Marek Budzisz Marek Budzisz
2467
BLOG

O sztuce strzelania sobie w kolano, albo skrzywieniu perspektywy.

Marek Budzisz Marek Budzisz Rosja Obserwuj temat Obserwuj notkę 16

Wszystko zdaje się wskazywać na to, że kwestia sankcji długo jeszcze nie zejdzie z pierwszych stron rosyjskich gazet. Na razie warto odnotować refleksję Konstantina Remczukowa, naczelnego Niezawisimej Gaziety. Otóż pisze on, nie bez ironii, że jeżeli prawdziwą jest propagandowa linia rosyjskich władz, przez 24 godziny przekazywana we wszystkich kanałach telewizyjnych, że sankcje nie mają zakorzenienia w prawie międzynarodowym i z tego punktu widzenia są nielegalne, a poza tym są zawsze nieskuteczne, to, dlaczego Rosja poparła, pyta, (wraz z Chinami) amerykańską propozycję zaostrzenia sankcji przeciw Korei Północnej? Głosowanie odbyło się pod koniec ubiegłego tygodnia. I jak zauważa dziennikarz, mimo, że represje skierowane są pod inny adres, to przecież Rosja też zostanie nimi dotknięta. Ryzykuje stratą dochodów z wzajemnej wymiany handlowej (1 mld dolarów) oraz tym, że tak potrzebna na rosyjskim Dalekim Wschodzie tania koreańska siła robocza się nie pojawi. A ponadto, przecież, istota sankcji zwróconych przeciw Pjongjangowi jest taka sama jak i tych skierowanych wobec Rosji – pozbawić kraj i jego lidera dodatkowych dochodów z eksportu a tym samym ograniczyć możliwości rozbudowy potencjału wojskowego i utrudnić sytuację wewnętrzną.

A końca samych sankcji nie widać. Rosyjski minister spraw zagranicznych Ławrow spotkał się właśnie przy okazji szczytu państw ASEAN odbywającego się w Manili ze swoim amerykańskim kolegą. Ten ostatni poinformował Rosjanina, że Departament Stanu niedługo odpowie na ostatnie posunięcie Moskwy, polegające na obcięciu amerykańskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego o 755 osób. W praktyce okazało się, że Rosjanie tylko strzelili sobie w kolano – Amerykanie poinformowali, bowiem, że w pierwszej kolejności zredukują personel pomocniczy a w większości przypadków są to Rosjanie, zaś likwidacja części służb konsularnych spowoduje tylko wydłużenie czasu oczekiwania na amerykańskie wizy. Teraz dochodzi sprawa reakcji Waszyngtonu na posunięcie Moskwy. Ale naprawdę Ławrowa niepokoi, co innego. Otóż w lutym wygasa traktat o redukcji rakiet średniego zasięgu. Rosja uważa, że powinien on zostać przedłużony, ale w Kongresie silna jest grupa przeciwników tego kroku, którzy uważają, że Rosjanie nie wypełniają zapisów w nadal obowiązujących regulacjach i nie ma co się zajmować jego przedłużeniem. Już zapowiedziano, że po parlamentarnych wakacjach kongresmani zajmą się „tym tematem”.

