/ Tutaj jest DUŻO zdjęć z obozu SS - https://praust.wordpress.com/2018/07/14/ss-kaserne-danzig-matzkau/
Gdańska dzielnica Maćkowy dziś kojarzona jest przede wszystkim ze spółdzielnią mleczarską. Jednak blisko 70 lat temu było to miejsce, gdzie wykonywano wyroki śmierci na członkach SS.
Porośnięte trawą, niemal zapomniane przez władze miasta i mieszkańców, tereny przy ul. Starogardzkiej nie zachęcają do odwiedzin. Na fundamentach funkcjonującego tu blisko 70 lat temu obozu karnego SS toczy się w miarę normalne życie. Kilka rozwalających się baraków z blachy zajmują osoby eksmitowane ze swoich mieszkań. I choć większość z nich nie ma pojęcia o tym, gdzie im przyszło teraz żyć, od czasu do czasu znaleziska, na jakie natrafiają, dają im do myślenia. - Znalazłem tu kiedyś potłuczoną porcelanę ze swastykami. Widać, że byli tu naziści - mówi jeden z mieszkańców baraków.
Być może to właśnie z tych potłuczonych dziś naczyń jedli dozorcy obozu karnego SS, do którego trafiali SS-mani i niemieccy policjanci, skazani za dezercję, niesubordynację czy homoseksualizm. Na wielu z nich właśnie przy ul. Starogardzkiej wykonywano wyroki śmierci.
Zanim jednak zbudowano obóz, w miejscu dzisiejszych baraków miał powstać urokliwy kompleks turystyczny. Właśnie w tym celu Senat Wolnego Miasta Gdańska w maju 1939 r. odkupił od prywatnego właściciela ten teren, porośnięty lasem i łąkami. Plany miasta zweryfikowała jednak nadciągająca wojna. Już w lipcu tego samego roku rozpoczęła się tam budowa koszar dla gdańskiej jednostki SS.
Jeszcze w październiku tego samego roku do budowy obozu SS-Kaserne Danzig-Matzkau oddelegowano pierwszych polskich więźniów z obozu zagłady w Stutthofie. W sumie pracowało ich tu blisko 1,5 tys. Zgodnie z pierwotnym planem, powstający obóz miał stanowić koszary dla SS-Heimwehr Danzig.
- Pierwsi polscy więźniowie trafili tu w październiku 1939 r., aby kontynuować budowę obozu koszarowego. Panowały tam bardzo ciężkie warunki: osadzeni spali na ziemi, wyścielonej jedynie wilgotną słomą. Ciężkie warunki sanitarne spowodowały, że w obozie szybko rozprzestrzeniła się wszawica - mówi Jan Daniluk, historyk z gdańskiego oddziału IPN.
Obóz był pilnie strzeżony, mimo to więźniowie-robotnicy próbowali uciekać. - W grudniu 1939 r. udało się to pewnemu klerykowi z pelplińskiego seminarium. Jest to jedyna udana i udokumentowana ucieczka, jaką znamy - mówi Jan Daniluk.
Obóz w Maćkowych składał się z 45 baraków koszarowych, z czego blisko połowa stanowiła koszary, resztę zajmowała administracja, kantyna z kuchnią, lazaret, magazyny, warsztaty i zbrojownia. Jak na ówczesne warunki, w obozie był rozbudowany węzeł sanitarny, a nawet hala sportowa z basenem pływackim i strzelnica. - Do tego rozbudowane zaplecze dla taboru samochodowego, w tym miejsce dla 100 pojazdów oraz własna stacja benzynowa - mówi historyk.
Jako koszary obóz działał do jesieni 1940 r. Następnie, na blisko rok czasu, stał się obozem przejściowym dla niemieckich przesiedleńców z krajów nadbałtyckich i Wołynia.
W końcu, we wrześniu 1941 r., zdecydowano o przeniesieniu do Maćkowych obozu karnego SS i policji. Do Gdańska trafiali więc SS-mani i niemieccy policjanci, skazani za m.in. dezercję, kradzieże, sprzeciw wobec przełożonych oraz homoseksualizm.
W obozie przy Starogardzkiej wykonywano na nich wyroki śmierci. - Jednym ze skazanych na śmierć był SS-man ze Stutthofu, Albert Wagner. Zabito go za "dezercję, gwałt i oszustwa" - opisuje Jan Daniluk. - Pierwsi skazani, a było to 347 osób, przybyli tu w styczniu 1942 r. Do końca tego roku było ich już 1858. Średnio więźniowie przebywali tu od sześciu do dziewięciu miesięcy. Miesięcznie zwalniano do 500 skazanych, mających odbyć resztę kary w wojskowych jednostkach karnych- tłumaczy historyk.
To właśnie z gdańskiego obozu pochodzili niektórzy członkowie specjalnej jednostki karnej SS "Dirlewanger", która nawet jak na SS słynęła z niezwykłego okrucieństwa, m.in. podczas tłumienia Powstania Warszawskiego.
Obóz ewakuowano w lutym 1945 r. Większość więźniów trafiła pod Norymbergę oraz do Mosbach. Tego samego roku został on przekształcony w obóz zbiorczy dla zatrzymanych i sprawdzanych przez NKWD, a następnie zamieniono go w magazyny wojsk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i jednostek milicji. W końcu w 1978 r. teren ten przejęła Spółdzielnia Mleczarska Maćkowy.
Marzena Klimowicz-Sikorska
m.klimowicz-sikorska@trojmiasto.pl
Czytaj więcej na:
https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/W-Gdansku-karano-SS-Mannow-n37085.html#tri
Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Aussenstelle_Matzkau
z Bloga o tym miejscu:
W okolicach największej w Gdańsku mleczarni istniał obóz Matzkau.
Wrześniowe dni 1939 roku były dla gdańskiej Polonii równie ponure jak droga przez maćkowską dolinę w deszczowe dni. Tyle tylko, że tego lata nie padało.
Przeciwnie, żar lał się z nieba przez całe dnie.
W tym czasie SS, która od kilku lat gromadziła dane na temat mieszkających w mieście Polaków, nie próżnowała.
Wtedy też zapewne narodził się pomysł, by więźniów ulokować na terenie koszar SS-Heimwehr
Budowa komanda zaczęła się już 20 września -,a prace rozpoczęła grupa dwudziestu więźniów, Polaków aresztowanych w Gdańsku.
Kierował nimi SS-Oberscharfuehrer Hans Rach, skazany w 1947 roku na śmierć w gdańskim procesie załogi obozu Stutthof.
Więźniowie budowali baraki, budynki gospodarcze i infrastrukturę przyszłego obozu.
Na początku listopada trafili tutaj z kolejną grupą Polaków gdańscy Żydzi.
Na początku 1940 roku obóz Matzkau został formalnie podporządkowany obozowi dla jeńców cywilnych w Gdańsku Nowym Porcie {Narwik I).
