Prof. Grażyna Cichosz, jeż i szczotka ryżowa

Profesor Cichosz poznałem wczoraj słuchając wywiadu, który z nią przeprowadził redaktor Bogdan Rymanowski na swoim kanale na YouTube. [1] Link do tej rozmowy podesłała mi kuzynka. Pani profesor to elokwentna dojrzała dama o ciepłym matowym głosie sypiąca jak z rękawa informacjami na temat żywności, biochemii, medycyny i toksykologii.

Zainteresowany opiniami prezentowanymi przez profesor Cichosz zacząłem szukać w Internecie innych jej wypowiedzi i w ten sposób natrafiłem na wykład, który wygłosiła 29 kwietnia 2025 roku dla Parlamentarnego Zespołu ds. Ochrony Życia i Zdrowia Polaków. Wystąpienie naukowczyni przed zespołem odbiera się tym lepiej, że towarzyszą mu slajdy.

Odniesienie się do wszystkich tez przedstawionych przez prof. Cichosz podczas tego wystąpienia przekroczyłoby ramy objętości artykułu publicystycznego i zapewne moich umysłowych kompetencji. Przeanalizuję więc tylko następujący, krótki fragment wykładu pani profesor:

(…) Z 1 litra napoju słodzonego aspartamem uwalnia się około 60 mg metanolu. Organizm zdrowej, dorosłej osoby może zmetabolizować, bez szkody dla zdrowia, zaledwie 7 mg metanolu. (…)

We Francji od 2015 roku stosowanie aspartamu jest zakazane. [2]

Rzeczywiście w wyniku rozkładu w przewodzie pokarmowym popularnego słodzika – aspartamu powstaje między innymi metanol. Z 1 mola aspartamu (294,30 g = 294 300 mg) tworzy się między innymi 1 mol metanolu (32,04 g = 32 040 mg). [3,4,5] Wobec tego z prostego przeliczenia wynika, że z 1 mg aspartamu w następstwie hydrolizy w organizmie uwalnia się metanol w ilości:

                                                         32 040 mg metanolu
                                                     ---------------------------------------- = 0,109 mg metanolu/mg aspartamu
                                                       294 300 mg aspartamu

Zawartość aspartamu w 1 litrze coca-coli zero wynosi 586 mg. [6] Zatem z 1 litra tego napoju wytworzy się w przewodzie pokarmowym:

            0,109 mg metanolu/mg aspartamu x 586 mg aspartamu/litr coca-coli ≈ 64 mg metanolu/litr coca-coli

Dlatego należy stwierdzić, że pierwsze zdanie zacytowanego fragmentu wypowiedzi prof. Cichosz jest prawdziwe.

Po spożyciu 1 kg jabłek (1000 g), w następstwie rozkładu zawartych w nich pektyn, w organizmie może się uwolnić 500 mg metanolu. [7] Jabłko średniej wielkości waży 150 g. W związku z tym po zjedzeniu jabłka średniej wielkości w organizmie może wytworzyć się:

                                                              500 mg metanolu
                                                          ----------------------------------- x 150 g jabłek = 75 mg metanolu  
                                                                 1000 g jabłek

Jak widać zjedzenie jednego, średniego jabłka może spowodować wydzielenie się w organizmie większej ilości metanolu niż ta, która powstaje po wypiciu 1 litra coca-coli zero. Ilość metanolu, która może się uwolnić w organizmie z 1 jabłka (75 mg) jest przeszło 10 razy większa od podanego przez panią profesor progu szkodliwości alkoholu metylowego (7 mg).

Jeżeli więc profesor Cichosz, z uwagi na możliwość zatrucia metanolem, przestrzega przed konsumpcją napojów gazowanych słodzonych aspartamem, to tym bardziej powinna przestrzegać przed jedzeniem jabłek. W moim przekonaniu wartość progu szkodliwości metanolu podana przez panią profesor jest nader wątpliwa.

A czy we Francji od 2015 roku stosowanie aspartamu jest zakazane, jak twierdzi profesor Cichosz?

20 lutego 2025 roku francuska senator Mireille Jouve skierowała do ministra pracy, zdrowia, solidarności i rodziny pytanie, czy, ze względu na naukowe doniesienia o potencjalnej szkodliwości aspartamu, nie byłoby wskazane cofnięcie pozwolenia na jego stosowanie jako dodatku do żywności. [8]

Gdyby we Francji – zgodnie z tym co głosi pani profesor – obowiązywał zakaz dodawania aspartamu do żywności, to pytanie Francuskiej senator byłoby bezprzedmiotowe. Jak wynika z odpowiedzi ministra, napoje słodzone aspartamem są jednak we Francji obłożone specjalnym podatkiem proporcjonalnym do zawartości tej substancji w produkcie.

– Każdy może się pomylić – powiedział jeż schodząc ze szczotki ryżowej. Może się więc mylić profesor Cichosz, jeśli chodzi o próg szkodliwości metanolu i zakaz stosowania aspartamu we Francji. Mogę się mylić i ja krytykując panią profesor.

Na koniec trzeba zauważyć, że w 2023 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała aspartam za środek prawdopodobnie rakotwórczy. Jednakże WHO wyraziła jednocześnie stanowisko, że można uznać za bezpieczne spożywanie tej substancji w dziennej ilości do 40 mg na kg masy ciała. [9,10] Zatem zdaniem WHO osoba ważąca 70 kg może bez szkody dla zdrowia skonsumować w ciągu dnia:

                                              40 mg aspartamu/kg m.c. x 70 kg m.c. = 2800 mg aspartamu, czyli 2,8 g.

Źródła:

[1] https://youtu.be/ksWAT3uqlWA?si=T0JZN98aYKKpcV76

[2] https://youtu.be/lcLIDiXZiFE?si=JMKYFo2ba1xJLdRb&t=2082

[3] https://pl.wikipedia.org/wiki/Aspartam

[4] https://pl.wikipedia.org/wiki/Metanol

[5] https://o.quizlet.com/o9jaLWp1uzRdEel.15VpMA.png

[6] https://insulinoopornosc.com/aspartam/

[7] https://cot.food.gov.uk/sites/default/files/cot/tox201030.pdf

[8] https://www.senat.fr/questions/base/2025/qSEQ250203340.html

[9] https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,who-oficjalnie--aspartam-moze-byc-rakotworczy,artykul,90670165.html

[10] https://www.sggw.edu.pl/kontrowersje-wokol-aspartamu/