Tematu "Święta Wielkanocne' na Salonie jeszcze nie ma... Chyba będzie, ale czy Polacy- katolicy katolicy jeszcze wierzą w Wielką Noc?
Starsi Bracia w Wierze, Pascha, Wielka Noc – piszę z wielkiej litery gdyż temat jest doniosły i aktualny... Tematy polsko-żydowskie, albo odwrotnie; są ważne a nawet Wielkie... W czasie nadchodzącej Paschy czyli Wielkanocy, ważne przede wszystkim.
Bardzo dawno temu, w szkole podstawowej we Włochach (wtedy pod Warszawą) ksiądz katecheta mówił na lekcjach religii – „Kochane dzieci – Wielka Noc to nasze najważniejsze święto... nie odwracajcie się od Krzyża”... Mówił jakby, z dużej litery.
Wiele się od tamtego czasu zmieniło... Nastał Sobór Watykański II i kapłani przed ołtarzem Ofiarowania Pańskiego odwrócili się od krzyża... Chyba to był symboliczny początek zmian w umysłach ludzi, niegdyś Chrystusowi wiernych... Cywilizacja konsumpcyjna coraz bardziej odstaje od Boga.
Począwszy od szkolnego nauczania historii starożytności a potem religii, historii o Mojżeszu i tablicach z Dziesięcioma Przykazaniami, było dla mnie oczywiste że są to historie starsze niż my liczyliśmy swój czas...
Czas przed narodzeniem Chrystusa, czas po narodzeniu Chrystusa. Stara era, nowa era... Historia nowożytna zaczęła się od narodzin Chrystusa... Narodzin, czy śmierci?... Oczywiście, że narodzin... Kalendarz żydowski, kalendarz chrześcijański, inne kalendarze... Mamy 2021 rok według naszego kalendarza, ale mało kto wie, że jest to 5781 rok w kalendarzu hebrajskim...
Według żydowskiego kalendarza Wydawnictwa Austeria -
„Rok 5781 od stworzenia świata. Symbol roku to זח”א (zajin/chet/alef), co oznacza, że Rosz Haszana przypada w szabat (siódmy dzień tygodnia); miesiąc cheszwan i kislew mają po 29 dni (chaserim – brakujące), a pierwszy dzień Pesach przypada w niedzielę (pierwszy dzień tygodnia). Rok ma 353 dni, 51 szabatów. Jest to piąty rok w dziewiętnastoletnim cyklu księżycowym i trzynasty rok w dwudziestoośmioletnim cyklu słonecznym."
Pascha i jej obchody były najpierw świętem żydowskim, długo przedtem zanim zaczęto używać terminu „Żyd”... kiedyś, kiedyś, istnieli Izraelici... Kraje - nie kraj, rozrzucone na dużej przestrzeni śródziemnomorskiego Bliskiego Wschodu. Miasta – państwa, władcy i królowie... I ludzie, którzy powoli, ale konsekwentnie tworzyli Naród... Naród Żydów o którym wielu mówi (także Żydów), że go nie ma.
Od lat mieszkamy na Florydzie wśród społeczności żydowskiej. Mamy wśród niej znajomych, czasami spotykamy się i rozmawiamy; w naszych domach i nie tylko... Dodatkowo, ja mam nieprzemijającą ciekawość odkrywania czegoś nowego, innego i ciekawego o ich świecie.
Od samego początku bo od chwili urodzenia, losy moje i mojej rodziny były pokrzyżowane z losami, co najmniej kilku rodzin żydowskich...
Szkoła, studia, koledzy, znajomości i przyjażnie... Pierwsza dziewczyna... Żydowscy profesorowie – mentorzy mojej naukowej i zawodowej historii... Sprawy „polsko-żydowskie” niesłychanie mnie interesują nie może być inaczej.
Z racji uczestnictwa w wielu kościelnych mszach i nabożeństwach; słuchania i czytania Starego i Nowego Testamentu, ewangelii, psalmów i przypowieści - siłą rzeczy można było dokonać wielu skojarzeń... Kiedyś byłem mnistrantem. W kościele Matki Boskiej Loretańskiej na Pradze, na początku lat 60-tych odprawiaem msze z księdzem Niedzielakiem, jeśli ktoś to nazwisko pamięta.
Prehistoria biblijna, historia judaizmu, definicje ludów i rodów Izraela, Patriarchowie, niewola egipska, wyjście z niewoli, historyczny Izrael, królestwo Izraela, okresy historii królestwa i państwa – to wszystko zlało się w strumień fascynujących dla mnie wydarzeń i opowiadań, wyprzedzających historię starożytnej Grecji i Rzymu...