W kwietniu obóz Matzkau stał się podobozem obozu zagłady w Stutthofie.
Warunki bytowe więźniów w Matzkau były równie katastrofalne, jak w głównym obozie. –
Spali na wilgotnej słomie, przez kilka miesięcy nie zmieniali bielizny – mówi dr Orski. – To sprzyjało oczywiście rozwojowi chorób.
W obozie Matzkau pojawiły się wszawica i tyfus.
Więźniowie Matzkau byli wykorzystywani przez hitlerowców na wszelkie możliwe sposoby.
Pracowali w gospodarstwach rolnych w okolicach Gdańska, przez cały 1940 i połowę 1941 roku budowali obóz.
Ostatecznie w sierpniu 1941 roku zapadła decyzja o wywiezieniu wszystkich osadzonych do Stutthofu. Ich miejsce mieli wkrótce zająć zgoła inni więźniowie.
Drugi etap.
O obozie karnym SS Danzig Matzkau niewiele wiadomo.
Są to z reguły skąpe, encyklopedyczne informacje, które nie dają obrazu funkcjonowania obozu.
Wg wspomnień gdańszczanina Wernera Herz
– jesienią 1941 roku ruszyły prace przy rozbudowie obozu dla potrzeb SS ,a teren otoczono płotem pod napięciem, dobudowano więcej wież strażniczych.
W marcu 1942 zakończono rozbudowę i do Gdańska mogli trafić pierwsi więźniowie.
Już do początku 1941 roku SS nie tworzyła żadnych obozów karnych.
W połowie marca 1941 roku pierwsza tego typu placówka miała powstać na terenie obozu koncentracyjnego w Dachau.
Stamtąd rok później dotarli do nowo przygotowanego obozu pierwsi więźniowie. –
W obozie mogło przebywać od 2000 do 2500 osadzonych.
Średni okres pobytu wynosił od pół roku do dziewięciu miesięcy.
W lutym 1945 roku esesmani zlikwidowali obóz – wszyscy więźniowie bez wyjątku zostali skierowani na front.
Do Gdańska zbliżali się Sowieci.
Gdy tylko ich wojska dotarły do miasta i obozu Matzkau, plac obozowy i baraki znowu się zaludniły.
Tym razem trafili tam pokonani – jeńcy Wehrmachtu.
Rosjanie przeprowadzali na terenie obozu kontrolę lekarską, w której uczestniczyli mężczyźni w cywilnych ubraniach z polskimi opaskami na ramieniu byli to ubecy i funkcjonariusze NKWD.
Razem z nami byli tam też Polacy, Francuzi, Włosi i żołnierze Wehrmachtu z Helu.
Rosjanie spisywali personalia, a potem ładowali więźniów na ciężarówki i wywozili do Rosji .
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.551117338260514.1073741831.268860079819576
fot. Michał Duda
Zapomniane obozy zagłady… Aussenstelle Matzkau
Czytaj wiecej: http://www.wiadomosci24.pl/artykul/zapomniane_obozy_zaglady_aussenstelle_matzkau_137841.html
W latach 1933-1945 hitlerowskie Niemcy zorganizowały ponad 12 tysięcy obozów zagłady.
Znajdowały się one zarówno w granicach III Rzeszy, jak i w państwach okupowanych.
Oprócz najbardziej znanych, takich jak Auschwitz, czy Treblinka, istniały również inne, mniej znane.
Auschwitz, Treblinka, Stutthof, Majdanek, Dachau, Klooga oraz wiele wiele innych obozów podczas i przed II Wojną Światową powstawało praktycznie w całej Europie.
Były to jedne z najlepiej zorganizowanych fabryk śmierci w historii.
Do obozów trafiali wszyscy, którzy w jakiś sposób mogli zagrozić III Rzeszy, bez względu na narodowość – choć przede wszystkim dotyczyło to Żydów, Polaków i Rosjan.
Były jednak placówki, w których karano członków SS i niemieckiej policji.
Gdańska dzielnica Maćkowy położona jest zaraz obok Parku Oruńskiego u wylotu miasta, i znana jest głównie ze Spółdzielni Mleczarskiej.
W 1939 roku tereny należące do miasta zajęli naziści, którzy zaczęli budować tam koszary dla SS.
Aby budowa szła zdecydowanie szybciej w końcówce 1939 roku oddelegowano tam ponad półtora tysiąca więźniów ze Stutthofu, którzy tworzyli nowy kompleks SS-Kaserne Danzig-Matzkau.
Obóz w Maćkowych składał się z 45 baraków koszarowych (z czego blisko połowa stanowiła koszary), resztę zajmowała administracja, kantyna z kuchnią, lazaret, magazyny, warsztaty i zbrojownia. Znajdowały się tam również hala sportowa z basenem pływackim i strzelnica, a także własna stacja benzynowa oraz parking. Jako koszary obóz działał do 1940 roku, następnie, na blisko rok czasu, stał się obozem przejściowym dla niemieckich przesiedleńców z krajów nadbałtyckich i Wołynia. Wreszcie, we wrześniu 1941 r., zdecydowano o przeniesieniu do Maćkowych obozu karnego SS i policji. Do Gdańska trafiali więc SS-mani i niemieccy policjanci, skazani za m.in. za dezercję, kradzieże, sprzeciw wobec przełożonych oraz homoseksualizm. Obóz ewakuowano w lutym 1945 roku. Niedługo potem został on przekształcony w obóz zbiorczy dla zatrzymanych i sprawdzanych przez NKWD, a następnie zamieniono go w magazyny wojsk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i jednostek milicji. W 1978 r. teren ten przejęła Spółdzielnia Mleczarska Maćkowy. Obecnie tereny te są całkowicie zapomniane przez mieszkańców. Resztki obozu są trudno dostępne ze względu na wysoką trawę i podmokłe tereny.
Są on rozrzucone na olbrzymiej przestrzeni, co pokazuje jak wielki był ten kompleks.
http://historia.org.pl/2014/10/16/zapomniany-oboz-zaglady-gdansk-mackowy/
Zapomniany obóz zagłady Gdańsk – Maćkowy
Gdy zapytamy współcześnie żyjących Gdańszczan o dzielnicę Maćkowy, z pewnością usłyszymy jedynie o Spółdzielni Mleczarskiej znanej w całym rejonie z produkcji wyrobów nabiałowych.
Dziś – niespełna 70 lat po wojnie – mało kto pamięta, że zanim Spółdzielnia Mleczarska rozpoczęła swoją działalność, podczas II wojny światowej, było to miejsce owiane grozą. Mieścił się tam obóz zagłady będący jedną z wielu filii Obozu w Stutthof. Trafiali tam najgorsi zbrodniarze III Rzeszy, a także żołnierze Wermachtu i SS-mani, którzy we wszelaki sposób popadli w niełaskę swoich przełożonych.