Póki, co w Rosji trwają remanenty związane ze starymi sankcjami i kontrsankcjami. Właśnie upłynęły trzy lata (6 sierpnia 2014), jak w ramach odpowiedzi na politykę Unii Europejskiej Władimir Władimirowicz ogłosił, że szereg artykułów żywnościowych wyprodukowanych w państwach europejskich nie będzie wpuszczany do Rosji. Dziś rosyjscy eksperci szacują skutki tego kroku. Z punktu widzenia konsumentów oznaczał on wzrost cen żywności na rodzimym rynku – Instytut Gajdara wespół z Rosyjską Akademią Rolnictwa obliczyli, że statystyczna rosyjska rodzina w każdym z trzech minionych lat musiała płacić więcej za jedzenie o 4,4 tys. rubli. Tylko przez pierwsze 6 miesięcy obowiązywania rosyjskich zakazów ceny objętych nimi towarów wzrosły o 29,9 %. Analizy przeprowadzane przez media na podstawie danych rosyjskiego odpowiednika GUS wskazują, że w ciągu ostatnich trzech lat ceny żywności objętej rosyjskimi zakazami importu wzrosły o 45 %. Z czego mięso podrożało o 26 %, ryby o 66%, mleko i nabiał o 57 % a warzywa i owoce o 44 %. Przy czym w zamian Rosjanie dostawali żywność gorszego gatunku – wg. ostatnich badań opinii publicznej nadal 27 % respondentów nie jest zadowolona, z jakości sprzedawanej w Rosji żywności. Ludzie mają skłonność do adaptowania się w nowych warunkach, w 2014 roku takich niezadowolonych było 33 %.

Ogłoszona przez władze polityka substytucji importu żywności i wspierania własnej produkcji rolnej daje mieszane efekty. Oficjalna Rosja i jej zwolennicy lubią przy takiej okazji powoływać się na rosnący eksport rosyjskiego zboża i to, że kraj konkuruje o palmę pierwszeństwa w tej dziedzinie na świecie. Przy czym dostępne analizy wskazują, że wzrost rosyjskiego eksportu wywołany został trzema czynnikami. Po pierwsze przywracaniem do produkcji rolnej ziem, które po upadku ZSRR, w obliczu upadku kołchozów i sowchozów, nie miał, kto uprawiać. Robią to przede wszystkim kontrolowane przez oligarchów ogromne gospodarstwa rolne (w Rosji jest kilkanaście firm kontrolujących ponad 200 tys. ha każda), które korzystając ze swej pozycji i relacji z władzami wysysają rządowe subsydia dla sektora. W efekcie farmerska gospodarka w rosyjskim rolnictwie jest w stanie regresu. A duże gospodarstwa, podobnie jak w Ameryce Łacińskiej, nastawione są na te działy produkcji, które nie wymagają intensywnych nakładów pracy. I z tego względu w Rosji nadal kuleje hodowla i produkcja mleka. Gdyby władze postawiły na te sektory, to ilość zboża, które można byłoby eksportować znacznie by spadła. Zdaniem rosyjskich ekspertów cytowanych przez prasę trudno mówić o sukcesie rządowej polityki w tym zakresie. Oczywiście nie stało się, tak, że półki sklepów świecą pustkami. Po pierwszych trzech miesiącach udało się je zapełnić. Jednak najbardziej podrożały najtańsze artykuły spożywcze obniżając już i tak nie za wysoki standard życia najmniej zamożnych rosyjskich konsumentów.

Rosyjscy analitycy dowodzą też, że Unia Europejska właściwie nie poniosła żadnego uszczerbku w związku z rosyjskimi zakazami importu żywności. W pierwszym roku ich obowiązywania eksport z Unii do Rosji nawet wzrósł, argumentują – z 455 mld euro do 482 mld. A zatem nawet jeśli Unia sprzedała Rosji mniej żywności, to ten ubytek zrekompensowała sobie na innych polach. A europejscy producenci żywności dość szybko znaleźli sobie nowe rynki  i w 2016 roku wartość eksportu żywności z Europy była wyższa niźli rok wcześniej o 1,6 % (łącznie 131 mld euro). Wygląda na to, że rosyjskie kontrsankcje miały podobny efekt jak redukcja amerykańskiego personelu dyplomatycznego, i uderzyły głównie w samych Rosjan. Ale trzeba pamiętać, że na Wschodzie jest już silna i aktywna grupa lobbująca za ich przedłużeniem. Minister rolnictwa Tkaczew, którego rodzina jest właścicielem gigantycznego holdingu rolno – spożywczego (ponad 600 tys. ha) zapowiedział publicznie, że będzie zabiegał o ich przedłużenie na kolejne 10 lat, a także o rozszerzenie listy towarów znajdujących się na rosyjskiej „czarnej liście”. Wszystko to po to, aby wspierać rodzimą produkcję. Choć cytowani przez media eksperci, są zdania, iż właśnie celem jej wspierania sankcje należałoby zacząć redukować. Bo w przeciwnym razie wyhodowane w cieplarnianych warunkach rosyjskie firmy z branży żywnościowej nie będą w stanie konkurować na rynku i prędzej czy później zderzą się ze ścianą międzynarodowej rywalizacji. Zdecyduje, jak zawsze, polityka.

