Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych w sposób jednoznaczny ustalają model spółki kapitałowej. W takim przedsiębiorstwie kim innym jest właściciel, a kim innym jest zarząd spółki.
Właściciel spółki kapitałowej jest właścicielem kapitału, który znajduje się w dyspozycji zarządu spółki. Aby ten zarząd racjonalnie gospodarował tym kapitałem, to jest to zarząd "dwustopniowy". Na czele zarządu spółki stoi prezes zarządu. Zarząd spółki może być jednoosobowy, ale może być rónież wieloosobowy - to zależy od woli właściciela.
Aby zabezpieczyć bezpieczeństwo obrotu, przepisy nakładają obowiązek powołania rady nadzorczej spółki. Zgodnie z tymi przepisami, rada nadzorcza składa sie z przedstawicieli właściciela i może tam być również przedstawiciel załogi. Rada nadzorcza jest organem kontrolującym zarząd i zarząd odpowiada za swoje decyzje przed Radą Nadzorczą. Rada nadzorcza jest organem reprezentującym właściciela spółki.
Praktyka powoływania zarządu spółki jest różna. Właściciel spółki kapitałowej moze być osobą fizyczną, ale może być osobą prawną. W przypadku notowania spółki na giełdzie papieró wartościowych właścicielem spółki są okaziciele posiadanych akcji. Każdy posiadacz akcji posiada tyle głosów w radzie, ile ma akcji w swojej dyspozycji. Stąd wywodzi się instytucja pakietu kontrolnego, czyli głos decydujący przysługuje tym wspólnikom, którzy posiadają minimum 50% akcji plus jedna. Podobnie jest też w spółkach, gdzie wspólnicy posiadają swój udział.
Duże spółki kapitałowe posiadaja duże liczebnie rady nadzorcze i wieloosobowy zarząd. Zarząd firmy może obejmować tylko funkcję reprezentacyjną firmy, wtedy sprawami gospodarowania spółki zajmuje się dyrektor i podlegający mu zespół, nie ma jednak przeszkód, abby zarząd spółki dzielił równocześnie obowiazki reprezentacyjne oraz prowadzenie spraw spółki.
Bardzo dużo mówi się o "niegospodarności" zarządów spółek, zwłaszcza spółek z udziałem Skarbu Państwa. Tu jednak decydentem jest minister, stąd i presja rządu jest znacząca. Spółki osób fizycznych z różnych przyczyn są skromniejsze w skłądzie zarządu i rady nadzorczej, tu system decyzyjny bazuje wprost na uzgodnieniu decyzji z właścicielem, zwłaszcza jeżeli właściciel posiada większość udziału lub akcji. Im dalej taka spółka znajduje się od wpływu właściwego ministerstwa, tym prężniejszy jest sam zarząd i nawet przy małym obrocie gospodarczym taka firma moze uzyskiwać znacząco mniejsze koszty.
Bardzo wiele osób nawołuje do pełnej prywatyzacji spółek prawa handlowego. Jednak nie wszyscy rozumieją interes osób sprawujacych władzę. Często dla tych osób udział w radzie nadzorczej spółki Skarbu Państwa jest gwarancją wynagrodzenia za swoją społeczną misje udziału w parlamencie lub w rządzie. Stąd nawoływania o pełną prywatyzację przedsiębiorstw państwowych, zwłaszcza o znaczeniu strategicznym, są raczej wołaniem na puszczy. Chyba, że wynagrodzenie za pracę w instytucjach publicznych będzie odpowiednio wynagradzane, aby nie zachodziłą konieczność "dorabiania" na trudniejszy okres.
Inne tematy w dziale Polityka
