Rozdział drugi. Powstrzymywanie "Tygodnika" - odcinek ósmy.

 4.

Tajny współpracownik „Tadeusz” (Tadeusz Stanaszek), inwigilujący środowisko postendeckie, w tym Mieczysława Pszona, donosił 30 kwietnia 1963 roku: „Jako przykład odnośnie trudności wydania czegoś przez <<Tygodnik Powszechny>> Pszon podał, że jakiś gość zza granicy dawał 10 tyś. dolarów i papier tytułem wydania przez <<TP>> przetłumaczonej biblii na co również władze nie wyraziły zgody.

Jako drugi z kolei przykład podał, że <<TP>> chciał zamieścić nekrolog zawiadamiający o śmierci żony J. Piłsudskiego w Londynie bez podania przymiotnika marszałkowa i też cenzura nie zgodziła się”[1].

Zaburzając chronologię tej opowieści, powiedzmy od razu, że t.w. „Ares” donosił 6 stycznia 1977 r., iż Kazimierz Kąkol, szef Urzędu do Spraw Wyznań, obiecał zgodę na podwyższenie nakładu „TP” o 10 tys. egzemplarzy[5]. „Ares” był wtedy zdania, że sprawa jest praktycznie załatwiona. Aliści prawie trzy lata później, 7 listopada 1979 r., donosił, że dalej nie udało się doprowadzić do podniesienia nakładu „TP” do 50 tys. egzemplarzy, bo władze oczekują zmiany linii politycznej „Tygodnika”: „Chodzi wprost o lojalność redaktorów w stosunku do władz państwowych, a konkretnie minister Konkol [tak w maszynopisie – RG] domaga się wycofania Jacka Woźniakowskiego z TKN-u”[6]. Koniec końców udało się rzecz załatwić po zmianie ekipy rządzącej we wrześniu 1980 r. i to bez złagodzenia linii politycznej „TP” – co postulował Tadeusz Nowak.

W poprzednim rozdziale była mowa o głośnej interpelacji posłów „Znaku” z 11 marca 1968 r. Godzi się tu jeszcze dodać, że to wystąpienie posłów doczekało się niezwyczajnej reakcji władz w postaci debaty poselskiej przeprowadzonej miesiąc później – na początku kwietnia 1968 r. Gdy się dziś czyta fragmenty stenogramu z tej niby-debaty, nie chce się wierzyć, że w państwie, które wszak na co dzień starało się zachować pozory demokratycznej kultury politycznej, rząd i jego poplecznicy mogą do tego stopnia – przepraszam za wyrażenie – rozwalcować grupkę pięciu posłów, którzy ośmielili się zadać dwa krótkie pytania. „Znakowi” dostało się wtedy za wszystko – także za wystąpienie Stefana Kisielewskiego na zebraniu warszawskiego oddziału ZLP[7], ale najcięższe obiekcje dotyczyły interpelacji. Z mównicy sejmowej padły wtedy tak drastyczne zarzuty, że poseł „Znaku” i równocześnie członek Rady Państwa Jerzy Zawieyski zrezygnował z członkostwa w tym gremium[8], a Sejm – co było w tamtej atmosferze politycznej oczywistością – jego rezygnację przyjął.

W lecie 1969 r. tajny współpracownik „Magister” (Stefan Dropiowski) w kilku donosach opisywał sytuację zaistniałą w KIK-u po zatrzymaniu Romana Zawadzkiego w związku z podejrzeniem, iż kolportuje on na terenie KIK-u paryską „Kulturę” i inne bezdebitowe wydawnictwa. Z jego donosów, a także z donosów innych osobowych źródeł informacji umiejscowionych w KIK-u, wynikało jednoznacznie, że wypracowano tam taktykę obrony polegającą na konsekwentnym zaprzeczaniu faktom, przy czym kluczową rolę w instruowaniu KIK-owców, jak się mają zachowywać w czasie przesłuchań, odegrał Ludwik Kubik, były WIN-owiec i więzień polityczny, który miał w tej materii duże doświadczenie[9].  

Ostatecznie Romanowi Zawadzkiemu nie udowodniono rozpowszechniania wydawnictw bezdebitowych, co niewątpliwie było wynikiem solidarnej postawy jego kolegów z KIK-u. Wkrótce został wybrany do zarządu. Gorzej zachował się pracodawca Zawadzkiego, Polska Akademia Nauk, zmuszając go do odejścia.