Mapa topo z okresu II WS
i współczesny rzut satelitarny
Wieś nieopodal Wolnego Miasta
W okresie międzywojennym w Matzkau stało dosłownie kilka domków położonych wzdłuż kanału rzeki Radaune (obecnie Radunia).
Do wsi przylegał również dość sporej wielkości obszar leśny, będący własnością prywatną jednego z mieszkańców Matzkau.
To właśnie ten teren leśny na początku 1939 roku zauroczył członków Senatu Wolnego Miasta Gdańska, którego to decyzją w maju teren ten został odkupiony.
Ambitny plan stworzenia w tej małej wsi dużego kompleksu hotelowego niestety szybko stał się mrzonką. W czerwcu 1939 roku, wizytę w Danzig złożył Heinrich Himmler.
Podczas rozmowy z Albertem Forsterem uznał, że miejscowe siły SS są za słabe i należy je wzmocnić. W wyniku nacisku władz III Rzeszy, Senat przegłosował wniosek o zorganizowaniu gdańskiej jednostki wojskowej pod pretekstem utworzenia własnych sił obronnych.
Nowa jednostka wojskowa musiała mieć zatem swoje koszary.
Na miejsce koszar wybrano zatem nowo zakupiony teren w Matzkau – teren otoczony lasem i położony poza granicami miasta, wydawał się wówczas idealnym miejscem na koszary.
Budowa ruszyła już na początku lipca.
Jednostka SS wkracza do niewykonczonego obozu
sierpień 1939 – jednostka SS-Heimwehr Danzig zajmuje nieukończone jeszcze koszary
Pod koniec sierpnia powołana została do służby jednostka pod nazwą SS-Heimwehr Danzig.
To właśnie ta jednostka brała później udział w ataku na Pocztę Polską w Gdańsku.
Walki w całym kraju trwały, a do budujących się koszarów systematycznie zaczęli wprowadzać się żołnierze.
W październiku do koszar przybyło 1500 więźniów obozu w Stutthof, którzy mieli pracować przy ich budowie.
Mieszkali oni w bardzo ciężkich warunkach.
Spali pod gołym niebem na ziemi przykrytej słomą, bez jakiegokolwiek przykrycia.
Dodatkowo ich sytuację pogarszała coraz niższa temperatura.
Efektem takiego traktowania stała się rosnąca śmiertelność wśród więźniów.
Prace nad budową nadzorowane były przez niemieckich żołnierzy.
W grudniu 1939 roku, jeden z więźniów – pewien młody ksiądz z Pelplina – zdołał uciec z obozu.
Była to nie tylko jedyna ucieczka w historii tego miejsca, lecz także jedyna udana ucieczka.
Gdy zakończono budowę, obiekt w Matzkau składał się z 45 baraków.
Ulica Starogardzka
W tle widać obóz Matzkau, a ludzie maszerują w stronę „dzisiejszej” mleczarni
Połowa z nich należała do administracji.
Dodatkowo na terenie koszar znajdowała się zbrojownia, warsztaty, strzelnica, hala sportowa, pływalnia, stacja paliw, oraz ogromny parking na ponad 100 samochodów.
Tak duży i nowoczesny obiekt nie służył jednak jako koszary zbyt długo, gdyż już jesienią 1940 roku jednostka SS-Heimwehr Danzig została zlikwidowana.
Nowo wybudowane i już opuszczone koszary szybko przydzielone zostały do nowej roli, jaką był obóz przejściowy dla niemieckich przesiedleńców z krajów bałtyckich.
Obóz przejściowy nie działał jednak zbyt długo.
Jesienią 1941 roku został on zlikwidowany, a właściciele tego dużego i zachowanego w świetnym stanie obiektu, mieli już wobec niego inne – bardziej tragiczne w skutkach plany.
https://www.youtube.com/watch?v=b3HZ7CgyWrU
Przez hitlerowców dla hitlerowców
We wrześniu 1941 roku, do Matzkau postanowiono przenieść obóz karny dla SS i policji, który znajdował się w Dachau.
Zaczęto zatem organizować w tym miejscu obóz karny i sprowadzać więźniów skazanych m.in. za takie przestępstwa, jak: zabójstwa, kradzieże, homoseksualizm, dezercja, oraz nie wykonywanie rozkazów przełożonych.
Wyroki, z jakimi skazańcy przybywali do tego obozu, wahały się pomiędzy sześcioma a dziewięcioma miesiącami.
Jeśli więzień nie był skazany na karę śmierci (a takie wyroki też tam wykonywano), lub jeśli z przyczyn związanych z warunkami życia obozowego skazaniec nie umarł, możliwe były dwa rozwiązania. Pierwszym z nich był powrót do armii i wyjazd na front wschodni.
Rozwiązaniem drugim był udział w tzw. karnych kompaniach złożonych z samych żołnierzy, którzy znaleźli się tam w zamian za anulowanie kary śmierci lub długoletniej odsiadki.
To właśnie z tego obozu wywodziła się znaczna większość załogi 36 Dywizji Grenadierów SS „Dirlewanger” – załogi pod dowództwem dr. Oskara Dirlewangera , która to podczas powstania warszawskiego dokonała w stolicy m.in. krwawej rzezi dzielnicy Wola.
Zanim jednak to się stało, skazaniec musiał odsiedzieć swój wyrok w obozowych warunkach, które nie różniły się wiele od warunków, jakie panowały choćby w położonym 50 km stamtąd obozie w Stutthof. Każdy dzień zaczynał się o godzinie 5:00 nad ranem.
Więźniowie po niezbyt smacznym i pożywnym śniadaniu udawali się do pracy, której to poświęcano 10 godzin dziennie.
Prace te bywały różne.
Od prac w rzeźni lub gospodarstwach rolnych, aż po prace budowlane np. przy wzmacnianiu kanału Raduni.
Po skończonej pracy osadzeni nie mogli liczyć na czas wolny.
Z racji, iż byli byłymi żołnierzami, którzy starali się o powrót do łask, musieli utrzymywać swoją dyscyplinę i formę.
Dwie godziny dziennie poświęcano zatem jeszcze na zajęcia sportowe i musztrę.
O godzinie 21:00 odbywał się ostatni apel, po którym to wszyscy musieli znaleźć się w swoich barakach i spać, gdyż następnego dnia o 5:00 zaczynał się kolejny ciężki dzień.
Nad wszystkim czuwał odpowiednio wyszkolony personel.
Większość strażników, którzy pracowali w obozie, pochodziła z Litwy, Łotwy i Estonii.
Były to zatem osoby, które podpisały volkslistę i jako niemieccy neofici miały ogromną chęć wykazać się przed swoimi nowymi przełożonymi.
Byli oni zatem nad wyraz okrutni wobec więźniów.
Często ich bili i prześladowali. W swoim zachowaniu nie różnili się niczym od strażników z innych obozów.
Strażników na terenie obozu było 113 plus 29 oficerów SS.
Dodatkowo towarzyszyło im 87 policjantów pod dowództwem oficera policji.
Pracowało w obozie także 5 cywilów, w tym lekarz obozowy i dentysta.
Nad wszystkim czuwał komendant obozu, którego personalia ciężko jest dzisiaj ustalić.
Likwidacja
Był luty 1945 roku. Na wszystkich frontach – z zwłaszcza na froncie wschodnim – Wermacht radził sobie coraz gorzej.
Zapotrzebowanie na żołnierzy stale rosło.
W obliczu zbliżającej się klęski, postanowiono nie wysyłać do obozu więcej nowych skazanych, a znajdujące się tam wówczas 2000 osadzonych zdecydowano wysłać na front wschodni.
W obliczu zbliżającej się Armii Czerwonej, oraz z powodu braku osadzonych, obóz opuściła cała załoga, zostawiając po sobie wszystkie budynki i pomieszczenia w bardzo dobrym stanie.
Przez kilka miesięcy obóz stał całkowicie pusty do czasu, gdy odkryty został przez przybyłą na te tereny Armię Czerwoną.
Natychmiast miejsce to zostało przekształcone na obóz dla osób aresztowanych przez NKWD.
Trafiali tam żołnierze Wermachtu wzięci do niewoli po klęsce na froncie wschodnim.
Do Matzkau przywożono również Włochów, Polaków, Francuzów i innych obcokrajowców aresztowanych przez NKWD.
Dokonywano tam badań lekarskich i ustalano personalia osób.
Potem każdy z przywiezionych – w zależności od tego kim był – zostawał wypuszczany wolno lub prowadzony do wojskowej ciężarówki.
Ciężarówki te jechały następnie drogą przez Grudziądz w głąb Rosji (można się jedynie domyśleć, że ich punktem docelowym był jeden z jenieckich obozów na terenie ZSRR).
Po zakończonej przez NKWD akcji segregacji osób aresztowanych, obóz znów opustoszał, tym razem już na zawsze.
Ówczesna władza ludowa nie podjęła żadnych kroków, aby ocalić coraz bardziej niszczący teren. Pojawiło się wielu zbieraczy i kolekcjonerów, którzy zdołali wymontować i rozkraść wszystko, co dało się stamtąd wynieść.
W 1973 roku wieś Maćkowy została przyłączona do miasta Gdańsk.
W 1978 roku, na terenach położonych nieopodal dawnego obozu, powstała – wspomniana na początku przeze mnie – duża mleczarnia.
Teren poobozowy nadal niszczał i niszczał….
Stan na dzień dzisiejszy
Gdy pod budynkiem Dworca Głównego w Gdańsku wsiądziemy w autobus miejski linii 189, dojedziemy bezpośrednio do dzielnicy Maćkowy.
Wysiadając na przedostatnim przystanku (ostatni przystanek to pętla obok mleczarni), natkniemy się od razu na pewien mały żółto-biały domek.
To właśnie w nim prawdopodobnie mieszkał niegdyś komendant obozu.
Następnie gdy udamy się w głąb lasu mijając po drodze duży punkt serwisowy fiata, zauważymy usytuowane na wzgórzu pewne baraki.
Od kilku lat pełnią one rolę pomieszczeń mieszkalnych zastępczych dla osób eksmitowanych.
Według relacji mieszkających tam osób, w wielu miejscach można jeszcze znaleźć stare naczynia lub inne przedmioty, którymi posługiwali się niegdyś ludzie na terenie istniejącego wówczas obozu.
Niemalże zaraz za serwisem samochodowym widnieją „szczątki” dawnego obozu.
Stare mury, pozostałości po ogrodzeniu, stara, betonowa droga i kilka ruin domów.
Wszystko to podczas okresu letniego jest skutecznie przysłaniane przez kwitnącą wówczas roślinność i drzewa.
Przechodząc tamte tereny należy uważać na pozostałe w różnych miejscach głębokie rowy. Nie wiadomo jakie mogły mieć wcześniej zastosowanie, wiadomo jedynie, że jest ich pełno.
Miejsce to pełni również rolę nielegalnego wysypiska, o czym świadczyć mogą rozrzucone w różnych miejscach worki ze śmieciami.
Przy obecnej sytuacji nie da się niestety zrekonstruować obozu tak, aby pełnił on rolę taką samą, jak rekonstrukcja obozów w Sztutowie lub Oświęcimiu.
Warto jednak znać i pamiętać jego historię.
Warto również wiedzieć, skąd wzięły się wszystkie wyżej opisane przeze mnie elementy ulokowane za serwisem fiata przy istniejącej dotychczas ulicy Starogardzkiej w Gdańsku.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Aussenstelle_Matzkau
Außenstelle Matzkau był najpierw podobozem obozu koncentracyjnego Stutthof, a następnie karnym obozem niemieckim w gdańskiej dzielnicy Maćkowy, do którego trafiali esesmani i policjanci, skazani za przeróżne zbrodnie, jak dezercja, zdrada stanu czy homoseksualizm w latach 1939-1945. W obozie przy dzisiejszej ul. Starogardzkiej często wykonywano wyroki śmierci.
Historia powstania
Zanim zbudowano obóz, w miejscu tym miał powstać kompleks turystyczny. W tym celu Senat Wolnego Miasta Gdańska w maju 1939 roku odkupił od prywatnego właściciela zalesiony teren. Plany miasta pokrzyżowała jednak zbliżająca się wojna. W lipcu tego samego roku rozpoczęła się tam budowa koszar dla jednostki SS-Heimwehr Danzig.
W październiku do budowy „SS-Kaserne Danzig-Matzkau” skierowano pierwszych polskich więźniów z obozu koncentracyjnego w Sztutowie. Pracowało ich tam blisko 1500. Na budowie panowały bardzo ciężkie warunki: więźniowie spali na ziemi zarzuconej jedynie wilgotną słomą. Warunki sanitarne powodowały, że w obozie szybko rozprzestrzeniła się wszawica i rosła śmiertelność. Obóz był pilnie strzeżony, dlatego doszło do jednej tylko ucieczki (w grudniu 1939).
Obóz koszarowy „Danzig-Matzkau”, obliczony na 3000 żołnierzy, składał się z 45 baraków, z czego ponad połowę zajmowały budynki administracji, kantyna z kuchnią, lazaret, magazyny, warsztaty i zbrojownia. Jak na ówczesne warunki, w obozie był dość dobrze funkcjonujący węzeł sanitarny; ponadto istniały hala sportowa z basenem pływackim i strzelnica. Urządzono też parking dla 100 samochodów i stację benzynową. Jako koszary obiekt działał tylko do jesieni 1940 roku. Po likwidacji Danziger Heimwehr był na krótko obozem przejściowym dla niemieckich przesiedleńców z krajów bałtyckich.
