Deportacja za zaangażowanie

Pochodzący z Białorusi, a mieszkający w Toruniu Paweł Juszkiewicz, który został najlepszym studentem z zagranicy w 2011 r. i organizował wiele inicjatyw na rzecz wolnej Białorusi, może zostać oddany w ręce reżimu Łukaszenki. Wszystko za sprawą opinii ABW, która uznała go za zagrażającego bezpieczeństwu Polski.

Od 10 lat Paweł Juszkiewicz mieszka w Polsce. Dzięki swojemu polskiemu pochodzeniu dostał się do projektu realizowanego przez Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej przy Ministerstwie Edukacji. Ukończył trzy kierunki studiów: pedagogikę, stosunki międzynarodowe i filologię rosyjską. W czasie studiów angażował się w życie pozastudenckie. Organizował dni solidarności z Białorusią, konferencje dotyczące tego kraju, zbierał także podpisy pod ustawą o repatriacji. – Moja działalność została dostrzeżona, co potwierdzają liczne nagrody – mówi „Codziennej” Paweł Juszkiewicz. Problemy studenta rozpoczęły się jednak w momencie, gdy wystąpił o polskie obywatelstwo. Pan Paweł, który od 2008 r. ma pozwolenie na stały pobyt, zameldowany jest u rodziny z Wielkopolski, nie spodziewał się, że dostanie odmowną decyzję. Wojewoda wielkopolski Piotr Florek odmówił mu nadania obywatelstwa, posiłkując się opinią ABW, która bez wyjaśnienia przyczyn stwierdziła, że Juszkiewicz zagraża „obronności lub bezpieczeństwu albo ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interesu RP”.

– Myślałem, że w państwie demokratycznym, w którym wydawało mi się, że mieszkam od 10 lat, nigdy człowiek nie zostanie wyrzucony z kraju bez podania przyczyn – mówi „Codziennej” Juszkiewicz i opowiada o swoich przesłuchaniach w ABW. – Pytano mnie o szczegóły mojego życia w Polsce. Musiałem opowiadać o znajomych, co było upokarzające. Zaznaczałem to podczas przesłuchań. Na to odpowiedziano mi „że sam pracuję sobie na własną opinię” – mówi nam Juszkiewicz, który czuje się skrzywdzony przez urzędników.

– W ramach Programu Spraw Precedensowych Helsińska Fundacja Praw Człowieka prowadzi podobną sprawę dotyczącą obywatela Maroka, który został wydalony z Polski pod zarzutem zagrożenia dla bezpieczeństwa państwowego na podstawie dokumentu sporządzonego przez ABW, objętego tajemnicą państwową. Ponadto jego dane zostały wpisane do wykazu cudzoziemców, których pobyt jest na terytorium RP niepożądany, oraz do systemu informacyjnego Schengen. Człowiek ten co roku składał wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Polski. Jednak wojewoda, opierając się właśnie na tajnej opinii ABW, odmówił mu wydania stosownego zezwolenia – mówi nam Irmina Pacho z HFPC. – Ta sprawa jest w toku. Czekamy na rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale już obnażone zostały istotne nieprawidłowości na gruncie prawa polskiego. Brak jest rozwiązań proceduralnych, które zapewniałyby osobie podlegającej wydaleniu lub jej reprezentantowi prawnemu podjęcie skutecznej obrony, w wypadku gdy akta sprawy objęte są klauzulą tajności. Przepisy nie przewidują możliwości wglądu do znajdujących się w aktach sprawy dokumentów zawierających informacje niejawne. To z kolei prowadzi do naruszenia zasady „równości broni”, a tym samym prawa do rzetelnego procesu – zauważa Irmina Pacho.

Sprawą zajmą się posłowie z komisji ds. służb specjalnych. – Służby działają w sposób tajny i jedyną opcją, żeby zapoznać się z materiałami ABW i szczegółowymi informacjami, jest sejmowa komisja ds. służb specjalnych. Niczego nie można przesądzać – mówi „Codziennej” Krzysztof Brejda z PO, który zgłosił wniosek do komisji o zajęcie się tematem.

Jacek Liziniewicz/GPC