Furia rewolucyjnej zemsty

         Wojna Sowietów z niemieckimi narodowymi socjalistami, to zderzenie dwóch pokrewnych, lecz śmiertelnie wrogich ideologii totalitarnych. Od momentu ataku Hitlera na Stalina w 1941 roku obie strony konfliktu prześcigaly się w okrucieństwach.

         Przywykliśmy skupiać się na ideologicznych uwarunkowniach mordów; zakładać, że wynikały one głównie (a właściwie jedynie) z dalekosiężnych planów obu dyktatorów. Tymczasem na brutalizację konfliktu wpłynęły też inne sprawy, włącznie ze stosunkami między rozmaitymi grupami etnicznymi na Kresach Wschodnich.         

        Bogdan Musiał zrekonstruował przeszłość w oparciu o podstawowe niemieckie i polskie dokumenty, a w tym wszystkie ważniejsze zbiory archiwalne w RP i RFN. Dodatkowo przeprowadził kilkadziesiąt wywiadów, zdobył niepublikowane wspomnienia i inne materialy ze zbiorów prywatnych, oraz odniósł się do współczesnej prasy od The Times do Völkischer Beobachter. Zna również doskonale literaturę przedmiotu, którą częstokroć koryguje – w świetle swych odkryć – w interesujący i nowatorski sposób.  

        Najwartościowszym aspektem pracy Bogdana Musiała jest to, że przypomina nam jak kapitalne znaczenie dla reakcji ludzkich maja doraźne doznania. Abstrakcyjne plany przekształcają się pod wpływem reakcji na praktyczne doswiadczenia. W wypadku wojny miedzy III Rzeszą, a ZSRS ideowa nienawiść do komunizmu objawiła się furią, gdy niemieccy policjanci i żołnierze, oraz część ludności cywilnej terenów okupowanych przez Sowietów, zaszokowana została ogromem zbrodni komunistycznych. W więzieniach i przy drogach leżały stosy stygnących trupów tzw. “wrogów ludu,” którzy zostali wymordowani przez NKWD.  

       Autor pokazał,  jak abstrakcyjne, nazistowskie plany masowego mordu na Wschodzie zrealizowały się w praktyce z jeszcze straszliwszą brutalnością, bowiem ludzki apetyt na zabijanie podniecała żądza zemsty. Nie ważne było, że zemsta w większości wypadków nie była skierowana przeciw prawdziwym sprawcom z NKWD, a głównie przeciw ludności żydowskiej. To odczucie słusznej zemsty pozwalało rozkazodawcom i katom bezpośrednim oraz ich pomocnikom nie tylko usprawiedliwić przed soba samymi ogrom zbrodni, ale rownież zbrodnie te kontynuować po pewnym czasie juz na zimno. Później, pod koniec 1941 roku, gdy zydów i “komisarzy” SS-mani nie byli już w stanie rozstrzeliwać, z pomocą przyszła technologia – gaz.  

       Koncentrując się na kluczowym okresie lata 1941, Bogdan Musiał nie ignoruje jednak szerokiego kontekstu zdarzeń. Dlatego opis pierwszych miesięcy inwazji niemieckiej na wschód poprzedza dogłębna i wnikliwa analiza sytuacji Polski i jej ludności, a szczególnie sowieckiej okupacji Kresów Wschodnich po wrześniu 1939 roku. Autor uważa, że wojna wybuchła w wyniku antypolskiej zmowy dwóch totalitarnych reżimów, które jednakowo ponoszą odpowiedzialność za kataklizm. Oba byly jednakowo zbrodnicze.  

        Jednak Musiał koncentruje się także na innych czynnikach zaostrzających sytuację na Kresach Wschodnich RP. Polacy kresowi byli przed wojna warstwą “uprzywilejowaną.” Z nich składały się kulturowe, ekonomiczne, oraz polityczne elity. Stało za nimi państwo. Obchodzone przez nich święta narodowe i inne sposoby publicznego pielęgnowania tradycji polskich były odbierane przez ukraińskie, białoruskie, żydowskie oraz litewskie mniejszości jako przykłady “narodowej arogancji i prowokacji.”  