Obóz karny
We wrześniu 1941 roku postanowiono przenieść do Maćkowych obóz karny SS i policji (niem. SS und Polizeigericht Strafvollzugslager). Do Gdańska trafiali więc członkowie formacji policyjnych i Waffen-SS skazani za przestępstwa pospolite, jak zabójstwa, kradzieże, homoseksualizm, ale także za dezercję, odmowę wykonywania rozkazów przełożonych, defetyzm itp. W obozie przy Starogardzkiej wykonywano wyroki śmierci. Jednym ze skazanych na śmierć był członek załogi Stutthofu, Albert Wagner. Powieszono go za „dezercję, gwałt i oszustwa”.
Pierwszych 347 skazanych przywieziono w styczniu 1942 roku. Do grudnia tegoż roku było ich już 1858. Personel obozu Danzig-Matzkau w połowie maja 1942 roku składał się z: komendanta obozu, 29 oficerów, 113 strażników z SS, oficera policji, 87 policjantów i 5 cywilów, w tym lekarz i dentysta. Pobudka osadzonych następowała o godzinie 5.00, a capstrzyk o 21.00. Dziesięć godzin było przeznaczonych na pracę poza obozem (m.in. w rzeźni miejskiej w Gdańsku), a dwie na ćwiczenia wojskowe.
Więźniowie przebywali w obozie od sześciu do dziewięciu miesięcy. Miesięcznie zwalniano około 500 skazanych, którzy mieli odbyć resztę kary na froncie wschodnim. Z tego obozu wywodziła się część specjalnej jednostki karnej SS „Dirlewanger”, która słynęła z niezwykłego okrucieństwa, między innymi podczas tłumienia powstania warszawskiego.
Likwidacja
Obóz ewakuowano w lutym 1945 roku. Większość więźniów trafiła pod Norymbergę lub do Mosbach i tam doczekała kapitulacji Niemiec. Po zajęciu Pomorza Gdańskiego przez Armię Czerwoną hitlerowski obóz karny został przekształcony w obóz zbiorczy dla zatrzymanych przez NKWD, a w latach późniejszych zamieniono go w magazyny KBW i MO. W końcu roku 1978 tereny te przejęła Spółdzielnia Mleczarska „Maćkowy”.
http://mojaorunia.pl/index.php?option=com_orunia&task=artykul&Itemid=24&id=1170
W czasie drugiej wojny światowej na terenie dzisiejszego osiedla Maćkowy istniał obóz dla SS-manów. Udało nam się dotrzeć do naocznego świadka, który jako młody chłopak już w 1946 roku widział pozostałości tego miejsca. Jego relacja jest wstrząsająca.
Obóz Matzkau i groby na Starogardzkiej
Fot. p.olejarczyk
Maćkowy to osiedle, które od północy sąsiaduje z Orunią, od południa – ze Świętym Wojciechem. Przecina ją droga wojewódzka – ulica Starogardzka.
Przez wielu miejsce to kojarzone jest głównie z powstałą tu w latach 80-tych Spółdzielnią Maćkowy, wielkim producentem i dostawcą mlecznych wyrobów.
Osiedle to kryje jednak w sobie także interesującą historię.
W latach II wojny światowej istniał tutaj wielki obóz karny.
Dziś pozostało po nim kilka rozpadających się baraków i powbijanych w ziemię słupów. W okolicy często pojawiają się za to miłośnicy szukania historycznych pamiątek.
Ale zamiast skarbów rodem z II wojny światowej, łatwiej znaleźć tutaj pozostałości współczesnych mebli, worki z jedzeniem i walające się stare opony.
Miejsce to coraz bardziej przypomina wysypisko śmieci.
Obóz dla niemieckich kryminalistów
Cofnijmy się 70 lat.
Najpierw wybudowano tutaj koszary.
W miejscu tym trzymano również polskich więźniów. Jednak już w 1941 roku zostali oni przeniesieni. Obóz opustoszał. Ale jak się wkrótce okazało, nie na długo.
Szybko zaczęły nadciągać tutaj pierwsze transporty nowych więźniów.
Co ciekawe, w obozie nie trzymano już polskich cywili.
Nie był to również obóz jeniecki.
Było to hitlerowskie więzienie „dla swoich” kryminalistów.
Wielu z nich wywodziło się z szeregów SS-manów.
Do obozu Matzkau trafiały osoby, skazane m.in. za dezercje, gwałty, kradzieże.
Ale nie tylko za takie przestępstwa można było tutaj się dostać.
W książce „Oświęcim w oczach SS”, która zawiera pamiętniki i wspomnienia kilku czołowych SS-manów, znaleźć można fragment o opisywanym tu obozie.
Z relacji hitlerowców wynika, że wysyłano tam także SS-manów, pracujących w oświęcimskim obozie zagłady.
Jeśli któryś z nich został przyłapany na kradzieży mienia, należącego do pomordowanych w Oświęcimiu Żydów, musiał liczyć się z surowymi konsekwencjami.
Jedną z kar była wysyłka właśnie do obozu w Maćkowych.
Surowe traktowanie „rasy panów”
A więźniów, mimo iż również pochodzili oni z „rasy panów”, bynajmniej tutaj nie oszczędzano.
Istnieją relacje o szczególnej brutalności strażników.
W 2003 roku w trójmiejskiej Gazecie Wyborczej ukazał się artykuł Piotra Piotrowskiego: „Historia. Zapomniany obóz w Gdańsku Maćkowych”.
Jeden z informatorów dziennikarza, Werner Hertz, osoba, która dotarła do interesujących materiałów na temat obozu, mówi:
„(…)Załogę stanowili przede wszystkim esesmani z Litwy, Łotwy i Estonii – jako neofici chcieli się z pewnością wykazać jako surowi nadzorcy.(…)
W 1943 roku odwiedziłem moją babcię, która mieszkała przy Radauneufer 45 [obecnie ul. Brzegi – przyp. red.].
Widziałem wtedy więźniów obozu Matzkau pracujących przy naprawie kanału.
Wyszedłem specjalnie na ulicę, żeby dokładnie przyjrzeć się tej scenie.
W pewnym momencie jeden ze strażników zaczął bić pracujących.
Kilku z nich otrzymało razy drewnianą pałką. Nie mieściło mi się to wtedy w głowie – Jak to?!
Niemiec bije Niemca.”
Brutalność i „odkupienie win”
Z czasem, gdy wojska niemieckie ponosiły coraz więcej klęsk w bitwach na wschodzie, hitlerowcy chętniej szukali frontowych uzupełnień także wśród kryminalistów. Tym ostatnim obiecywano możliwość „odkupienia swoich win w walce za ojczyznę”, a po wojnie wolność.
Wielu z kryminalistów miało przed sobą perspektywę wyroku śmierci lub wieloletniego więzienia.
Nic dziwnego więc, że godzili się na taki układ.
Tak było również z więźniami obozu Matzkau.
Prawie 2 tysiące z nich trafiło do słynnej ze swego okrucieństwa Brygady Dirlewangera.
Kryminaliści z obozu w Maćkowych pomagali m.in. pacyfikować ludność stolicy podczas Powstania Warszawskiego.
