W dyskusji na nadaniem nazwy ciągowi spacerowemu nazwy „Bulwar Rotmistrza Witolda Pileckiego” padają zarzuty o nie poszanowaniu tradycji poprzez zmienianie 200-letniej nazwy „Promenada Staromiejska”. Używanie tego rodzaju argumentu jest klasyczną półprawdą.
Kiedy powstawały promenady we Wrocławiu?
Dawny Wrocław był miastem znakomicie ufortyfikowanym. Fortyfikacje lewobrzeżnego miasta powstawały począwszy od XIII wieku i były rozbudowywane do XIX wieku. Po wkroczeniu do Wrocławia 7 stycznia 1807 r. wojsk napoleońskich przystąpiono do wyburzenia murów miejskich. Pracami projektowymi nad zagospodarowaniem terenów po murach obronnych kierował radca budowlany Johann Friedrich Knorr. Głównymi elementami jego koncepcji były ciągi spacerowe, które połączyły dawne bastiony obronne Ceglarski, Hioba Sakowy, Kleszczowy. Natomiast w miejscu dawnych bram miejskich Mikołajskiej, Krupniczej, Świdnickiej Ceglarskiej zaplanowano zbudowanie mostów. Bardzo szybko mosty stały się przepustami, nad którymi odbywa się intensywny ruch, teraz samochodowy. W ten sposób powstały klasyczne, wyodrębnione bulwary. Zauważmy zatem, że nie są one „wielowiekowymi” czy „średniowiecznymi”.
Patrząc na współczesną, ale również na wcześniejsze mapy Wrocławia widzimy to wyraźnie. Odcinek ciągu spacerowego za Galerią Dominikańską oddzielony jest ruchliwą ulicą Traugutta od odcinka ciągu spacerowego ze Wzgórzem Partyzantów (dawnym Bastionem Sakowym). Z kolei ten odcinek oddziela ruchliwa ul. Piotra Skargi od następnego odcinka ciągu pieszego z Teatrem Lalek (dawną Resursą Kupiecką). Dalej mamy ul. Świdnicką o dużym natężeniu ruchu samochodowego i znowu wyodrębniony odcinek ciągu pieszego do ul. Krupniczej. Dalej Bulwar Tadka Jasińskiego, od ul. Krupniczej do ul. Jana Pawła II. Z przedstawionej tutaj specyfikacji widać wyraźnie, że są to wyodrębnione bulwary. To kolejna istotna konkluzją – istnieje nie jedna ale faktycznie wiele „promenad”.
Teraz trochę zdań o pochodzeniu nazw. W „Słowniku wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych” Władysława Kopalińskiego czytamy: „bulwar – bastion; obmurowane nadbrzeżne (rzeki, morza) i biegnąca po nim ulica; szeroka zadrzewiona, miejska ulica (aleja) spacerowa (francuskie boulevard –wał ochronny; warownia)”. Nazwa doskonale pasująca do interesujących nas terenów. Z kolei w tym samym słowniku o promenadzie czytamy: „promenada – (przestarzałe) przechadzka; miejsce przeznaczone do spaceru, deptak; (francuskie promenade, od pro mener z łacińskiego proninare – poganiać). A zatem i obie nazwy można doskonale pogodzić.
Gdzie ta „Promenada Staromiejska”?
Nazwy „Promenada Staromiejska” nie znajdziemy studiując historyczne plany naszego miasta. Na planie Carla Studta wydanym przez L. Urbana Kerna z 1853 po wewnętrznej stronie Fosy Miejskiej (Stadt Graben) nazwa ta nie występuje. W pobliżu nienazwanego ciągu pieszego, który będzie Bulwarem Rotmistrza Witolda Pileckiego jest Plac Ćwiczeń (Exercier Platz). Również na Monumentatalplan der Königl. Haupt-u Residenzstadt Breslau wydanym około 1915 roku, przez Eugena Boronowa; Breslau I Junkerstr. 5, nie ma słowa „promenade”, że o „Promenada Staromiejska” nie wspomnę. Na planie Wrocławia z 1938r., zatwierdzonym decyzją Nr 14/37 przez Vermessungskomissar in Breslau, brak również wyczekiwanej przez niektórych „Altstad Promenade”, występuje jednak nareszcie „promenade”, ale poza interesującym nas odcinkiem ciągu pieszego. W jego pobliżu jest natomiast Plac Zamkowy (Schloßplatz).
