrywania (detect) uzyskaliśmy wskaźnik 61.7 to nasza pozycja rankingowa była niższa niż w przypadku zapobiegania (prevent), gdzie uzyskaliśmy mniejszy Indeks - 50.9. O czym to świadczy? Odpowiedź pozostawiam Czytelnikom. Proszę jeszcze tylko zwrócić uwagę: w kategorii Ryzyko (risk) uzyskaliśmy najwyższą wartość indeksu a ranking wcale nie jest najwyższy spośród wszystkich kategorii.
Trzeba zaznaczyć, że w niektórych wskaźnikach szczegółowych (dziedzinach) Polska uzyskała maksymalny Indeks - 100. Na przykład w kategorii Reakcja (Respond), wskaźnik "Trade and travel restrictions" osiągnął maksimum, tj. 100. Ha! Czyżby to nagroda za restrykcje dotyczące handlu i podróży? Tak mogliby pomyśleć teoretycy faszyzmu w wykonaniu Prawa i Sprawiedliwości. Nie, nie o faszym pisoski chodzi. Taka ocena wynikła z odpowiedzi na m.in, następujące pytanie:
In the past year, has the country issued a restriction on either the movement of people or the export/import of goods from another country, stating that it was due to the risk posed by an infectious disease outbreak?
Czy w poprzednim roku kraj wydał ograniczenie w przepływie osób lub wywozie / imporcie towarów z innego kraju, stwierdzając, że było to spowodowane ryzykiem wybuchu choroby zakaźnej?
Odpowiedź (uzasadnienie oceny) była następująca:
There is evidence that, in the past year, Poland has issued a restriction on either the movement of goods from another country, stating that was due to the risk posed by an infectious disease outbreak. Poland is part of the EU customs union; therefore, imports and exports regulations and directives are issued at the EU level. The EU has issued restriction on the import of goods owing to risk posed by infectious disease outbreak. In July 2018, the EU placed a ban on imports of all poultry coming from Russia, owing to risk of avian influenza
Istnieją dowody na to, że w ubiegłym roku Polska wprowadziła ograniczenie w przepływie towarów z innego kraju, stwierdzając, że było to spowodowane ryzykiem wybuchu choroby zakaźnej. Polska jest częścią unii celnej UE; w związku z tym przepisy i dyrektywy dotyczące importu i eksportu wydawane są na poziomie UE. UE wprowadziła ograniczenia w przywozie towarów ze względu na ryzyko związane z wybuchem choroby zakaźnej. W lipcu 2018 r. UE wprowadziła zakaz przywozu drobiu pochodzącego z Rosji ze względu na ryzyko ptasiej grypy.
Coś jednak zawdzięczamy Unii Europejskiej, czyż nie?
Tak wygląda ogólny indeks Polski w poszczególnych kategoriach na tle średnich indeksów 195 krajów:
Jedna uwaga, najwyższy indeks nie oznacza, że w tej kategorii Polska zajęła najwyższy ranking. Były bowiem kraje, które jeszcze lepiej zostały ocenione.
Pod poniższym adresem mogą Państwo zapoznać się ze szczegółowymi wynikami oceny Polski - w poszczególnych kategoriach i obszarach
https://www.ghsindex.org/wp-content/uploads/2019/08/Poland.pdf
Popatrzmy jeszcze, jak wygląda Polska na tle innych krajów Europy, w tym tych krajów Europy Centralnej, które uzyskały wyższy ranking: Słowenii, Łotwy i Estonii. Przygotowałem dla Państwa 3 wykresy poglądowe.
1. Ogólny wskaźnik: GHS Index /GHS a nie GSH jak na wykresie - nie chce mi się już poprawiać :)))/
Cóż, w porównaniu do UK, Niemców i Francji wyglądamy - teoretycznie - nie najlepiej. Co ciekawe, Słowenia została oceniona wyżej niż Niemcy! Pamiętajmy, to są TEORETYCZNE wskaźniki, koronawirus pokaże prawdę.
2. Indeksy szczegółowe: Polska a inne kraje Europy Centralnej o wyższym rankingu:
W niektórych kategoriach mamy jako Polska niedostatki a w niektórych wyglądamy bardzo podobnie.
3. Indeksy szczegółowe, Polska a wybrane kraje Europy Zachodniej:
Cóż, tylko w kategorii RYZYKO (i może Standardy) dotrzymujemy kroku. Ale TEORETYCZNIE.
Źródło: https://www.ghsindex.org/
Reasumując ...
1. Teoretycznie nie wypadamy źle: 32 miejsce na 195 krajów ...Ale widać też, że niektóre wskaźniki nie są dla Polski przyjemne. I jak sądzę, nie są wynikiem ostatnich 5 lat ale co najmniej kilkunastu. Będzie nad czym pracować w przyszłości. Tym bardziej, że ranking to tylko ranking a same indeksy zdrowia i życia nie ratują.
2. Jak sądzę, analizę GHS Index trzeba uznać za wartościową choć teoretyczną próbę oceny zdolności krajów do walki z chorobami zakaźnymi. Nie wiem, być może istnieją inne, bardziej realistyczne benchmark-i. Niestety mam wrażenie, że wielu politykom opozycji atakującym rząd premiera Morawieckiego nawet nie przyszło do głowy, by krytykować przygotowanie i reakcję Polski biorąc pod uwagę choćby wyniki analizy GHS Index. Tym bardziej, że sami też odpowiadają za przygotowanie Polski.
3. W indeksie GHS brakuje mi jeszcze jednej kategorii, odnoszącej się do zdolności (możliwości) instytucji pozarządowych i społeczeństwa do prognozowania, rozpoznania i zapobiegania zagrożeniom epidemiologicznym a także zdolności do współdziałania w zakresie ograniczania i łagodzenia skutków zagrożeń dla życia i zdrowia. Ale o tym w kolejnej notce: czy mogliśmy się lepiej przygotować...
Na zakończenie
Trzymajmy kciuki za zarządzających sytuacją kryzysową i zachowujmy się odpowiedzialnie, tak byśmy w przyszłości mogli powiedzieć, że nasze (rządu i wszystkich Polaków) realne działania okazały się znacznie ponad prognozy ujęte w indeksie GHS.