Lata potem weszły do świadomości problemy „stosunków polsko - żydowskich”; jeszcze bardziej skomplikowane po ostatniej światowej wojnie; wiedza o żydowskiej zagładzie i próbach zrzucenia tego ciężaru na polski kraj i naród...
Próby, wysiłki i sukcesy politycznych macherów którym, przy globalizacji „problemu żydowskiego” najmniej zależało na wyprostowaniu historycznych związków Żydów i Polaków, bardzo Polaków do Żydów zraziły.
Znajomość - nieznajomość własnej religii i słabość naszych Pasterzy w wyjaśnianiu podstaw obu religii, jeszcze bardziej pogłębiały kryzys tożsamości chrześcijańskiej u Polaków... Teraz wyniki dobrze wydać.
Od czasów papieża - Polaka, zaczął funkcjonować termin „nasi starsi bracia w wierze”...
Określenia - “Starsi bracia w wierze” używają chrześcijanie różnych wyznań wobec wyznawców współczesnego judaizmu.
O ile wyznawcy judaizmu określani są jako „bracia starsi”, o tyle muzułmanie określani są jako nasi „bracia młodsi”. Ale dialog pomiędzy religiami monoteistycznymi nie ma długiej historii, a wzajemne kontakty obciążone są nieufnością i skłonnością do rozdrapywania urazów i ran z przeszłości.
Powszechnie panuje pogląd, że pierwszą osobą, która wobec wyznawców judaizmu użyła określenia “starsi bracia w wierze” był Jan Paweł II... Jednak ksiądz profesor Waldemar Chrostowski, zaangażowany w dialog żydowsko-polski biblista, profesor Uniwersytetu im. Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, w książce „ Kościół, Żydzi, Polska” napisał, że nie jest to „prawdziwa prawda”.
Ksiądz-profesor zwracał uwagę, że papież mówiąc o wyznawcach judaizmu powiedział - “Jesteście naszymi umiłowanymi braćmi i w pewien sposób, można by powiedzieć, naszymi starszymi braćmi”.
Tego typu całościowe stwierdzenie zmienia sens wypowiedzi; niemniej, jego słowa zostały przetłumaczone z włoskiego na inne języki bez tego kontekstu...Media to upowszechniły nie tylko u katolików, ale również wśród protestantów i ludzi innych wyznań... Trzeba również dodać, że również u wielu Żydów... W Polsce, ta wypowiedź była przedmiotem ożywionych sporów.
Najważniejsza jednak okazała się opinia że Jan Paweł II, to papież najbardziej otwarty na judaizm w całej historii papiestwa.
Sam papież wspomina o tym w swojej książce „Przekroczyć próg nadziei” - „Mam żywo przed oczyma obraz Żydów podążających w dzień sobotni do synagogi, która znajdowała się na zapleczu naszego gimnazjum. Obie grupy religijne, katolików i Żydów, łączyła, jak przypuszczam, świadomość, że modlą się do tego samego Boga”.
Kiedy 13 kwietnia 1986 r. Jan Paweł II przekroczył próg synagogi, był pierwszym papieżem, który to uczynił od czasów św. Piotra. Wydarzeniem zapamiętanym jeszcze mocniej niż pierwsza wizyta w synagodze, była modlitwa Jana Pawła II pod Ścianą Płaczu w Jerozolimie w roku 2000.
Papież Polak używał wobec Żydów określenia „starsi bracia w wierze” wielokrotnie. Można przyjąć, że nie nadawał mu sensu doktrynalnego, ale raczej uznawał bliskość ludu Izraela dla chrześcijan i ich chronologiczne pierwszeństwo w wybraniu Bożym.
W Polsce i nie tylko, wielu pytało - czy Żydzi to docenili?.. Wielu doceniło, zwłaszcza przez ortodoksyjnych Żydów już po śmierci Jana Pawła II…
Papież zaproponował „otwarcie Kościoła Katolickiego do dialogu”... Niektórzy tak twierdzili, co było widać w pojawiających się dokumentach teologicznych; czasami też w praktycznych działaniach... Niewiele z tego pozostało.
Ale Jan Paweł II wielokrotnie Żydów krytykował, powołując się na słowa Jana Ewangelisty, które Jezus wypowiedział o Żydach, którzy go odrzucali.
