Klaus Herschel Thiele Klaus Herschel Thiele
54
BLOG

Judaszyzm, Juda, Jidiszyzm - co znowu nie tak?

Klaus Herschel Thiele Klaus Herschel Thiele Kultura Obserwuj notkę 2

Polski publicysta S. Michalkiewicz opublikował książkę o znamiennym tytule: „Judaszyzm, czyli frymarczenie suwerennością”.

Niestety, nie jestem w stanie do niej dotrzeć, wiec opieram się intuicyjnie na tym, co autor ma nam do przekazania. 

Tytuł prowokacyjny, ale publicystyka, wiadomo, na wiele pozwala i wiele nie daje.

Zaiste, piekielny pomysł z tym tytułem. Suwerenność - wiadomo, ale frymarczyć, jak rozumiem to „czynić przedmiotem targu lub handlu rzeczy, które nie powinny być źródłem zysku, czasami oznacza handel zamienny”.  

Rozumiem, ze handlowanie suwerennością to bardzo nieładna sprawa, no i pierwsze słowo „judaszyzm”, to jakiś neologizm, ale dlaczego słówko -szyzm z początkiem w postaci „Judy”?

Połączenie tych słów to zabieg marketingowy , bo judaszyzm to prawie jak faszyzm, a frymarczenie suwerennością to sprzedawanie czegoś, co nie powinno być przedmiotem handlu. 

Ociera się to o antysemityzm, jeśli intencją autora było stwierdzenie, że Żydzi wszystko potrafią przehandlować. Nie jest to ani prawdziwe, ani kupieckie. 

Bo przecież Żydzi swoją suwerenność chronią, a do polskiej nic nie mają. Bardziej sensowny byłby tytuł: Polskość, czyli frymarczenie suwerennością.

Czymże była Juda?

Przez 4 stulecia, pomiędzy X a VI w. p.n.e. istniało królestwo Judy, ze stolicą w Jerozolimie. Powstało po śmierci króla Salomona i rozpadzie Izraela (ok. 930 p.n.e.) na część północną (Izrael) ze stolicą w Samarii i południową (Judę). Juda została podbita przez władcę babilońskiego Nabuchodonozora II w 586 p.n.e., a ludność została uprowadzona do Babilonu, słynna niewola babilońska Żydów. Po podbiciu państwa babilońskiego przez Persów Juda została przekształcona w perską prowincję Jehud. Po jej zajęciu przez Aleksandra Macedońskiego w roku 332 p.n.e., zaczęto ją określać greckim wyrażeniem – Judea.

Nie ma słowa judaszyzm, chyba że w takim nawet nie znaczeniu, ale rozumieniu, jak przedstawiłem powyżej. Jest za to „jidyszyzm”. 

Dwa prądy ideologiczne organizowały życie polityczno-społeczno-kulturowe Żydów, syjonizm i jidyszyzm. Pierwszy, uznawał za język narodowy Żydów język hebrajski, a drugi jidysz. Oczywiście syjonizm był ruchem stricte politycznym. Jidyszyzm miał z założenia charakter językowo-społeczno-kulturowy, choć często łączył się z socjalistyczną ideologią Bundu lub autonomizmem polskich fołkistów. Zarówno Bund jak i Fołks-Partaj, uznawały Żydów za naród żyjący w diasporze, pozbawiony terytorium, lecz o własnej kulturze oraz postulowały utworzenie autonomii kulturowej na terenach zamieszkałych przez ludność żydowską. Autonomia ta miała być utworzona w oparciu o język jidysz, który był ówcześnie powszechnym językiem mas żydowskich. W sukurs tej opcji politycznej przychodził właśnie jidyszyzm i jidyszyści, którzy byli gorliwymi zwolennikami języka i kultury jidysz.

Z czasem, spór czy też dylemat o charakterze kulturowym, rozpoczęty na przełomie XIX i XX w., o to który z języków żydowskich ma ostatecznie dostać status języka narodowego nabrał na sile i został upolityczniony stając się jednym z filarów programowych poszczególnych opcji politycznych. Jednym z przełomowych momentów ów spór zaogniających była powołana w 1908 roku, konferencja językowa w Czerniowcach. Choć miała ona charakter kulturowy a jej uczestnikami byli głównie literaci i artyści, spowodowała dalszą eskalację napięć pomiędzy różnymi opcjami politycznymi odpowiednio opowiadającymi się za jidysz lub hebrajskim. Sama konferencja była przełomowa również na polu kultury i przyniosła krótkotrwałe zwycięstwo jidyszystów, bowiem delegaci niewielką liczbą głosów opowiedzieli się właśnie za jidysz.

Kres koncepcji jidyszyzmu, jak i całej kultury żydowskiej w Europie, przyniosła II wojna światowa.

Co autor, wielce szanowny, miał na myśli?

אם אתה לא מסוגל לעשות את מה שקשה מאוד, לעשות את מה שאי אפשר. Obecnie Parshall, Dakota Północna, USA.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura