W lipcu 1597 roku miasteczko Unna w Westfalii nawiedziła okropna zaraza. Śmiertelne żniwo było liczne. Do początku 1598 roku co tydzień w miejscowym kościele odbywało się ponad 30 pogrzebów. Ogółem liczba zmarłych wyniosła około 1300 osób.
Tragedia ta bardzo wstrząsnęła wieloma ludźmi, w tym i pastorem Philippem Nikolai. Nikolai był cenionym i wpływowym pastorem luterańskim, który uzyskał stopień doktorski na Uniwersytecie w Wittenberdze w 1594 roku.
W tych smutnych dniach Nikolai rozmyślał o śmierci, życiu pozagrobowym i chwale Bożej w niebie. Zanotował w swoich zapiskach, (10 sierpnia 1598 roku): „Wydaje mi się, że nie ma nic słodszego, delikatniejszego i spokojniejszego niż kontemplacja szlachetnej i subtelnej doktryny życia w zaświatach, zapewnionego przez obmycie Krwią Chrystusa. Pozostaje to w moim sercu dniami i nocami. Czytam również pisma starożytnego uczonego Św. Augustyna [De Civitate Dei]. Dzień po dniu przelewałem moje myśli na papier, dziękuję Bogu, że robiłem to wspaniale, z czystym sercem, radością ducha i prawdziwie zadowolony… Na jego chwałę, Bóg Miłosierny uchronił mnie przed śmiercią od moru i wspaniałomyślnie zachował wszystkie moje przemyślenia i nadzieje, tak, że za prorokiem Dawidem mogę rzec – Och jak wielka jest Twoja Miłość”.
Nikolai został jeszcze bardziej poruszony gdy dowiedział się o śmierci swojego ulubieńca, 15-letniego księcia Wilhelma Ernsta w Tubingen. Te głębokie uczucia przywiodły go do napisania jednego z najpiękniejszych hymnów: "Wachet auf, ruft uns die Stimme". Nie podejmuję się tłumaczenia na polski, o ile wiem tłumaczenie angielskie "Wake, Awake, For Night Is Flying" nie oddaje dokładnie sensu niemieckiego oryginału. Nikolai pisze, że inspiracją był Św. Mateusz, 25: 1-13.
Dwa pierwsze wersy:
"Wachet anf! ruft uns die Stimme
Der Wächter sehr hoch auf der Zinne"
pochodzą z średniowiecznych pieśni Wachter-lieder.
Nikolai napisał również melodię, która najprawdopodobniej pochodzi z wcześniejszych pieśni ludowych, a także z pieśni „Nach” Hansa Sachsa (1494-1576). Podobna melodia pojawia się też w Skandynawskiej Kolekcji Piae Cantiones z 1582 roku.
Hymn Nikolai’a zrobił ogromne wrażenie na następcach. Pierwszym, który go wykorzystał był niemiecki kompozytor Praetorius. Unieśmiertelnił go na wieczność Jan Sebastian Bach opierając na nim swoją, chyba najsłynniejszą Kantatę BWV 140.
Kantatę 140 Bach napisał w 1731 roku, w ostatnią niedzielę roku eklezjalnego. Niewiele było kompozycji Bacha o tak pewnym datowaniu. Oznacza to, że kantata musiała być wykonana natychmiast, tuż przed adwentem. Bach mieszkał i pracował w tym czasie w Lipsku.
Kantata składa się z siedmiu części:
- I. Chorus: Wachet auf, ruft uns die Stimme (Wake up, the voice calls to us)
- II. Recitative: Er kommt (He comes)
- III. Aria (duet): Wann kommst du, mein Heil? (When will you come, my salvation?)
- IV. Chorale: Zion hört die Wächter singen (Zion hears the watchmen singing)
- V. Recitative: So geh herein zu mir (So come in with me)
- VI. Aria (duet): Mein Freund ist mein! (My friend is mine!)
- VII. Chorale: Gloria sei dir gesungen (May "Gloria" be sung to you)
Oryginalna instrumentacja: róg francuski, dwa oboje, faille (rodzaj oboju da caccia, dzisiaj zastępowany przez rożek angielski), skrzypce pikolo, skrzypce, wiola, basso continuo, chór i soliści: sopran, tenor i bas.
Motywy z hymnu Nikolai’a pojawiają się w części pierwszej, czwartej i siódmej. Tekst kantaty został zaaranżowany przez, wspomnianego już we wcześniejszych notkach, Picandera.
Kantata BWV 140 została „odkryta” w XIX wieku. Nie znaleziono rękopisu ponieważ sprzedał go na aukcji syn Bacha, Wilhelm Friedeman. Tekst niemiecki został przetłumaczony na angielski, co w dużym stopniu pozwoliło rozsławić dzieło na całym świecie. Tłumacze angielscy twierdzili, że tekst niemiecki jest tak piękny i uczuciowy, że nie można go wiernie przenieść na język angielski.
Część czwarta w największym stopniu odpowiada tytułowi Wachet auf, ruft uns die Simme. Jest też obecnie traktowana jako odrębna część, która jest wykonywana jako utwór koncertowy. Dokonano wielu transkrypcji na różne instrumenty. Pierwszym, który to uczynił był sam Bach – na organy (BWV 645).
W music boxie: Kantata w całości w wykonaniu MIT Koncert Choir pod dyrekcją Cuttera oraz osobno kilka wersji czwartej części sonaty.
Wacht Auf Ruft Uns Die Simme
1. Coro
Wachet auf, ruft uns die Stimme
Der Wächter sehr hoch auf der Zinne,
Wach auf, du Stadt Jerusalem!
Mitternacht heißt diese Stunde;
Sie rufen uns mit hellem Munde:
Wo seid ihr klugen Jungfrauen?
Wohl auf, der Bräutigam kömmt;
Steht auf, die Lampen nehmt!
Alleluja!
Macht euch bereit
Zu der Hochzeit,
Ihr müsset ihm entgegen gehn!
2. Recitativo
Er kommt, er kommt,
Der Bräutgam kommt!
Ihr Töchter Zions, kommt heraus,
Sein Ausgang eilet aus der Höhe
In euer Mutter Haus.
Der Bräutgam kommt, der einem Rehe
Und jungen Hirsche gleich
Auf denen Hügeln springt
Und euch das Mahl der Hochzeit bringt.
Wacht auf, ermuntert euch!
Den Bräutgam zu empfangen!
Dort, sehet, kommt er hergegangen.
3. Aria (Duetto)
Wenn kömmst du, mein Heil?
(Ich komme, dein Teil.)
Ich warte mit brennendem Öle.
|
Eröffne
|
den Saal
|
|
(Ich öffne)
|
(Zum himmlischen Mahl.)
Komm, Jesu!
(Komm, liebliche Seele!)
4. Choral
Zionhört die Wächter singen,
Das Herz tut ihr vor Freuden springen,
Sie wachet und steht eilend auf.
Ihr Freund kommt vom Himmel prächtig,
Von Gnaden stark, von Wahrheit mächtig,
Ihr Licht wird hell, ihr Stern geht auf.
Nun komm, du werte Kron,
Herr Jesu, Gottes Sohn!
Hosianna!
Wir folgen all
Zum Freudensaal
Und halten mit das Abendmahl.
5. Recitativo
So geh herein zu mir,
Du mir erwählte Braut!
Ich habe mich mit dir
Von Ewigkeit vertraut.
Dich will ich auf mein Herz,
Auf meinen Arm gleich wie ein Siegel setzen
Und dein betrübtes Aug ergötzen.
Vergiß, o Seele, nun
Die Angst, den Schmerz,
Den du erdulden müssen;
Auf meiner Linken sollst du ruhn,
Und meine Rechte soll dich küssen.
6. Aria (Duetto)
Mein Freund ist mein,
Und ich bin sein.
Die Liebe soll nichts scheiden.
|
Ich will
|
mit
|
dir
|
|
(Du sollst)
|
(mir)
|
in Himmels Rosen weiden,
Da Freude die Fülle, da Wonne wird sein.
7. Choral
Gloria sei dir gesungen
Mit Menschen- und englischen Zungen,
Mit Harfen und mit Zimbeln schon.
Von zwölf Perlen sind die Pforten,
An deiner Stadt sind wir Konsorten
Der Engel hoch um deinen Thron.
Kein Aug hat je gespürt,
Kein Ohr hat je gehört
Solche Freude.
Des sind wir froh,
Io, io!
Ewig in dulci jubilo.
Sleepers Wake
1. Chorus
Wake up, the voice is calling us
Of the watchmen in the high, high tower;
Wake up, you city of Jerusalem!
The hour is midnight;
They call to us with ringing voices;
Where are you wise virgins now?
Come on, the bridegroom comes;
Rise up and take your lamps!
Alleluia!
Make yourself ready
For the wedding,
You must go to meet him!
2. Recitative
He comes, he comes,
The bridegroom comes!
Come forth, you daughters of Zion,
His exit from the heavens brings him rushing
To your mother�s house.
The bridegroom comes, he who is like a buck
and a young stag,
Leaping on the hills
And brings you the wedding feast.
Wake up, bestir yourselves!
To receive [be receptive to] the bridegroom!
There, look, he comes to meet you.
3. Aria (Duet)
When are you coming, my salvation?
(I am coming, your share.)
I am waiting with burning oil.
(For the heavenly feast.)
Come, Jesus!
(Come, lovely soul!)
4. Chorale
Zion hears the watchmen singing,
Her heart springs for joy,
She watches and hurries to rise.
Her beloved comes from heaven with glory,
Strong with grace, mighty with truth,
Her light grows bright, her star rises.
Now come, you precious crown,
Lord Jesus, God's Son!
Hosannah!
We all follow
To the hall of joy
And take part in the communion.
5. Recitative
So, come in to me,
You, my chosen bride!
I have entrusted myself
To you eternally.
I will set you as a seal
Upon my heart and upon my arm.
And bring pleasure to your troubled eye.
Forget now, oh spirit,
The fear, the pain,
Which you have had to endure;
At my left hand you shall rest,
And my right hand shall kiss you.
6. Aria (Duet)
My beloved is mine,
And I am his.
The love shall not separate anything.
|
I wish to,
|
with
|
you,
|
|
(You shall,)
|
(me,)
|
Revel [or graze] in Heaven's roses,
There we shall find satiety and bliss. 1
7. Chorale
Gloria be sung to you now
With human and angel voices,
Surely with harps and cymbals.
The gates are made of twelve pearls;
In your city we are consorts
Of the angels high around your throne.
No eye has ever perceived,
No ear has ever heard
Such joy.
Thus we are glad,
Io, Io!
Eternally "in dulci jubilo."
Inne tematy w dziale Kultura