Brygada Dirlewangera uczestniczyła w rzezi Woli (w ciągu kilku dni zginęło ponad 60 tysięcy warszawiaków).
Żołnierze oddziału mordowali rannych powstańców w szpitalach.
Grabili, gwałcili i zabijali także na Powiślu i Górnym Czerniakowie.
W 1945 roku obóz ewakuowano.
Po wojnie niektóre z budynków zaczęła wykorzystywać NKWD.
W obozie osadzano „podejrzanych”.
Według niektórych relacji, trafiali tutaj członkowie polskiego ruchu oporu, ale też i hitlerowcy.
Niekiedy musieli spać obok siebie na jednej pryczy…
Obóz Matzkau bez nadzoru
W 1946 roku sytuacja wyglądała już zupełnie inaczej.
Opowiada o niej Bogdan Stopa, wówczas nastolatek.
Po wojnie wspólnie z rodzicami trafił na Nowiny.
Tutaj mieszka do dziś.
– Obóz był już częściowo zniszczony. Na środku stała kotłownia, wokół istniały jeszcze baseny napowietrzne.
Nie były one w ogóle przykryte.
Widziałem jeszcze budynki w formie baraków więziennych.
Wszystko ogrodzone murem i zasiekami.
Jak w Oświęcimiu – wspomina pan Bogdan.
Jak relacjonuje nasz rozmówca, obok budynków był cmentarz.
Na krzyżach widniały niemieckie napisy.
Wszędzie walały się zniszczone wraki samochodów.
– Ludzie zaczynali już rozbierać te budynki.
Wyjmowali drzwi, rozkręcali przewody, zabierali mosiężne zawory.
Ale pamiętam, że niektóre baraki były w lepszym stanie: w środku drewniane podłogi, okna były izolowane.
Ale nikt tego nie pilnował, ludzie brali co chcieli – dodaje pan Bogdan.
Wszędzie trupy, smród niesamowity
Ale jak wspomina, najbardziej dramatyczny widok przedstawiała ulica Starogardzka. I w tym przypadku nie chodziło o zniszczenia.
– Niedaleko za obozem były okopy i pod koniec wojny Niemcy musieli się tutaj bronić.
Wszędzie pełno spalonej broni, ale też pełno ciał w ziemi.
Rozkopywano te groby, szukano jakiś informacji o poległych.
Później znów ich chowano.
Wzdłuż ulicy Starogardzkiej wszędzie widziałem groby Niemców.
Smród był niesamowity – mówi.
Tę niewdzięczną robotę wykonywali jeńcy niemieccy.
– Byli w strasznym stanie, brudni, wymęczeni, okręcali nogi jakimiś szmatami.
Pamiętam jak jeden z nich wykopał Niemca, a ten trup miał na sobie całkiem dobre jeszcze oficerki.
I ten jeniec podszedł do pilnującego go polskiego żołnierza i poprosił, czy może te buty wziąć.
Polak pozwolił. Niemiec buty umył w Raduni i nałożył na nogi. Teraz brzmi to szokująco, ale wtedy, cóż…tak to wszystko wyglądało – kończy pan Bogdan.
OBÓZ KARNY SS I POLICJI GDAŃSK-MAĆKOWY
http://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=OB%C3%93Z_KARNY_SS_I_POLICJI_GDA%C5%83SK-MA%C4%86KOWY
OBÓZ KARNY SS i POLICJI GDAŃSK-MAĆKOWY (Strafvollzugslager der SS und Polizei Danzig-Matzkau), przy obecnej ul. Starogardzkiej.
Pierwotnie obóz o przeznaczeniu koszarowym (SS-Kaserne Danzig-Matzkau) dla Heimwehr Danzig.
Zbudowany w lipcu–listopadzie 1939 roku (już w sierpniu częściowo funkcjonujący, z wykorzystaniem namiotów);
od września 1939 przy pracach nad budową drewnianych koszar dla jednostki SS wykorzystywano zatrzymanych w Gdańsku i na Pomorzu Polaków ( obóz Stutthof, podobozy w Gdańsku),
Koszary składały się z 45 baraków, z czego 25 przeznaczonych na funkcje koszarowe, pozostałe zajmowała: administracja, kantyna z kuchnią, lazaret, rozbudowany węzeł sanitarny, hala sportowa z własnym basenem, magazyny, warsztaty i zbrojownia. Obóz miał rozbudowane zaplecze dla taboru samochodowego (miejsce dla 100 pojazdów oraz stacja benzynowa), ogrzewanie, strzelnicę. Funkcję koszar pełnił do października 1940, następnie obóz przejściowy dla tzw. Litauendeutsche (uchodźców niemieckich z Litwy), podlegał administracyjnie lokalnemu ośrodkowi dyspozycyjnemu dla osób pochodzenia niemieckiego z zagranicy: Volksdeutsche Mittelstelle. Przejęty następnie przez główny urząd sądowy SS (Hauptamt SS-Gericht).
We wrześniu 1941 roku zadecydowano o przeniesieniu tu z KL Dachau części obozu karnego SS i policji (dla okręgów SS w środkowej i południowej Europy). Trafiali do niego skazani za kradzieże, dezercję, niedopełnienie obowiązku, sprzeciw wobec przełożonych, homoseksualizm itp. członkowie struktur SS i policji. W obozie wykonywano także wyroki śmierci. Przebudowany do marca 1942 (nowe pomieszczenia dla personelu obozowego i obiekty szpitalne, wieżyczki strażnicze, ogrodzenie pod napięciem), do końca roku 1942 było w nim 1858 więźniów. Liczba skazanych oscyluje wokół 2000 (maksymalnie 2500) przy dużej rotacji, szczególnie w latach 1943 i 1944. Średnio więźniowie przebywali tu 6–9 miesięcy, miesięcznie zwalniano do 500 skazanych, mających odbyć resztę kary w wojskowych jednostkach karnych (z obozu pochodzili m.in. członkowie specjalnej jednostki karnej SS Dirlewanger). Na terenie obozu działały warsztaty rzemieślnicze, skazanych wykorzystywano do prac w gdańskich zakładach pracy oraz fabrykach w innych miastach. Ciężkie warunki (także znęcanie się załogi nad osadzonymi) wywołały w roku 1943 interwencję najwyższych władz SS. Załogę (początkowo około 240 osób, następnie blisko połowa mniej) stanowiły jednostki Waffen-SS (Niemcy, Estończycy, Łotysze, Belgowie i Holendrzy) oraz policji. W lutym 1945 roku więźniów ewakuowano pod Norymbergę oraz do Mosbach. W 1945 obóz zbiorczy dla zatrzymanych i sprawdzanych przez NKWD, następnie m.in. magazyny wojsk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i jednostek milicji, hotel pracowniczy Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji. Na terenie dawnego obozu kilka budynków użytkuje Gdański Zarząd Nieruchomości Komunalnych, prawdopodobnie zostaną rozebrane w związku z budową Obwodnicy Południowej
W Gdańsku karano SS-Mannów
http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/W-Gdansku-karano-SS-Mannow-n37085.html
Gdańska dzielnica Maćkowy dziś kojarzona jest przede wszystkim ze spółdzielnią mleczarską. Jednak blisko 70 lat temu było to miejsce, gdzie wykonywano wyroki śmierci na członkach SS. Porośnięte trawą, niemal zapomniane przez władze miasta i mieszkańców, tereny przy ul. Starogardzkiej zobacz na mapie Gdańska nie zachęcają do odwiedzin. Na fundamentach funkcjonującego tu blisko 70 lat temu obozu karnego SS toczy się w miarę normalne życie.