“Dlaczego nie rozumiecie mowy mojej? Bo nie możecie słuchać mojej nauki. Wy macie diabła za ojca i chcecie spełniać pożądania waszego ojca. Od początku był on zabójcą i w prawdzie nie wytrwał, bo prawdy w nim nie ma. Kiedy mówi kłamstwo, od siebie mówi, bo jest kłamcą i ojcem kłamstwa. A ponieważ Ja mówię prawdę, dlatego Mi nie wierzycie.” (J. 8:43-45)
Warto by dodać, że Wśród wyznawców judaizmu są są żydzi mesjańscy, którzy uznając Chrystusa stają się chrześcijanami. Również wiele religii chrześcijańskich opowiada się za nazywaniem żydów “starszymi braćmi w wierze” powołując się na wspólny dla obu wyznań Stary Testament.
Między judaizmem starotestamentowym z czasów Jezusa i wcześniejszych a współczesną religią Żydów, istnieje jednak wielka różnica. Po zburzeniu świątyni w Jerozolimie, po rozproszeniu Żydów i po powstaniu chrześcijaństwa, judaizm przeszedł ogromną przemianę.
Niektórzy religioznawcy uważają, że judaizm starotestamentowy jest odrębną religią i judaizm do czasów zburzenia świątyni Jerozolimskiej nazywają mozaizmem (od imienia Mojżesza); zaś współczesny judaizm jest judaizmem talmudycznym lub rabinicznym. Współczesny judaizm opiera się na Talmudzie a nie na Starym Testamencie.
Treści Talmudu są dla chrześcijan nie do przyjęcia; tym bardziej, że Talmud na temat Jezusa i Maryi zawiera bluźniercze treści dla chrześcijan.
Trzeba jasno powiedzieć, że termin “starszych braci w wierze” jest w dzisiejszych czasach kłopotliwy, gdyż ekumeniczne „zwiedzenie” sprawia, że ludzie sami nie wiedzą w co mają wierzyć. Tego typu hasła sieją zamieszanie. Jako przykład „zwiedzenia” jest podawane celebrowanie dni judaizmu czy islamu w Kościele Katolickim.
Wielu katolików terminu „judeochrześcijaństwo” nie uznaje... według nich, chrześcijaństwo i współczesny judaizm są tak odrębnymi systemami wierzeń, że nie można ich ze sobą zestawiać razem.
Nawet pod względem kulturowym różnice są ogromne. Na przykład, Talmud nie oddziela prawa religijnego od świeckiego, dominuje w nim etyka „sytuacyjna”. Talmud wprowadził bardzo wyraźny podział na Żydów i gojów, osób nie będące Żydami... Chrześcijaństwo oferuje uniwersalizm i „równość wszystkich wobec Boga”(Gal. 3:28)... Tego tematu dalej nie rozwijam.
Jutro będzie Palmowa Niedziela... potem Wielki Tydzień, a w nim Wielki Czwartek, Wielka Sobota i Wielka Noc – noc Zmartwychwstania.
Nazwy – Pascha i Święto Paschy zostały przez wielu chrześcijan i katolików prawie zapomniane, nie tylko w Polsce...
Kiedyś chrześcijanie i wierni katolicy wiedzieli co znaczy nie tylko gdy święto nadchodziło... Dowiadywali się że to Święto nie jest tylko świętem chrześcijańskim.
Chrześcijańskie świętowanie paschy nie byłoby możliwe bez żydowskiego tła.
Akceptujemy święto Paschy, jako najważniejsze dla chrześcijaństwa ale, równolegle Żydzi obchodzą swoją Paschę, w tłumaczeniu na angielski – Passover albo Pesach, po hebrajsku Pesaḥ albo Pesach.
Pesach znaczy "przejście; w języku jidisz - Pejsech, w języku greckim Pascha. Znane jest też jako Święto Wiosny, Święto Przaśników lub Święto Macy, albo Święto Wolności. W Polsce bywało także nazywane Żydowską Wielkanocą, a w literaturze chrześcijańskiej Paschą lub Paschą żydowską.
Pascha - to inaczej Wielkanoc albo Wielka Noc; pierwsze i najważniejsze święto chrześcijańskie, upamiętniające mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
Żydowskie święto Paschy pochodzi z tradycji izraelickich uroczystości, w czasie których którzy składali Bogu dziękczynienie za pierwsze zbiory. Ofiarowywali Mu w ten czas baranka, pierwocinę trzody; oraz przaśne, to znaczy niekwaszone chleby. To rolnicze święto nabrało całkowicie nowego wymiaru po wyjściu Izraelitów z Egiptu.
Dokonało się to około roku 1250 przed Chrystusem, pod wodzą Mojżesza. Święto otrzymało nową nazwę „Pascha”, od wydarzeń związanych z wyjściem Izraelitów spod panowania faraona Egiptu.
Pascha w języku hebrajskim oznacza przejście, ale które dokonało się w podwójnym znaczeniu. Według Księgi Wyjścia Starego testamentu – „było to przejście anioła śmierci, który wytracił pierworodnych w Egipcie” , ale również „cudowne przejście Narodu Wybranego przez Morze Czerwone” (wg. Biblii Tysiąclecia).
To wydarzenie w decydujący sposób wpłynęło na określenie tożsamości Narodu Wybranego i leży również u podstaw państwowości późniejszego Izraela i Judy... Tak więc, Izraelici dokonali nie tylko exodusu, czyli wyjścia z niewoli, ale utworzyli też własne królestwo.
Przeżyli paschę, czyli przeszli od niewoli do wolności; od bezprawia jakiego doświadczali w Egipcie jako niewolnicy, do przyjęcia Prawa Bożego od Mojżesza – Księgi X Przykazań Bożych na Synaju.
Tak więc. Pascha to dla Żydów symbol przejścia od eksterminacji i śmierci, do życia opływającego w mleko i miód – symboli obfitości darów Bożych.
Pamiątkę tego wydarzenia przeżywali Izraelici rokrocznie 14 dnia miesiąca Nisan, zgodnie z używanym przez nich kalendarzem księżycowym.
Zabijali wówczas baranka; jak przed wiekami w Egipcie, gdy jego krwią oznaczali drzwi i okna swych domów, aby anioł śmierci nie poraził ich pierworodnych dzieci. Następnie spożywali uroczystą wieczerzę, w czasie której wychwalali Boga za ocalenie i za inne dobrodziejstwa.
W taki obrzęd Paschy Jezus z Nazaretu wprowadził nową treść i przekazał ją swoim uczniom.
Jej sens jest taki, że Pascha, przestrzegana przez starożytny Izraela, a także przez dzisiejszych Żydów, jest prawdziwą ofiarą paschalną, którą złożył Jezus.
Kiedy Izraelici spożywali ofiarę paschalną, większość chrześcijan upamiętnia śmierć Jezusa, jako „zwieńczenie Wieczerzy Pańskiej, Ukrzyżowania i Męczeńskiej Śmierci, a potem Zmartwychwstania; ofiary którą ustanowił Jezus.” ( 1 Kor. 11: 15–34 , Łuk. 22: 19–20 ).
Wielkanoc jest świętem ruchomym. Zwyczaj ten trwa w Kościele od siedemnastu stuleci aż do dnia dzisiejszego.
Podczas I soboru powszechnego w Nicei w 325 r. ojcowie soborowi zdecydowali, aby wszyscy chrześcijanie celebrowali Paschę jednakowo i w tym samym dniu, którym powinna być niedziela. Miała to być pierwsza niedziela po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, następującej po przesileniu wiosennym. Ustalanie daty Paschy ojcowie soborowi zlecili patriarsze Aleksandrii, ponieważ miasto to słynęło z wysokiego poziomu nauki w astronomii.
W Stanach Zjednoczonych, Passover (Pesach) zazwyczaj trwa osiem dni. Wielu Żydów spędza okres Paschy z członkami rodziny lub bliskimi przyjaciółmi.
Passover (jej pierwszy dzień), nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. W tym roku zaczyna się w niedzielę 28 marca 2021 r. po zachodzie słońca, ale poprzedza ją uroczysty serder w sobotę, 27 marca... Passover kończy się w niedzielę, 4 kwietnia... Można te dni porównać z kalendarzem tygodnia Wielkanocnego w Polsce.
W ubiegłym roku, jak również w tym, obchody żydowskiej Paschy są zakłócone... Aktualnie, w USA obserwuje się wzrost COVID-owej histerii w związku ze wzrostem ilości zachorowań... Nasi żydowscy znajomi już zgromadzili się w swoich rodzinach i większość z nich zabrały dzieci i wnukowie do swych domów.
Polacy których znamy na Florydzie, również organizują rodzinne spotkania; ale co będzie z uroczystościami w kościołach, jeszcze nie wiadomo... Sprawdzimy to w Palmową Niedzielę.
Choć w przestrzeni życia Kościoła obecne jest słowo „Pascha” i znane są jego pochodne, np. paschał – uroczysta świeca liturgiczna oznaczająca Chrystusa Zmartwychwstałego; również Paschalis – imię własne i inne, to jednak pojęcie Paschy nie dla wszystkich jest oczywiste.
Chociaż, jak wiele słów zapożyczonych z innych języków, stało się własnością polskiej mowy, ostatnio coraz bardziej z niej ucieka.
Jutro jest Palmowa Niedziela tryumfalny przyjazd Jezusa do Jerozolimy.
Warto sobie o obchodach Paschy i Jego Zmartwychwstaniu przypomnieć...
Czy będzie polskie Zmartwychwstanie?
Komentarze