Zgodnie z rosyjsko - ukraińskim porozumieniem gazowym (treść umów vide Co stałoię z RUE (cz. 1)?) spółka RosUkrEnergo została wyeliminowana z procesu dostaw surowca na Ukrainę. Wówczas zaczęły spadać dostawy gazu przez Ukrainę do Polski zagwarantowane quesi-spotowymi kontraktami z RUE, które zapewniają ok. 20% polskiego zużycia gazu.
W związku z eliminacją RUE najważniejszą rolę odegrał dług, który ma RUE wobec Gazpromu i GazpromExport. Rosja pozbywając się pośrednika chciała wyegzekwować swoje należytośći. Chodzi o dług, który pojawił się w RUE przed Gazpromem w wysokości 1,7 mld. dol, który nie ma nic wpólnego z podobnym długiem, który miał Naftogaz wobec Gazpromu (choć był płacony za pośrednictwem RUE). Ten dług ukraiński został spłacony 31 grudnia 2008 r. (vide Gazprom na gwiazdkę), ale jeszcze do tej pory RUE domaga się karnych odsetek za opóźnienie (z tego tytułu RUE kilka dni temu pozwał Naftogaz przed sądem węgierskim).
Wracając do długu, który nas interesuje (RUE-Gazprom), Gazprom i Naftogaz znaleźli zadowalające rozwiązanie. Otóż RUE ma 11 mld. m3 gazu w podziemnych magazynach Ukrainy. Za pomomocą tego właśnie gazu Gazprom postanowił odzyskać swój dług. Proces uwiarygodnienia przejęcia tego długu należy podzielić na dwa etapy.
Pierwszy etap
W tzw. umowie odstąpienia (podpisanej razem z innymi umowami 20 stycznia 2009 r.) zostało przyjęta rozwiązanie, na mocy którego Gazprom przekazał Naftogazowi prawo do żądania zapłacenia długu (w piniądzu lub towarze):
Preambuła
"Кредиторы (Газпром и Газпром Экспорт) выразили желание уступить часть своих прав требования к РУЭ, сумма которой в совокупности равна сумме Задолженности РУЭ. НАК выразил желание приобрести данные права требования с целью получения прав на газ, принадлежащий РУЭ и находящийся в подземных газовых хранилищах ДК "Укртрансгаз", в объеме до 11 млрд. куб. м., уплатив Кредиторам сумму, равную сумме такой Задолженности РУЭ, соразмерно долям Кредиторов в общей сумме Задолженности РУЭ".
Definicje:
Zgodnie więc z postanowieniami tej umowy Naftogaz nabywa prawo do żądania zapłacenia długu, ale już nie w gotówce (1,7 mld. dol.) tylko w formie towaru, czyli gazu.
Załącznik nr 1 do umowy o tranzyt stanowi natomiast, że Gazprom zobowiązuje się do uiszczenia zaliczki w wysokości 1,7 mld. dol. za tranzyt gazu przez terytorium Ukrainy. Taką kwote rzeczywiście zaksięgowano na koncie Naftogazu jeszcze w styczniu. Inne postanowienia załącznika nr 1 stanowią, że "Нафтогаз Украины" обязуется использовать полученные авансом от "Газпрома" денежные средства на оплату уступленных в пользу НАКа долгов ROSUKRENERGO AG". Takie uregulowanie pozwala Naftogazowi spokojnie rozporządzać tą kwotą w celu uzyskania 11 mld. m3 gazu, który należy do RUE. Na tej podstawie Julia Tymoszenko twierdziła miesiąc temu: „Мы подписали контракт с "Газпромом" о покупке 11 миллиардов кубометров газа, который находится в газовых хранилищах Украины, по цене 153,9 долларов за тысячу кубометров”. Podkreślała przy tym (filmik), że ten gaz pójdzie na potrzeby techniczne związane z tranzytem rosyjskiego gazu na Zachód oraz że „ta cena jest o 25 dol mniejsza niż płaciliśmy rok temu”.