Kilka rozwalających się baraków z blachy zajmują osoby eksmitowane ze swoich mieszkań. I choć większość z nich nie ma pojęcia o tym, gdzie im przyszło teraz żyć, od czasu do czasu znaleziska, na jakie natrafiają, dają im do myślenia. – Znalazłem tu kiedyś potłuczoną porcelanę ze swastykami. Widać, że byli tu naziści – mówi jeden z mieszkańców baraków. Być może to właśnie z tych potłuczonych dziś naczyń jedli dozorcy obozu karnego SS, do którego trafiali SS-mani i niemieccy policjanci, skazani za dezercję, niesubordynację czy homoseksualizm. Na wielu z nich właśnie przy ul. Starogardzkiej wykonywano wyroki śmierci. Zanim jednak zbudowano obóz, w miejscu dzisiejszych baraków miał powstać urokliwy kompleks turystyczny.
Właśnie w tym celu Senat Wolnego Miasta Gdańska w maju 1939 r. odkupił od prywatnego właściciela ten teren, porośnięty lasem i łąkami.
Plany miasta zweryfikowała jednak nadciągająca wojna.
Już w lipcu tego samego roku rozpoczęła się tam budowa koszar dla gdańskiej jednostki SS.
Jeszcze w październiku tego samego roku do budowy obozu SS-Kaserne Danzig-Matzkau oddelegowano pierwszych polskich więźniów z obozu zagłady w Stutthofie.
W sumie pracowało ich tu blisko 1,5 tys. Zgodnie z pierwotnym planem, powstający obóz miał stanowić koszary dla SS-Heimwehr Danzig.
Pierwsi polscy więźniowie trafili tu w październiku 1939 r., aby kontynuować budowę obozu koszarowego. Panowały tam bardzo ciężkie warunki: osadzeni spali na ziemi, wyścielonej jedynie wilgotną słomą. Ciężkie warunki sanitarne spowodowały, że w obozie szybko rozprzestrzeniła się wszawica – mówi Jan Daniluk, historyk z gdańskiego oddziału IPN. Obóz był pilnie strzeżony, mimo to więźniowie-robotnicy próbowali uciekać. –
W grudniu 1939 r. udało się to pewnemu klerykowi z pelplińskiego seminarium. Jest to jedyna udana i udokumentowana ucieczka, jaką znamy – mówi Jan Daniluk. Obóz w Maćkowych składał się z 45 baraków koszarowych, z czego blisko połowa stanowiła koszary, resztę zajmowała administracja, kantyna z kuchnią, lazaret, magazyny, warsztaty i zbrojownia. Jak na ówczesne warunki, w obozie był rozbudowany węzeł sanitarny, a nawet hala sportowa z basenem pływackim i strzelnica. – Do tego rozbudowane zaplecze dla taboru samochodowego, w tym miejsce dla 100 pojazdów oraz własna stacja benzynowa – mówi historyk.
Jako koszary obóz działał do jesieni 1940 r. Następnie, na blisko rok czasu, stał się obozem przejściowym dla niemieckich przesiedleńców z krajów nadbałtyckich i Wołynia.
W końcu, we wrześniu 1941 r., zdecydowano o przeniesieniu do Maćkowych obozu karnego SS i policji. Do Gdańska trafiali więc SS-mani i niemieccy policjanci, skazani za m.in. dezercję, kradzieże, sprzeciw wobec przełożonych oraz homoseksualizm. W obozie przy Starogardzkiej wykonywano na nich wyroki śmierci. – Jednym ze skazanych na śmierć był SS-man ze Stutthofu, Albert Wagner. Zabito go za „dezercję, gwałt i oszustwa” – opisuje Jan Daniluk.
– Pierwsi skazani, a było to 347 osób, przybyli tu w styczniu 1942 r. Do końca tego roku było ich już 1858. Średnio więźniowie przebywali tu od sześciu do dziewięciu miesięcy. Miesięcznie zwalniano do 500 skazanych, mających odbyć resztę kary w wojskowych jednostkach karnych- tłumaczy historyk. To właśnie z gdańskiego obozu pochodzili niektórzy członkowie specjalnej jednostki karnej SS „Dirlewanger”, która nawet jak na SS słynęła z niezwykłego okrucieństwa, m.in. podczas tłumienia Powstania Warszawskiego.
Obóz ewakuowano w lutym 1945 r. Większość więźniów trafiła pod Norymbergę oraz do Mosbach. Tego samego roku został on przekształcony w obóz zbiorczy dla zatrzymanych i sprawdzanych przez NKWD, a następnie zamieniono go w magazyny wojsk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i jednostek milicji. W końcu w 1978 r. teren ten przejęła Spółdzielnia Mleczarska Maćkowy. autor Marzena Klimowicz-Sikorska m.klimowicz-sikorska@trojmiasto.pl
http://trojmiasto.tv/Mackowy-miejsce-gdzie-rozstrzeliwano-czlonkow-SS-436.html
Wartownia
zrodło:
http://www.babazewsi.pl/2014/05/matzkau-od-koszar-po-swinie.html
Współczesny widok z wytyczonymi działkami:
Mapa powojenna z zaznaczonymi śladami po budynkach:
Plan obozu Matzkau:
Share this:
TwitterFacebook
Podobne
Marsz Śmierci Sztutowo Stutthof
W "Marsz Śmierci Sztutowo Stutthof"
PRAUST, poszukiwania obozu i informacji o Luftwaffe
W "PRAUST"
NSDAP, NSKK SA - Sturm 15/5 Praust
W "NSDAP PRAUST"
Otagowane36 Dywizji Grenadierów SS „Dirlewanger”AuschwitzDachauGdańsk MaćkowyHeinrich HimmlerMajdanekMatzkauNarwik INKWDSS „DirlewangerSS-HeimwehrSS-Heimwehr Danzig-SS-Kaserne Danzig-MatzkauSS-Oberscharfuehrer Hans RachTreblinka
Napisane przez Praust
https://web.facebook.com/Ocalic.od.zapomnienia.Praust Wyświetl wszystkie wpisy według Praust
Opublikowano
14 lipca, 2018
Zobacz wpisy
Previous Post Wärmeschutzhalle PraustNext PostWzgórza gdańskie Ujeścisko/ Wonneberg, Łostowice/ Schönfeld
Archiwum
Luty 2020 (1)
Styczeń 2020 (1)
Grudzień 2019 (2)
Wrzesień 2019 (1)
Lipiec 2019 (4)
Czerwiec 2019 (1)
Maj 2019 (3)
Kwiecień 2019 (2)
Marzec 2019 (1)
Grudzień 2018 (2)
Październik 2018 (2)
Sierpień 2018 (1)
Lipiec 2018 (2)
Czerwiec 2018 (1)
Maj 2018 (2)
Kwiecień 2018 (2)
Marzec 2018 (2)
Luty 2018 (3)
Styczeń 2018 (1)
Grudzień 2017 (2)
Listopad 2017 (1)
Czerwiec 2017 (1)
Maj 2017 (1)
Luty 2017 (2)
Styczeń 2017 (6)
Grudzień 2016 (1)
Październik 2016 (1)
Wrzesień 2016 (1)
Lipiec 2016 (2)
Czerwiec 2016 (1)
Maj 2016 (3)
Kwiecień 2016 (3)
Marzec 2016 (1)
Luty 2016 (2)
Styczeń 2016 (1)
Grudzień 2015 (3)
Listopad 2015 (1)
Październik 2015 (6)
Wrzesień 2015 (6)
Najnowsze wpisy
Wiedemanns Krankenhaus
Centrum Praust 1910 rok
Przejście kolejowe Praust
PRAUST BAHNHOF STR./ PRUSZCZ CHOPINA 14
EGZEKUCJA PRZY PFARRLANDWEG
MAA 630 Gischkau
Bunkier z ulicy Kochanowskiego.
Zabytki z Praust, które nie wrócą do Pruszcza.
Pamiątki z pruszczańskiej jednostki wojskowej.
PLAN PRUSZCZA GDAŃSKIEGO 1994 ROK
60. Dywizja Piechoty Wehrmacht w Praust
Wojanowo / Woyanow
Zamek Malbork, Wielki Refektarz, von Engelke auf Praust.
Westerplatte na zdjęciach aukcyjnych.
Zachodniopruska kolej wąskotorowa/ Westpreußische Kleinbahnen: Danzig, Liessau.
Szlak bojowy- 269 Dywizja Piechoty (III Rzesza)
STULECIE NIEPODLEGŁOŚCI – JAK TO BYŁO NA POMORZU?
Kühltürme Praust Wiesen weg
CAFE SCHWEDLAND, Snuwsee, Praust.
13. FESTIWAL FILMÓW JEDNOMINUTOWYCH
Wzgórza gdańskie Ujeścisko/ Wonneberg, Łostowice/ Schönfeld
SS-Kaserne Danzig-Matzkau. Obóz w dzielnicy Gdańsk Maćkowy.
Wärmeschutzhalle Praust
Feldbahn, Kleinbahn Praust
Korona Starego Gdańska
Szaniec Mewi/ Nabrzeże Mew/ Möwenschanze
Mapy z Praust/ Pruszcz
Klasztor nad jeziorem Trzcinowym/ Rohrsee
Prauster Burg- pruszczańska warownia.
Radunica/ Rokitnica- Müggenhahl Hundertmark Großland
Ocalić od zapomnienia – Praust, Der Westpreuße Unser Danzig
Latarnie lotnicze/ Haupstreckenfeuer
Łopata śmigła- prośba o ID.
Bracia diabła. XIX-wieczna gdańska jednostka wojskowa.
Nowy dom dla chorych na gruźlicę w Praust.
Adresy motoryzacyjne w Praust
Porwanie samolotu Gawron SP-CGI
Warcz/ Wartsch- mała, niesamowita miejscowość blisko Praust
Najstarszy obóz służby pracy w WMG: Pruska Karczma/ PrausterKrug
Młyny, wiatraki, śluzy w i okolicy Praust
Brama cmentarna przy kościele Zakonu Krzyżackiego Praust
Cholera w Praust, cmentarz choleryczny w Pruszczu Gdańskim 1831-2017
Fragmenty z Statut cukrowni Pruszcz 25 luty 1880, Statut der Zuckerfabrik Praust
Dwa baseny w Praust. Badeanstalt 1909 i Kameradschaftshaus 1938
Akta urzędu okręgowego w Praust, lista szczepień.
Świńcz, Schwintsch- kilka ciekawych historii z okolicy Praust
Księga mieszkańców Praust 1890-1905
Westerplatte w fotografii, atak na Wojskową Składnicę Tranzytową
Jednostka bojowa WEISS/ Gefechtsverband Weiss
Pręgowo Górne i Dolne w dolinie Raduni / Prangenau im Radaunetal
NSDAP, NSKK SA – Sturm 15/5 Praust
Prausterskie powodzie, wylew Raduni
Gut Kochstedt, Klonowo, Komarowo
Lotnisko wodne Neufähr/ Górki Wschodnie/ Sobieszewo
Lista mieszkańców Praust
Roszkowo / Rostau / Schmandt Krug/ Gans
Cieplewo, Zipplau, historie oraz informacje o lotnisku
SPALONO STARY NIEMIECKI HANGAR
SPRZECIWIAMY SIĘ ROZBIÓRCE I DEWASTACJI HISTORYCZNEGO STAREGO PONIEMIECKIEGO HANGARU W PRUSZCZU GDAŃSKIM !!!
Szkoła szybowcowa Piekiełko
BYŁO / JEST – PRAUST / PRUSZCZ GDAŃSKI
Wilk morski – opowieść o moim dziadku, Stefanie Budziszu.
Obchody 71. rocznicy Marszu Śmierci
Fundacja Praust
Potężne lotnisko Praust-Zipplau-Kochstedt
Praust`45-Pruszcz`45 – mocna grupa pasjonatów Pruszcza Gdanskiego
Czas pogardy- niemieckie obozy w okolicy PRAUST ( Pruszcz Gdański )
AE RADIOSTACJA ZIPPLAU – aeradio station Zipplau
HANGAR LUFTWAFFE PRAUST
RÓŻNE ZDOBYTE DOKUMENTY PRAUST
Bunkier, ziemianka Pruszcz Gdański
BERLINKA PRAUST – fragmenty drogi Berlin – Królewiec
Zapraszam do zagłosowania na Centrum Inicjatyw Społecznych – budżet obywatelski Pruszcz Gdański
Armia sowiecka w Praust
OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA -PRUSZCZ GDAŃSKI i OKOLICE
PRAUST DRACHE – gdański SMOK
Marsz Śmierci Sztutowo Stutthof
Luftwaffe na terenie lotniska Praust i Zipplau 1944
PRAUST, poszukiwania obozu i informacji o Luftwaffe
Statystyki bloga
38 643 hits
Z BLOGA - https://praust.wordpress.com/2018/07/14/ss-kaserne-danzig-matzkau/