           Resentymenty mniejszości w pełni wykorzystali Sowieci po rozbiorze RP w 1939 roku. Moskiewscy komuniści prowadzili politykę eksterminacji elit oraz rabunku gospodarki Kresów. Terror dotykał oczywiście nie tylko polska grupe etniczną, ale również inne grupy. Miejscowi zwolennicy nowego systemu denuncjowali i prześladowali szczególnie przedstawicieli polskich elit, ale również innych prawdziwych bądź wydumanych przeciwników sowieckiej władzy wywodzących się ze wszystkich grup narodowościowych. W ciągu roku NKWD wymordował przynajmniej 25 tysięcy Polaków, w większości członkow elit. Ponad 400,000 obywateli Polski deportowano do Gułagu. Bezprawnie wcielono dziesiątki tysięcy do Armii Czerwonej. Na koniec, w czerwcu, lipcu i sierpniu 1941 roku nadeszły rzezie więźniów podczas ewakuacji więzień. Rozstrzelano do 30 tys. obywateli RP.  

            Na stosy dymiących trupów natknęli się wkraczający Niemcy. Wielu żołnierzy było zaszokowanych. Wśród lamentów i potwornego smrodu rozkładających się ciał miejscowi Polacy, Ukraińcy, Litwini i Białorusini  rozpoznawali swych krewnych, przyjaciół i sąsiadów. Nowy okupant – witany w wielu miejscach również przez ludność polską jako wyzwoliciel – przedstawiał te masakry jako przykłady “żydowsko-komunistycznego” bestialstwa. Okupant sam karał “winnych,” czyli ludność żydowską, ale również zachęcał Ukrainców, Litwinów, Białorusinów i Polaków do aktów zemsty na Zydach i komunistach. W wielu miejscowościach takie akty antykomunistyczne i antyżydowskie zachodziły spontanicznie tuż przed wejściem Wehrmachtu, a trwaly do momentu uspokojenia furii miejscowych przez Niemców. Co więcej, takie lokalne, spontaniczne akty przemocy nachodziły się na powstanie antysowieckie, które wybuchło na zachodnich rubieżach imperium Stalina w czerwcu 1941. Atakowano wycofujące się oddziały Armii Czerwonej i NKWD. Zabijano kolaborantów. W więzieniach miejscowych Zydów poniżano i zmuszano do czyszczenia i grzebania ciał. W wielu miejscowościach zbiorowo atakowano i mordowano Zydów stosując zasadę odpowiedzialności zbiorowej. Winni przestępstw zdołali przeważnie uciec wraz z NKWD. Ci co zostali zwykle nie mieli wiele wspólnego z Sowietami. Mimo tego na nich skupił sie gniew tłumu jak również “odwet” Niemców. Wśród nich – głównie Zydów – brano zakładników i rozstrzeliwano za masakry NKWD-owskie na więźniach we Lwowie, Kołomyji, Złoczowie i w innych miejscowościach. Czyniły to przede wszystkim oddziały SS po raz pierwszy “systematycznie rozstrzeliwując tysiace Zydów [podkreślenie Bogdana Musiala].” Jednocześnie w wielu wypadkach armia niemiecka zatrzymywała pogromy, bowiem wojskowym zależało na utrzymaniu porządku na tyłach frontu. Tak wygladał poczatek zagłady Zydów. 

           Polscy naukowcy oraz historycy-amatorzy powinni jak najszybciej zapoznać się z faktami i mechanizmami zbrodni i władzy przedstawionymi w tak błyskotliwy sposób przez Bogdana Musiała. Praca ta jest jednym z bezwzględnie potrzebnych elementów korygowania stanu “zniewolonego umysłu” po 50 latach dyktatury. 

________________________________________