Nie wszystkie rdzenne terytoria w Brazylii są chronione przez prawo jako wieczyste grunty należące do Pierwszych Mieszkańców Brazylii. Niektóre ziemie Indian objęte są krótkotrwałymi zarządzeniami prawnymi, znanymi jako Restrições de uso”, które muszą być odnawiane co jakiś czas, by podtrzymać status danej domeny jako terytorium chronionego. Terytoria te znalazły się pod szczególną ochroną i nie wszystkie mają szansę być w najbliższym czasie objęte procesem demarkacji. Niektóre z nich zostały objęte tarczą „Restrições de uso” z uwagi na to, że w ich granicach żyją wysoce wrażliwe społeczności Indian nie utrzymujące kontaktów ze społeczeństwem narodowym, znane w literaturze także jako tzw. Indianie Izolowani lub ludy nieskontaktowane.
Społeczności tego typu często niesłusznie identyfikowane w prasie popularnej jako „nieznane plemiona” lub „dzikie ludy” posiadają historyczne kontakty z innymi ludami lub społeczeństwem narodowym, posunięte często kilka pokoleń wstecz. Doświadczenie owych kontaktów pozostawiające traumatyczne wspomnienia jak np. okres gorączki kauczukowej, skłonił członków tych plemion do zachowania bezpiecznego dystansu lub przemieszczenia się na odleglejsze terytoria np. położone w górnych biegach rzek. Niektóre terytoria nieskontaktowanych społeczności były w ostatnich latach chronione, zakazem wstępu włącznie, dzięki objęciu ich tarczą „Restrições de uso”, które w dalszej części tej notki określać będziemy mianem „zarządzeń nadzwyczajnych” lub „Nakazów Ochrony Ziemi”.
Jak informuje szereg organizacji pozarządowych i lokalnych, brazylijski rząd Jaira Bolsonaro ma obecnie w ręku wszystkie narzędzia, aby nie odnowić mocy obowiązujących „zarządzeń nadzwyczajnych”. W połowie maja 2021 roku organizacja Survival International opublikowała wiadomość alarmującą, że „brazylijski rząd planuje otworzyć ziemię plemion, z którymi się nie skontaktowano” w kontekście bliskiego wygaśnięcia zarządzeń o ochronie. Jako, że ludy izolowane z jednej strony są nieliczne populacyjnie, a z drugiej nie posiadają odporności immunologicznej na choroby z zewnątrz, decyzja ta może skutkować ich depopulacją i wyginięciem, a przy tym wylesieniem blisko miliona hektarów lasu.
W przeszłości ludy izolowane, które doświadczały kontaktów ze społeczeństwem narodowym, w wyniku epidemii traciły nawet 50% swojej populacji. Obecnie jedyną rzeczą jaka stoi między kilkoma społecznościami izolowanymi, a dobrze finansowanymi oraz doskonale uzbrojonymi drwalami, ranczerami i grabieżcami ziemi (grileiros) są „zarządzenia nadzwyczajne”. Siedem terytoriów jest obecnie chronionych zarządzeniami, z których większość powinna być odnawiana, co kilka lat. Trzy z nich wygasną między wrześniem a grudniem 2021 rokiem.
Wśród ludów chronionych „nakazem ochrony ziemi” znajdują się Kawahiva i Piripkura – którzy zostali już w przeszłości uwiecznieni na h zdjęciach i nagraniach. Szacuje się, że po serii masakr żyje już tylko trzech członków ludu Piripkura, choć niektóre badania wskazują, że w głębi lasu mogła przetrwać większa populacja. Badania przeprowadzone przez Instytut Socioambiental wykazały, że mimo ochrony prawnej, w zeszłym roku zrównano z ziemią 962 hektary lasów na terytorium Piripkura.
„Prezydent Bolsonaro i sojusznicy będą atakowali terytoria tych plemion dopóki nie zostaną całkowicie wyznaczone jako rdzenne terytoria. Senator bliski Bolsonaro domaga się na przykład radykalnego zmniejszenia terytorium Ituna Itatá, podczas gdy stanowi i federalni politycy sprzymierzeni z potężnymi interesami związanymi z pozyskiwaniem drewna, hodowlą i agrobiznesem atakują pozostałe terytoria” – czytamy w wiadomości Survival International.
COIAB (Ciało Koordynacyjne Rdzennych Organizacji Brazylijskiej Amazonii), Obserwatorium Praw Człowieka Rdzennych Społeczności Izolowanych i w Pierwszym Etapie Kontaktów (OPI), a także Survival International – przygotowały film, aby ujawnić plan Bolsonaro. Wezwały brazylijski rząd do odnowienia zarządzeń nadzwyczajnych w kwestii ochrony gruntów, do eksmitowania wszystkich najeźdźców przebywających na wskazanych obszarach i pełnej ochrony tych terytoriów.
Angela Kaxuyana, jedna z koordynatorek COIAB powiedziała: „Nigdy więcej masakr! Nie pozwolimy na dalsze inwazje! Niezwykle ważnym jest, aby ludy tubylcze, organizacje Amazonii i całe społeczeństwo obywatelskie zmobilizowali się, aby zapobiec przekazaniu terytoriów na których żyją izolowane ludy tubylcze na rzecz drwali, grabieżców ziemi, poszukiwaczy złota i innych leśnych drapieżników dążących do ich zniszczenia. Jeżeli rząd Bolsonaro, zakończy nakazy ochrony ziemi, będzie to kolejna katastrofa i atak na życie tych ludów, co stanowi część wielkiego planu demontażu polityki tubylczej w naszym kraju”.
Fabrício Amorim z OPI powiedział: „Nakazy ochrony ziemi to najnowocześniejsze narzędzie polityki publicznej w Brazylii, które można szybko wdrożyć w celu ochrony życia i praw do ziemi nieskontaktowanych ludów tubylczych. Stanowią one najwyższy wyraz zasady ostrożności, przewidziany w prawie krajowym i międzynarodowym. Zlikwidowanie ich będzie oznaczało eksterminację rdzennej ludności lub niektórych jej grup, bez pozostawienia czasu na uznanie ich istnienia, umożliwiającego zagwarantowanie przysługujących im praw. Uciszy to mało znane życie i zuboży ludzkość. Dlatego ważnym jest, aby wzmocnić te instrumenty, rozpocząć demarkację tych obszarów i usunąć wszystkich najeźdźców”.
Terytoria plemienne, ludów z którymi nie skontaktowano się, obecnie chronione przez „Restrições de uso” to:
Terytorium | Data ważności | Powierzchnia w hektarach
Piripkura (Mato Grosso) | 18 wrzesień 2021 | 243 000
Jacareúba/Katawixi (Amazonas) | 08 grudzień 2021 | 647 000
Pirititi (Roraima) | 05 grudzień 2021 | 43 000
Ituna Itatá (Para) | 09 styczeń 2022 | 142,000
Tanaru (Rondonia) | 26 październik 2025 | 8000
Igarapé Taboca do Alto Tarauacá (Acre) | Do czasu zakończenia procesu demarkacji | 287
Kawahiva do Rio Pardo (Mato Grosso) | Do czasu zakończenia procesu demarkacji | 412 000
Opacowanie: Damian Żuchowski
Artykuł ukazał się także na Wolnemedia.net i Serwis Solidarnościowy "Borduna"
Zobacz też:
Revealed: Bolsonaro’s plan to wipe out “the world’s most vulnerable uncontacted tribes”
Komentarze