Hipochondria jest jednym z częstszych zaburzeń zaliczanych do grupy somatomorficznych. Ten rodzaj silnej nerwicy może pojawić się w różnym wieku, jednak częstotliwość zachorowalności z czasem się zwiększa. Kim jest hipochondryk? Jakie są przyczyny rozwoju tej choroby? Czy da się ją wyleczyć?
Kim jest hipochondryk?
Hipochondryk odczuwa bardzo silny i irracjonalny lęk o swoje zdrowie. Jest nieustannie przeświadczony o tym, że cierpi na poważną chorobę. Nawet wtedy, gdy badania diagnostyczne ją wykluczają. Hipochondria cechuje się również nadinterpretowaniem objawów. Przykładowo, osoba, która cierpi na to zaburzenie, ból głowy może postrzegać jako objaw raka mózgu, a kaszel – jako symptom raka płuc. Lęk o zdrowie u hipochondryka pojawia się nawet wtedy, gdy nie występują żadne objawy chorobowe.
Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) hipochondria jest zaburzeniem somatoformicznym, czyli zaburzeniem na tle nerwicowym. Jej cecha charakterystyczna to występowanie objawów somatycznych przy braku jakichkolwiek biologicznych przesłanek, które uzasadniałyby występowanie tego typu symptomów. To jedna z chorób dowodzących tego, że zdrowie psychicznie może silnie oddziaływać na ciało, tak jak zdrowie fizyczne na psychikę.
Co ciekawe, hipochondria nie jest wcale rzadkim zjawiskiem. Dotyczy od 4% do 6% światowej populacji.
Jakie są przyczyny hipochondrii?
Pacjent z hipochondrią żyje w nieustannym przekonaniu, że choruje na jakąś poważną, źle zdiagnozowaną lub niewykrytą chorobę somatyczną. Jest to na tyle silne, że może on odczuwać fizyczny ból (np. żołądka lub głowy), kłucie w określonych narządach ciała, a nawet doświadczać nudności i wymiotów. Ciągła podejrzliwość prowadzi do konieczności częstych wizyt u lekarzy specjalistów i domagania się zlecania dodatkowych badań krwi, tomografii itd. Pacjent informacji o braku choroby nie przyjmuje do wiadomości. Charakterystyczne jest również to, że ignoruje on fakt, iż powinien skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą.
Trudno wskazać jedną przyczynę hipochondrii, można jednak wymienić najczęstsze. Są to urazy psychiczne wynikające z traumatycznych wydarzeń, brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych w dzieciństwie, egocentryzm, narcyzm oraz tendencje lękowe.
Zaburzenia hipochondryczne dotykają nie tylko dorosłych. Hipochondria u dzieci pojawia się najczęściej w niepełnych rodzinach, w których, z powodu różnych okoliczności, maluch nie otrzymuje dostatecznej uwagi.
Hipochondrii towarzyszy irracjonalny lęk.
Objawy hipochondrii
Głównym objawem hipochondrii jest przesadny i nieuzasadniony lęk o własne zdrowie i życie. Hipochondryk cały czas boi się zachorowania, ale jednocześnie czuje, że już jest chory. Znajduje wiele objawów, które potwierdzają jego tezę. W wielu przypadkach lęk hipochondryka może wyzwalać objawy somatyczne, czyli płynące z ciała, w tym:
- bóle głowy
- objawy gastrologiczne: nudności, wymioty, biegunki
- symptomy ze strony układu krążenia, w tym podwyższone ciśnienie lub szybsze bicie serca
- duszności brane za oznaki astmy, a nawet raka płuc
Występowanie tych objawów spowodowane jest stresem. Hipochondryk przypisuje im rangę oznak groźnych schorzeń, przez co zaostrza objawy i napędza błędne koło. A nie od dziś wiadomo, że to właśnie stres i zbyt wysoki poziom kortyzolu leży u podłoża wielu schorzeń, w tym nadciśnienia, bezsenności, kompulsywnego objadania się oraz niestrawności.
Hipochondryk często odwiedza lekarzy lub wręcz przeciwnie – unika ich w obawie przed diagnozą. Jeśli jeden specjalista wyklucza chorobę, szuka następnego. I tak do skutku, aż otrzyma informację o jakimś zdrowotnym problemie. Hipochondryk jest specjalistą w sprawach zdrowia – dużo czyta na ten temat i może próbować leczyć się na własną rękę. Często profilaktycznie przyjmuje leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwwirusowe, a nawet antybiotyki.
Jak leczy się hipochondrię?
Z hipochondrii może wyleczyć tylko psychoterapia. Dobrze sprawdza się tutaj terapia grupowa poprzez zapewnienie wsparcia społecznego, interakcji z innymi oraz redukcję lęku. Pomocne mogą być także terapia psychodynamiczna, terapia behawioralno-poznawcza (CBT) i inne formy terapii indywidualnej zorientowane na wgląd. Jeżeli występują objawy lękowe lub depresja, dodatkowo stosuje się leki.
Warto pamiętać o tym, aby w psychoterapię osoby chorej zaangażowani byli również jego najbliżsi – przyjaciele lub rodzina. Wsparcie ze strony kochających osób, tuż obok świadomości i motywacji, jest jednym z podstawowych czynników, które zwiększają szansę na powodzenie terapii. Na początkowych etapach leczenia farmakologicznego i psychoterapii kluczowa jest cierpliwość. Długie miesiące, a nawet lata terapii dają szansę hipochondrykowi na rozpoczęcie nowego, pozbawionego lęku życia. Nie tylko będzie inaczej reagował na choroby, lecz także mniej podejrzliwie patrzył na zwykły katar lub ból brzucha po obfitym posiłku.
KJ
