Zaniechane prototypy wojskowych samolotów polskich, rok 1993. (A potem nie było już nic...)
W wyniku przemian politycznych w Polsce po 1989 r., zmianie uległa również polska doktryna obronna. Wymusiła ona zmianę założeń konstrukcyjnych nowych samolotów bojowych dla lotnictwa wojskowego. W odróżnieniu od użytkowanych, wyspecjalizowanych samolotów myśliwskich (Mikojan MiG-21, MiG-23, MiG-29) i uderzeniowych (Suchoj Su-20 i Su-22), miały one być uniwersalne, aby zależnie od wyposażenia wypełniać różne zadania: myśliwskie, uderzeniowe lub rozpoznawcze.
W 1993 r. mgr inż. Tomasz Makowski, pracując w Instytucie Lotnictwa, opracował „nieoficjalnie” koncepcję wielozadaniowego samolotu bojowego „Szerszeń”, spełniającego powyższe wymagania. Zależnie od stosowanego wyposażenia i awioniki, mógłby być stosowany jako samolot pola walki lub samolot myśliwski. Koncepcja oparta została na najnowszych analizach oraz brała pod uwagę możliwość szybkiego zaprojektowania i wykonania w warunkach krajowych. Konstrukcję samolotu przewidziano jako modułową metalową, jednak otwartą na zastosowanie elementów kompozytowych w miarę uzyskiwania przez przemysł doświadczeń w tej dziedzinie. Elementy instalacji pokładowych miały być zasadniczo produkcji krajowej.
Koncepcja samolotu „Szerszeń” została opracowana według następujących założeń: układ aerodynamiczny samolotu miał zapewniać możliwość lotów w szerokim zakresie prędkości i na różnych wysokościach, przewidywano zastosowanie napędu jednosilnikowego, który umożliwiał skonstruowanie samolotu mniejszego i lżejszego. Układ jednosilnikowy znacznie obniża koszty zakupu samolotu, eksploatacji oraz obsługi, awionika miała być zdolna do wykrywania i identyfikacji obiektów na dużych odległościach w przypadku myśliwca oraz pozwalać na dokładne naprowadzanie na cel i jego wykrycie w przypadku samolotu pola walki. Samolot miał być wyposażony w środki przeciwdziałania elektronicznego, bezpieczny system łączności i urządzenia ostrzegające pilota o wykryciu jego samolotu, w wersji myśliwskiej, samolot miał przenosić jak najwięcej pocisków powietrze-powietrze krótkiego zasięgu i posiadać jedno lub dwa szybkostrzelne działka. Samolot w wersji uderzeniowej miał zabierać możliwie wiele różnorodnego uzbrojenia do atakowania celów naziemnych i dysponować działkiem o dużej sile przebicia, samolot miał posiadać właściwości krótkiego startu, aby mógł operować z lotnisk, których nawierzchnia została uszkodzona. przewidywany czas obsługi ok. 11-12 roboczogodzin na 1 h lotu, czas odnawiania zdolności bojowej samolotu po locie (jeśli nie ma uszkodzeń) miał nie przekraczać 20 minut, rozmieszczenie agregatów systemów pokładowych miało pozwalać na zrezygnowanie z drabinki, pomostów itp., a czynności obsługowe nie wymagać od personelu naziemnego pracy w niewygodnej pozycji, aerodynamika i zapasy wytrzymałości struktury miały umożliwić powrót na lotnisko nawet z rozległymi uszkodzeniami, np. utratą połowy usterzenia poziomego, uszkodzeniem jednego dźwigara płata itp.
Miał to być jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji metalowej. Skrzydło pasmowe o obrysie trapezowym i skosem krawędzi natarcia ok. 45°. Profil zmienny wzdłuż rozpiętości, od grubego nadkrytycznego u nasady do cienkiego w częściach zewnętrznych. Mechanizacja płata składać się miała ze slotów na całej rozpiętości krawędzi natarcia i trójsegmentowych klapolotek o różnicowanych wychyleniach, co miało zapewniać możliwość aktywnej zmiany wysklepienia profilu zależnie od fazy i stanu lotu oraz ze spoilerów. Hamulce aerodynamiczne miały zostać zabudowane w konfiguracji redukującej wpływ na skuteczność usterzenia. Samouszczelniające zbiorniki paliwowe z instalacją wypełniania gazem obojętnym umieszczono by w kadłubie i skrzydłach. Kabina zakryta, ciśnieniowa i klimatyzowana, wyposażona w fotel wyrzucany. Usterzenie klasyczne, z płytowym usterzeniem poziomym. Podwozie trójpodporowe z przednim podparciem, chowane w locie.
Uzbrojenie co najmniej 1 stałe działko kal. 30 mm dla wersji wsparcia pola walki lub kal. 20 mm dla wersji myśliwskiej. Uzbrojenie i wyposażenie podwieszane o masie całkowitej 4000-4500 kg na 9 węzłach pod kadłubem, pod skrzydłami i na ich końcówkach. Przewidziano możliwość przenoszenia zbiorników dodatkowych. Awionika dostosowana do zadań wykonywanych przez samolot i umieszczona za kabiną pilota, dodatkowe jej elementy podwieszane w zasobnikach.
Planowane dane techniczne:
Silnik dwuprzepływowy o ciągu 6000-9000 daN.
Rozpiętość - 9,0 m, długość- 14,7 m, wysokość- 4,0 m, powierzchnia płata- 35 m2.
Masa samolotu pustego - 6500 kg, masa startowa max - 15 000 kg.
Prędkość max - 1,6 Ma, prędkość przelotowa (konfiguracja gładka) - 0,8 Ma, z uzbrojeniem podwieszanym - 400-500km/h, wznoszenie - 250-300 m/s, pułap - 15 000 m, bojowy promień działania – 300-800 km, zasięg max- 4000 km.
Dalszych prac projektowych nie prowadzono.
za: samolotypolskie.pl
rys. Jacek Kończak
