Prawa do ziemi ludu Xokleng z południowej Brazylii, ludu, który doświadczył depopulacji i został wygnany ze swojego terytorium w XIX i XX wieku, aby zrobić miejsce dla europejskich kolonistów, są przedmiotem bezprecedensowej rozprawy sądowej, której z niepokojem przyglądają się wszyscy rdzenni mieszkańcy Brazylii.
Xoklengowie byli brutalnie prześladowani i eksmitowani przez uzbrojone milicje zwane „burgreiros”, aby otworzyć przestrzeń kolonizacyjną dla niemieckich, włoskich, polskich i ukraińskich osadników. Rozprawa Sądu Najwyższego w sprawie tak zwanej „sztuczki z limitem czasu” [ramami czasowymi] może utrwalić skutki tych i kolejnych eksmisji, ustanawiając precedens niosący daleko idące skutki dla rdzennej ludności Brazylii. Niektóre grupy Xoklengów walczą o odzyskanie swojego terytorium innymi metodami. Xokleng Konglui ze stanu Rio Grande do Sul rozpoczęli „retomada” (ponowne zajęcie) swojej ziemi, która znajduje się obecnie w granicach parku narodowego. Brazylijski rząd chce te miejsce przystosować do celów „ekoturystycznych”.
Rozprawa sądowa dotyczy wytyczenia i demarkacji rdzennego terytorium „Ibirama La Klãnõ” w stanie Santa Catarina. Jeżeli Xoklengowie wygrają będą mogli powrócić do znacznej części terytorium swoich przodków. Oficjalna demarkacja terytorium została zawieszona w rezultacie pozwu wniesionego przez nieindiańskich mieszkańców i firmę zajmującą się pozyskaniem drewna. Twierdzą oni, że 5 października 1988 roku – w dniu podpisania brazylijskiej konstytucji – Xoklengowie mieszkali w ograniczonej części spornego terytorium i z tego tytułu nie posiadają prawa do większości tradycyjnej ziemi. Jeśli argument ten zyska posłuch brazylijskiego wymiaru sprawiedliwości, dokona się zarazem legitymizacja stuleci wywłaszczeń doświadczanych przez rdzenne ludy w całej Brazylii.
Sztuczka z limitem czasowym lub tzw. teza o ramach czasowych (inna nazwa klauzula „,marco temporal”), to szaniec lobby agrobiznesowego i środowisk wiejskich, zasadzający się na sugestii, że tylko społeczności indiańskie, które potrafią wykazać, że zamieszkiwały dane ziemie w dniu ogłoszenia Konstytucji z 5 października 1988 roku mogą rościć sobie prawa do terytoriów przodków. Ta teza przyjęta została przez rząd jeszcze w 2017 roku, za czasów urzędowania liberalnego prezydenta Michel Temera.
Jeżeli Sąd Najwyższy Brazylii zagłosuje za „sztuczką z limitem czasu” to miałoby to katastrofalne konsekwencje dla wielu innych rdzennych mieszkańców oraz ich szans na odzyskanie terytoriów przodków. Mogłoby to również umożliwić kradzież ziemi należącej do prawowitych właścicieli. Brasílio Priprá, przywódca ludu Xokleng komentuje: „Jeżeli nie mieszkaliśmy w pewnej części terytorium w 1988 roku, nie oznacza to, że była to ziemia niczyja lub że nie chcieliśmy tam być. Sztuczka z limitem czasu wzmacnia historyczną przemoc, która pozostaje z nami do dzisiaj”.
Przed brazylijskim sądem tezy o „rdzennym charakterze” pierwotnych ziem Xoklengów z „TI Ibirama-LaKlãnõ” broni Prokurator Generalny Agusto Aras. Po przeciwnej stronie lokuje się brazylijski prezydent, Jair Bolsonaro, który jako przeciwnik demarkacji indiańskich ziem podgrzewa atmosferę wokół procesu, sugerując, że nie zaakceptuje żadnej decyzji sądu sprzecznej z „interesami wsi”. Po środku sporu sadowią się ludzie związani z wpływowym lobby hodowców bydła, którzy uważają, że Sąd Najwyższy Brazylii powinien uchylić się od jednoznacznego zabierania zdania w tej kwestii, rozwój praktyki prawnej wokół demarkacji tubylczych ziem pozostawiając w gestii brazylijskiego parlamentu.
Rząd brazylijski zachęcał Europejczyków do osiedlania się na ziemi rdzennych mieszkańców na przełomie XIX i XX wieku, dając im „carte blanche” do zajmowania „pustych ziem” brazylijskiego południa. Brał udział w finansowaniu burgreiros, milicji zajmującej się „łowieniem Indian”, która w wielu obszarach prowadziła działania jawnie eksterminacyjne i wynaradawiające.
„Czerwonoskórzy ingerują w kolonizację: ta ingerencja musi zostać wyeliminowana, jak najszybciej i jak najdokładniej”, domagali się wówczas niemieccy koloniści. Osadnicy niemieccy i włoscy organizowali okrutne ekspedycje karne mordując większość zaskoczonych Indian, a część, głównie kobiety i dzieci, przyprowadzając do osad kolonialnych na „odchowanie”.
Opracowanie: Damian Żuchowski
Aby zgłębić historię kolonizacji ziem i eksterminacji Ludu Xokleng zapoznaj się z rozległym opracowaniem "Wojna Polsko-Indiańska? Wypisy z Kolonizacji Brazylii Południowej"
Opracowanie jest dostępne na
Serwis Solidarnościowy Borduna LINK
WolneMedia.net CZĘŚĆ I CZĘŚĆ II CZĘŚĆ III
Starej "Eioba" LINK
ŹRÓDŁA:
Augusto Aras defende direito indígena 'originário' e posse de terra para povo Xokleng no STF https://www.socioambiental.org/pt-br/noticias-socioambientais/augusto-aras-defende-direito-indigena-originario-e-posse-de-terra-para-xokleng-no-stf
Xokleng: povo indígena quase dizimado protagoniza caso histórico no STF https://g1.globo.com/natureza/noticia/2021/06/29/xokleng-o-povo-indigena-quase-dizimado-em-santa-catarina-que-protagoniza-caso-historico-no-stf.ghtml
Ana Alfinito, The Struggle for Life Camp Is a Movement for Our Future https://amazonwatch.org/news/2021/0824-the-struggle-for-life-camp-is-a-movement-for-our-future
Brazil: European colonial history exposed in landmark court case https://www.survivalinternational.org/news/12577
