Antoni Nas Obroni cz. 33 i 1/3 - kilka faktów i mitów o modernizacji Sił Zbrojnych RP

Szanowni Czytelnicy,

Dzisiaj maksymalnie krótko, postaram się minimalnie tekstu, można w sumie pooglądać samą grafikę. Wiele się dzieje, w tym rzeczy bardzo niedobrych, jak atak dyktatora Erdogana na naszych Kurdyjskich Sojuszników… Stąd też nie każde skróty będę wyjaśniać, mam nadzieję, że zainteresowani sobie odnajdą na własną rękę.

Zaznaczam też, że udział w ewentualnej dyskusji będę mógł zacząć najwcześniej w poniedziałek...

MIT 1 - MODERNIZACJA SIŁ ZBROJNYCH RP SPOWALNIA   

Faktycznie jest  dokładnie na odwrót – modernizacja przyspiesza.

Średnie wydatki na Plan Modernizacji Technicznej (PMT) w latach 2016-2018 wyniosły 0,52% PKB  - wobec 0,40% PKB w latach 2008-2015. Mamy zatem wzrost o 30%.

Średnie wykonanie planu  wydatków majątkowych w dziale 752 budżetu (obrona narodowa) w latach 2016-2018 wyniosło 97,39%  -wobec 89,79% w latach 2008-2015. Mamy zatem wzrost o 7,6 p.p.

Wskutek niewykorzystania zabudżetowanych środków (wydatki majątkowe w dziale 752 budżetu) w latach 2008-2015 przepadło ok. 5,2 mld PLN (średnio 0,04% PKB). W latach 2016-2018 przepadło w sumie 0,8 mld PLN (średnio 0,01% PKB). Mamy więc kolejną pozytywną tendencję.

Skokowy wzrost wydatków na PMT zagwarantowała tzw. Ustawa Macierewicza, która przewiduje korzystniejszy algorytm ich naliczania i stopniowy wzrost środków na obronność  z 2% do 2,5% PKB.

Liczby są tutaj jednoznaczne. Skąd zatem głosy, że modernizacja SZ spowalnia? Wynika to z niewykonania priorytetów PMT 2013-2022, o czym mowa w poniższym punkcie.

MIT 2 – PMT 2013-2022 BYŁ REALNY DO WYKONANIA

Wg założeń MON koszt realizacji programów operacyjnych to ok. 93 mld PLN, czyli średnio poziom 0,44% PKB. Teoretycznie założenie było realistyczne, gdyż średnie wydatki na PMT w latach 2013-2018 wyniosły 0,46% PKB (0,51% PKB z programem F-16).
Problem leży tutaj zupełnie gdzie indziej. PMT 2013-2022 był fatalnie niedoszacowany. Najjaskrawsze tego przykłady w poniższych obszarach:

- na obronę przeciwlotniczą przeznaczono 26,5 mld PLN - dziś wiemy, że same programy Wisła i Narew to koszt co najmniej 70 mld PLN
- na śmigłowce przeznaczono 11,8 mld PLN – ale sam kontrakt na Caracale miał kosztować 13 mld PLN
- na modernizację wojsk pancernych i zmechanizowanych przeznaczono 9,6 mld PLN – a przecież program Borsuk to koszt ok. 20-30 mld PLN za 1000 sztuk…
- na artylerię przeznaczono 7 mld PLN – tymczasem sam program Regina/Krab kosztował ponad 5 mld PLN, a Homar to jakieś 8 mld PLN (liczone za 4 DMO)  

Osobiście szacuję, że wykonanie programów operacyjnych PMT to koszt ok. 202 mld PLN, czyli średnio  0,96% PKB – a to poziom zupełnie nierealny…

Reasumując, wartością PMT 2013-22 było niewątpliwie wskazanie obszarów, gdzie należy dokonać pilnych działań. Jednakże dokument ten jako plan finansowy (wobec rażącego niedopasowania zakładanych wydatków do posiadanych środków)  jest zupełnie bezużyteczny. W tej sytuacji pojawia się wątpliwość, czy wskazanie tak wielu priorytetów jest racjonalne – o czym mowa w następnym punkcie.

MIT 3 – OKRĘTY I ŚMIGŁOWCE TO PRAWDZIWE PRIORYTETY MODERNIZACYJNE

Nie oszukujmy się, głównym potencjalnym przeciwnikiem SZ RP jest armia rosyjska. Rosja to potęga jeśli chodzi o wojska rakietowe i lądowe, co powinno być wyznacznikiem w poszukiwaniu priorytetów naszej armii. Stąd prosty wniosek – najpilniejszą potrzebą modernizacyjną są wojska lądowe i obrona przeciwlotnicza.