Jakie stąd wnioski?
1. Przed wojną nie było w tym miejscu „promenade” (także na mapie pokazywanej w GW z 22XII 2009r.)
2. „Promende” była traktowana jako ciągi piesze o walorach ekspozycyjnych. Do tej tradycji chce nawiązać Inicjatywa Obywatelska „Tak dla Pileckiego”.
3. Przedmiotowy odcinek między ul. Świdnicką a ul. Krupniczą nie ma jeszcze nazwy administracyjnej. Oponentów tego argumentu, odsyłam do PRAWNEGO UZASADNIENIA wycofanej uchwały wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej Wrocławia w przedmiotowej sprawie z dnia 19XI 2009r.
Szanujmy historię i patrzmy w przyszłość!!!
Nazywając istniejące w ramach „Promenady Staromiejskiej” naturalnie wyodrębnione bulwary – promujemy historię. „Promenada Staromiejska”, pisałem i mówiłem o tym wielokrotnie, istnieje w formie zbliżonej do Traktu Królewskiego w Warszawie, który tworzy ciąg kilku ulic. U nas z kolei byłby to ciąg naturalnie ukształtowanych przez dziesiątki lat bulwarów. Innymi słowy, w ramach „Promenady Staromiejskiej” funkcjonowałyby różne bulwary, które, tu wracamy do przedwojennej tradycji, stałby się swoistymi salonami, miejscami ekspozycji i przestrzeniami manifestacji.
W „Encyklopedii Wrocławia” po hasłem „Promenada Staromiejska” napisano m.in., że było to miejsce „edukacji społecznej poprzez kontakt z naturą, sztuką, wskazywanie pozytywnych postaw obywatelskich”. Obywatelska Inicjatywa „Tak dla Pileckiego” do tego właśnie zmierza. Chcemy pamiętać o historii Wrocławia, Polski, Europy, świata. Trasa edukacyjna, turystyczne, którą nazwaliśmy „Od Bolesława Chrobrego przez Jana Pawła II do Solidarności” ma właśnie takie funkcje spełniać. Chcemy przybliżać Wrocławianom i ich gościom, poprzez ten ciąg pieszy takie postacie jak Witold Pilecki, mjr Czesław Czaplicki, Tadek Jasiński, Edyta Stein, Dietrich Bonhoeffer, Jan Paweł II a w ich kontekście historię naszego miasta, naszej ojczyzny, Europy i świata. Nie chcemy pomijać najnowszej historii. W tym tej najbardziej tragicznej (z 1945r.) w dziejach naszego miasta. Chcemy mówić o kacie Wrocławia - Karlu Hanke, który swoimi decyzjami skazał miasto na zagładę wypędzając z niego 800tys. mieszkańców, skazując „przy okazji” na śmierć wg różnych źródeł od 70 do 100tys osób.
Beata Maciejewska o „Promenadzie Staromiejskiej”
Na koniec mała perełka. Nazwę „promenada”, jako nie wartą wzmianki (?!) lub nie funkcjonującą (?!), uznaje Beata Maciejewska. W swojej książce „Wrocław. History of the City” Wrocław 2006r. we wklejce prezentuje plan centrum Wrocławia. Na planie kolorem niebieskim oznaczona jest fosa (Moat), a później po wewnętrznej stronie fosy, kolor zielony i żadnej nazwy. W okolicy interesującego nas odcinka ciągu pieszego jest napis Wolności Square (pl. Wolności). Promenady nie ma.
Andrzej Kofluk
Inicjatywa Obywatelska „Tak dla Pileckiego”
http://takdlapileckiego.pl
PS.
Pojawiły się ostatnio idee, aby uczcić rtm. Witolda Pileckiego mostem, kawałkiem obwodnicy czy częścią pl. Społecznego. Pomijając fakt, iż trudno komentować pomysły, które mogą być realizowane w nie dającej się przewidzieć przyszłości, trzeba przede wszystkim zaznaczyć, iż nie wypełnią one tych funkcji, które przedstawiłem powyżej