W innym wywiadzie z dn. 24 stycznia br. dla portalu „Ukraińka Prawda” Tymoszenko tłumaczy to tak:
- Із чотирьох підписаних два контракти і дві додаткові угоди, які стосуються 11 млрд. кубів газу. Ви можете пояснити, як 11 млрд. кубів "фірташівського" газу перетворилися на "наківські"?
(…)так склалося, що під час роботи "РосУкрЕнерго" із "Газпромом", у тому числі й на українському ринку, у РУЕ виник борг перед "Газпромом" на суму близько 1,7 млрд. доларів, який, до речі, не пов’язаний із відповідним боргом України перед "РосУкрЕнерго". Я не знаю, з чим це пов’язано, – з неефективністю чи з непорядністю Фірташа. Але факт у тому, що, не отримавши всього обсягу боргу від посередника, "Газпром" не міг від нього відмовитися – великий ризик втратити ці гроші взагалі. Тому "Газпром" запропонував "Нафтогазу" купити 11 млрд. кубометрів газу, які містяться в наших сховищах. Ви знаєте, що "Газпром" – засновник "РосУкрЕнерго" і має в цій компанії контрольний пакет акцій. Відповідно, цей газ був спільною пайовою власністю "РосУкрЕнерго" і "Газпрому". Тому "Газпром" прийняв рішення, що він у рахунок боргу забирає цей газ у "РосУкрЕнерго", а НАК "Нафтогаз" ці 11 млрд. у "Газпрому" купує. У цьому суть домовленостей, які безпрецедентно вигідні Україні. По-перше, газ міститься в наших сховищах, під повним нашим контролем і в системі наших балансів. По-друге, цей газ закачувався у попередні роки і, за великим рахунком, і був власністю України, але хитрим чином його переписали на посередника. І по-третє, ми отримали можливість купити 11 млрд. кубів газу за надзвичайно низькою ціною – 153,9 дол. за тисячу кубів.
- То ми його купили чи "отримали можливість"?
Купили! Контракт підписано.
- Юліє Володимирівно, а чи достатньо 50-відсоткової частки "Газпрому" в РУЕ для того, щоб зробити юридично необоротним рішення про вилучення газу в рахунок боргу?
Безумовно, достатньо. У "Газпрому" дуже сильні й професійні юристи. Вони оформили, провели і прийняли рішення, в результаті якого НАК "Нафтогаз" став багатшим на 11 млрд. кубів, що вже містяться у наших сховищах і, по суті, вже оплачені.
Pragnę jedynie dla doprecyzowania podkreślić, że firma RosUkrEnergo nie podpisywała żadnych umów ani z Gazpomem, ani z Naftogazem, ani też nie wyraziła zgody na tego typu działanie.
Jeśli wierzyć słowom Julii Tymoszenko, że na podstawie tych umów Naftogaz „kupił ten gaz” (każdy może ocenić legalność takiej transakcji), to pojawia się np. sprawa zapłacenia podatku VAT (20%), czyli 340 mln. dol. Ponieważ kiedy gaz RUE de facto był na terytorium Ukrainy (w podziemnych magazynach), to de iure jako własność szwajcarskiej firmy czyli nierezydenta, nie znajdował się w celnej przestrzeni kraju. Skoro więc gaz stał się własnością Naftogazu - jak twierdzi Pani premier- to trzeba od niego zapłacić podatek. I problem nie polega tylko na tym, że Naftogaz nie ma takich pieniędzy (co przyznają władze koncernu), ale na tym że nie ma żadnej umowy z RUE, który jest przeciaż właścicielem tego gazu.
Próbą załatwienia tej sprawy (przeniesienia gazu z „przestrzeni tranzytowej” na terytorium Ukrainy) stało się zwolnienie szefa Urzędu Celnego Ukrainy Walerego Choroszkowskiego, który nie był przychylny tego typu działalności. Nawet załatwienie dla niego wysokiego stanowiska w SBU (w zamian za milczenie) nie pomogło, bo środowisko prezydenta Juszczenko i Firtasza szybko nagłośniło te sprawę. Proszę pamiętać że na Ukrainie trwa nadal zaciekła walka przedwyborcza (zresztą ona trwa tak mniej więcej od końca 2004 r.).
To be continue…