Co ciekawe, analizując umowy podpisane przez MON w okresie grudzień 2015 – październik 2019, wyraźnie widać realizację właśnie tych 2 priorytetów. Z ogółu umów o wartości 54,25 mld PLN na obronę przeciwlotniczą przeznaczono 25,68 mld PLN (47,34%) a na wojska lądowe  - 11,04 mld PLN (20,35%). Zatem na te dwa priorytety przypada w sumie 36,72 mld PLN – czyli prawie 68% ogółu wartości zawartych umów.

Co więcej, priorytety modernizacyjne dla polskiej armii wskazują w licznych opracowaniach rozmaite think-tanki. Za jeden z najciekawszych raportów uchodzi opublikowany w marcu 2019 Strengthening the Defense of NATO’s Eastern Frontier, którego autorem jest Center for Strategic and Budgetary Assesments (CSBA). Wyraźnie wskazano kluczowe dla SZ RP kierunku rozwoju, do których należą: obrona przeciwlotnicza i przeciwrakietowa, artyleria dalekiego zasięgu, rozpoznanie i zwiad, broń cyber i elektroniczna, siły obrony terytorialnej (w tym miejscy ukłony dla min. A. Macierewicza za utworzenie WOT), wojska inżynieryjne (z naciskiem na rozwój parku pontonowego do przepraw przez Wisłę). Zatem nie ma nic o śmigłowcach i okrętach jako obszarach kluczowych...

Reasumując, warto spośród obszarów wskazanych w PMT wybrać te najważniejsze, najpilniejsze – i na nich się skupić. O czym w punkcie kolejnym.

MIT 4 – Z RACJI SZCZUPŁOŚCI ŚRODKÓW NIE STAĆ NAS NA KUPNO NOWOCZESNYCH SYSTEMÓW W WIĘKSZYCH ILOŚCIACH

W tym miejscu chciałbym dokonać pewnej prognozy na lata 2019-2026, opartej na następujących założeniach:

- wydatki dzielimy na priorytetowe (nowy sprzęt, większe ilości) i pomostowe (sprzęt używany, modernizacje, sprzęt nowy w mniejszych ilościach)
- środki MON będą zapewnione wg Ustawy Macierewicza, z tego 30% pójdzie na PMT, z czego 85% na wydatki majątkowe
-  zakładane wyniki makro (wzrost PKB i inflacja): 2019 – 4,2% i 2,5%; 2020 – 3,5% i 2,7%; 2021 – 3,1% i 2,5%; 2022-2026 – 3% i 2%.

Wychodzi, że na nowy sprzęt możemy przeznaczyć 124,55 mld PLN. Po odjęciu 36 mld na opłacenie umów już zawartych, pozostaje 88,55 mld PLN. Jak te środki podzielić?

Proponuję 56,5 mld przeznaczyć na 3 priorytety  - obrona przeciwlotnicza (Wisła, Narew), rozpoznanie (Gryf, Harpia czyli F-35) oraz wojska lądowe (Homar, Borsuk, modernizacja czołgów, zakup nowoczesnej czołgowej amunicji podkalibrowej).
Zostaje 32,5 mld PLN na inne programy, czyli 4 mld PLN rocznie.
Z tego można 9,5 mld przeznaczyć na projekty pomostowe (śmigłowce, okręty).

Jakie z tej prognozy wynikają wnioski?

- można realizować równolegle kilka programów zakupy nowoczesnego i drogiego sprzętu, ale trzeba je rozbijać na etapy
- umów na nowe (nowobudowane) śmigłowce i okręty należy się spodziewać raczej po 2026 roku
- najdroższy program – Wisła – musi być podzielony na 3 fazy, aby nie konsumował środków na inne programy priorytetowe (chyba że umowa na jej drugi etap zostanie podpisana po 2026 roku)

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA

Pamiętajcie o Kurdach i wspierajcie ich jak tylko się da. Biji YPG !!!


ŹRÓDŁA

Raport CSBA https://csbaonline.org/research/publications/strengthening-the-defense-of-natos-eastern-frontier

PMT za MON https://twitter.com/MON_GOV_PL

Założenia PMT 2013-2022 na podstawie: Tomasz Dmitruk, Dwie dekady w NATO –modernizacja techniczna Sił Zbrojnych RP, Nowa Technika Wojskowa Nr 8/2018

Ustawa Macierewicza http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170002018

Wydatki na obronność za MinFin https://www.gov.pl/web/finanse/wykonanie-budzetu-panstwa

Większość informacji nt. zakupów za Inspektoratem Uzbrojenia https://iu.wp.mil.pl/