Jeśli chodzi o sankcje to nowe zaczęły już działać. Chodzi o te dodatkowe, wprowadzone decyzją Unii, w związku ze skandalem związanym z dostawą turbin Siemensa na Krym. Przy czym wydaje się, że działają one w sposób nieco, mówiąc delikatnie, odmienny niźli życzyliby to sobie przedstawiciele państw Unii. Chodzi mianowicie o sprawę greckiego tankowca Delta Pioneer, który w listopadzie ubiegłego roku w trakcie cumowania uszkodził cumowisko w bałtyckim porcie w Primorsku. Rosjanie, na wniosek właściciela zniszczonych instalacji aresztowali grecki tankowiec, a przed sądem arbitrażowym w Petersburgu zaczął się toczyć spór o odszkodowanie. Greccy armatorzy chcieli uwolnienia swego majątku i w końcu, w ubiegłym tygodniu, po przedłożeniu polis wystawionych przez brytyjskich ubezpieczycieli, udało im się doprowadzić do uwolnienia statku. Tylko, że dzień później ten sam sąd wydał inne postanowienie. Właścicielem portu jest, jak się okazało objęty właśnie europejskimi sankcjami rosyjski Transnieft i z tego tylko powodu polisa, choć ważna, nie gwarantuje, że pieniądze z rekompensaty dotrą do właściciela portu. Gołym okiem widać, że to pretekst a prawnicy Greków mówią o „grubym przewale”, ale fakty są bezlitosne – grecki tankowiec nadal pozostanie w areszcie.

Bo przecież liczą się nie fakty, ale wyobrażenie na ich temat wśród rosyjskich urzędników. Przy czym nie są wolni od takiego skrzywienia perspektywy nawet najwyżej postawieni. Weźmy przykład z ostatnich dni. Rosjanie bardzo nagłośnili wspólne manewry na Bałtyku, które przeprowadzili wraz z chińską flotą. Chińczycy wizytowali też odbywane po raz pierwszy święto rosyjskiej marynarki wojennej w Kronsztadzie. W trakcie wizyty w Finlandii, prezydent Putin, mówił o tym, że jest to oznaka strategicznego, chińsko – rosyjskiego sojuszu, silnego, skoro Chińczycy przepłynęli pół świata aby odbyć manewry. Zapomniał tylko dodać, że z Kronsztadu chińska eskadra udała się do Helsinek. Ale z tym pół biedy Finlandia nie należy do NATO, i to, że chińscy marynarze byli tam ciepło przyjęci można przeboleć. Ale co zrobić z faktem, że potem popłynęli na Łotwę, gdzie recepcja była równie ciepła. A przecież w optyce rosyjskiej państwa bałtyckie to forpoczta natowskiego rewanżyzmu. Rosyjskie media piszą dziś, że wizyta chińskiej eskadry nie świadczy o żadnym strategicznym sojuszu Moskwy i Pekinu a raczej o chęci utrzymywania równego dystansu zarówno wobec Moskwy jak i Waszyngtonu. Potwierdzeniem tego faktu ma być i to, że Chińczycy poparli amerykańskie sankcje wymierzone w Koreę Północną.

Jestem byłym dziennikarzem (TVP - Puls Dnia, Życie, Radio Plus) i analitykiem. Z wykształcenia jestem historykiem. Obserwuję Rosję i świat bo wiele się dzieje, a Polacy niewiele o tym wiedzą. https://www.facebook.com/Wie%C5%9Bci-z-Rosji-1645189955785088/

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka