O historii rozrywkowej

Wśród tekstów popularyzatorskich najważniejsze zaś są te, których funkcją jest odbrązawianie. Odbrązawianie to stary wynalazek komunistów, którzy mieli takie hobby, że odbrązawiali wszystko i wszystkich dookoła, dla siebie rezerwując galwanizację nie mającą nic wspólnego z brązem, za to wiele z metalami w kolorze żółtym i białym. Odbrązawiano za komuny wszystko, przede wszystkim odbrązawiano postaci biblijne i sam przekaz biblijny. Mojżesz na przykład nie spotkał pana Boga w gorejącym krzaku, ale krzak ten sam się zapalił od słońca. Jego gałęzie bowiem zawierały mnóstwo łatwopalnej żywicy. Takie rzeczy wyczytałem kiedyś w latach siedemdziesiątych w jakiejś gazecie. Bywało gorzej. Pamiętam jak w księgarni pojawiła się gruba książka pod tytułem „Jak człowiek stworzył bogów”. Nie kupiłem jej choć takie sprawy wielce mnie w tamtym czasie zajmowały, bo coś mi się jednak wydało to stwarzanie bogów podejrzane.

 

Jeśli czerwoni kogoś nie odbrązawiali, bo wyszłoby to im na niekorzyść, to po prostu o tym człowieku nie mówili. Nie można było za komuny przeczytać w żadnej gazecie ani słowa o Józefie Piłsudskim, a myślę że gdyby było można i gdyby spróbowano Ziuka odbrązowić to naród rżałby ze śmiechu jeszcze do dziś. Weselej byłoby niż wtedy kiedy telewizja pokazywała Siwaka.

 

Komuna minęła a odbrązawianie jako sposób przedstawiania postaci historycznych ma się dobrze. W odbrązawianiu celuje dziś Gazeta Wyborcza. Nie tak dawno próbowano odbrązowić Zofię Kossak, ale zabrano się za to od przysłowiowej „dupy strony”. Zręczny propagandysta natychmiast wywlókłby Zofii Kossak to, że jednym z jej współpracowników był brat towarzysza Bermana, a sam towarzysz Berman wręczył jej osobiście paszport i wyprawił do Szwecji. Znaczy się współpracowała z komuną, a fe! Odbrązawianie Zofii Kossak poszło jednak w innym kierunku – zarzucono jej antysemityzm. Osobie, która uratowała od śmierci rodzinę towarzysza Bermana zarzucono antysemityzm – podkreślam. Lepszy był tylko Kuc Kazimierz, który swego czasu zarzucił antysemityzm Bronisławowi Wildsteinowi.

 

Odbrązawianie dziś łączy się ściśle z dziwnym i niedojrzałym idealizmem, który określiłby słowem – cielęcy. Oto ludzie z dyplomami historyków w kieszeni, ludzie robiący doktoraty lub wręcz habilitacje piszą popularyzatorskie teksty o wymowie mniej więcej takiej – XYZ był może i wielkim bohaterem, ale kiedy miał 12 lat ksiądz katecheta przyłapał go jak niezdrowo gmerał sobie w spodenkach gimnastycznych. Odbiło się to bez wątpienia w jego dorosłym życiu i wpłynęło na decyzje polityczne. Itp., itd…

 

Wczoraj na portalu WP przeczytałem felieton dotyczący Baden-Powella. Nazwiska autorki nie wspomnę, bo pani owa piastuje tyle ważnych funkcji, że to doprawdy wstyd, by jeszcze sobie dorabiać w informacyjnych serwisach pisząc takie bzdety.

 

Dowiadujemy się oto, że Badan-Powell, nie dość, że służył w armii kolonialnej w Indiach, gdzie gnębił biednych wieśniaków, to jeszcze nie lubił czarnych i w Afryce odmawiał im jedzenia w czasie oblężenia jakiegoś miasta, przez co oni umierali z głodu. Potem zaś obiecał jakiemuś wodzowi, że nic mu się nie stanie jeśli się podda, a kiedy ten się poddał, postawił go pod ścianą i kazał rozstrzelać. Pointa tych wynurzeń jest oczywista – twórca skautingu nie jest godzien miana skauta, odwróćcie się więc drogie dzieci od tej wstrętnej idei i zajmijcie się czymś poważniejszym. Czym? Chciałoby się zapytać. Ano jakimiś normalnymi rzeczami – wódka, trawa, prochy. Wiele jest spraw na tym świecie, które nie kończą się rozstrzeliwaniem czarnych, a dają człowiekowi radość.

 

Kpię oczywiście, ale od zawodowego historyka, który sadzi się na popularyzowanie można chyba wymagać czegoś więcej. To już moja pryszczata katechetka potrafiła z większą pasją i napięciem opowiadać siedmiolatkom o stworzeniu świata i wyprowadzeniu Izraelitów z Egiptu. Drżałem na całym ciele kiedy jej słuchałem. I nie były to bynajmniej teksty moralizatorskie.

 

Zastanawiające jest również to, że odbrązawianiu poddaje się najczęściej postaci takie jak Baden-Powell właśnie, które mają ogromny wkład w wychowanie młodzieży w świecie zwanym niegdyś ‘zachodem”. To oni są poddawani tym horrendalnym operacjom, to im zrzuca się kapelusze z głów i pokazuje się palcem ich śmieszną łysinę. To o nich mówi się, że są mordercami. Czyni się to z premedytacją lub – jak pani historyk z WP – z głupoty lub za wierszówkę. Nie wierzę bowiem, by odbrązawianie Baden-Powella w tym portalu miało jakieś podteksty, ot pewnie pojawiła się jakaś obrazoburcza książka na rynku i trzeba było z tego z robić felieton.

 

Na tym samym portalu miał swego czasu kącik niejaki Tymon Tymański. Człeczyna ów, podający się za muzyka, pisał tam również o historii. Jego felietony miały jak mi się zdaje przekonać młodych czytelników, że ich idol – Tymon – interesuje się nie tylko dupami opiętymi lycrą, nie tylko piwem ale także „czymś więcej”. Tym czymś miała być historia. Tłumaczył więc Tymon ludziom, co też on zrozumiał z Jasienicy, było to w sumie zabawne i nawet jakieś takie ciepłe. Czytelników chyba za bardzo nie interesowało, bo felietony Tymona zniknęły niebawem.

 

Przewagą blogera nad takim felietonistą – nieważne – historykiem czy Tymonem – przewagą gorzką, ale zaprawioną triumfem jest to, że bloger ma do czynienia z czytelnikami. Czytelnik zaś to ktoś kto rozumie, kocha i przebacza. Jak w piosence. Autor o tym wie i dlatego nigdy nie wraca pijany po dwunastej w nocy, z kwiatkami nazrywanymi w gazonie przed ratuszem w dłoni. Na tym polega jego autorska odpowiedzialność. Tymon i pani szkalująca Baden-Powella mają zaś do czynienia z redaktorami. Ci zaś są ściśle wyselekcjonowaną grupą osób o zacieśnionych horyzontach i pleniącej się w sercach panice. Ludzie ci, w swojej całkowicie fałszywej trosce o czytelnika, usiłują dostarczyć mu towar taki, jaki sami uważają za atrakcyjny. I tu leży właśnie przyczyna nędzy tych wszystkich rozrywek historycznych i nie tylko historycznych w portalach takich jak WP. Czasem jednak zdarzają się redaktorzy- ludzie. Ci się po prostu nie wtrącają. Jeśli tekst im się podoba, to go kupują, jeśli nie – mówią – dziękuję. I tyle. Wiem to na pewno, bo współpracowałem z takimi. Jest to jednak nieliczna grupa młodych ludzi, których wkrótce przerobi się na poszukiwaczy ugłaskanych sensacji rodem z pisma „Świerszczyk”. Bo tego wymagają wydawcy.

 

O wojnie burskiej, w której brał udział Baden-Powell można napisać wiele dramatycznych rzeczy, bo była to wojna prawie taka jak te znane z historii antycznej. Tym jednak co po niej pozostać ma w umysłach młodych ludzi jest sprzeniewierzenie się zasadom skautingu przez ich twórcę. I jeszcze ten rasizm. Dobry Boże. A towarzysz Lenin przecież nigdy żadnego czarnego nie kazał rozstrzelać, towarzysz Stali także. A skoro oni nie, to i inni towarzysze również rąk wytoczoną z czarnych żył krwią nie ubroczyli. Może więc oni właśnie żyli w zgodzie z zasadami skautingu? Trzeba to sprawdzić. Oto nowe zadanie dla zawodowych historyków.