Zapraszam do dwóch artykułów opublikowanych na http://www.defence24.pl/ na temat perspektyw modernizacji sędziwych bojowych wozów piechoty BMP 1, które ciągle są na wyposażeniu naszej armii.
http://www.defence24.pl/sily-zbrojne/zanim-nadejdzie-borsuk-potrzebna-modernizacja-bwp-1-analiza-cz-1
http://www.defence24.pl/zanim-nadejdzie-borsuk-cz2-drogi-modernizacji-bwp-1-analiza
W dużym skrócie autor tych dwóch artykułów stoi na stanowisku, że BMP 1 będą na uzbrojeniu naszej armii co najmniej do roku 2030 co usprawiedliwia daleko idącą modernizację tych pojazdów. Modernizacja miała by polegać na uzbrojeniu BMP 1 w nowoczesną armatę 30 mm, nowe przeciwpancerne kierowane pociski rakietowe, wzmocnieniu opancerzenia tam aby BMP 1 był odporny na pociski kalibru 30 mm, wymianę silnika itd. Oznacza to, że z oryginalnego BMP 1 zostałaby tylko skorupa i powstałby zupełnie nowy pojazd.
Mam na ten temat nieco inna opinię ale czytelnicy pozwolą, że zacznę, od skróconego wykładu o historii transporterów opancerzonych i bojowych wozów piechoty. Już w czasie Pierwszej Wojny Światowej okazało się, że czołgi muszą współpracować z piechotą. Bez wsparcia piechoty na polu walki czołgi były podatne na atak najprostszymi środkami przeciwpancernymi takimi jak wiązki granatów. Początkowo piechota musiała biec za czołgami, ale szybko w głowach teoretyków broni pancernej pojawiła się idea opancerzonego pojazdu zdolnego do transportu piechoty. Pierwszy prototyp powstał już w czasie pierwszej wojny światowej.
https://en.wikipedia.org/wiki/Mark_IX_tank
Ten ogromny pojazd mógł przewieźć na pole nawet 30 żołnierzy i wesprzeć ich swoimi karabinami maszynowymi. Ogólnie pomysł był taki, że pojazdy typu Mark IX miały razem z czołgami dojechać do linii okopów przeciwnika i tam miało nastąpić spieszenie desantu. Piechota wsparta ogniem czołgów miała zająć okopy i zlikwidować kłopotliwych wrogich piechurów z wiązkami granatów.
W czasie drugiej wojny światowej wszystkie pancerne potęgi miały swoje transportery opancerzone. Niemcy mieli Sd.Kfz.250
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sd.Kfz.250
Amerykanie Halftracka
https://en.wikipedia.org/wiki/M2_half-track_car
Anglicy Bren Carriera.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Universal_Carrier
Transporter opancerzone mieli wszyscy z wyjątkiem Stalina. Rosyjscy generałowie wymyślili bowiem inny sposób transport piechoty na pole walki.
Chodzi mianowicie o bohaterskich radzieckich fizylierów, którzy wyruszali w bój na pancerzach radzieckich czołgów. Sprawdzało się to całkiem nieźle ale trzeba pamiętać, że w „В России много людей”
Po drugiej wojnie światowej rozwój transporterów opancerzonych postępował dalej. Porzucono układ półgąsienicowy ponieważ łączył on wady zarówno napędu gąsienicowego jak i czysto kołowego. Pojawiły się taki konstrukcje jak amerykański M113
https://pl.wikipedia.org/wiki/M113
Rosyjski BTR 60
https://pl.wikipedia.org/wiki/BTR-60
Czy dobrze nam znany SKOT
https://pl.wikipedia.org/wiki/SKOT
Wszystkie te pojazdy miały parę cech wspólnych:
1. Mogły przewieźć drużynę piechoty.
2. Były uzbrojone w tylko w karabiny maszynowe.
3. Ich pancerz chronił tylko przed pociskami karabinowymi i odłamkami.
Wszystko to się zmieniło, gdy 1966 roku w Rosjanie wprowadzili na uzbrojenie BMP-1.
https://pl.wikipedia.org/wiki/BMP-1
Zachód był przerażony ponieważ po raz pierwszy pojawił się pojazd łączący cechy czołgu i transportera opancerzonego. BMP 1 był uzbrojony w wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych oraz 76 mm armatę, która w tych czasach za pomocą pocisków kumulacyjnych mogła zniszczyć każdy współczesny czołg. BMP 1 przewoził ośmioosobowy desant, który mógł walczyć z wnętrza pojazdu. Do tego mógł pływać. Tylko pancerz po staremu chronił tylko przed pociskami karabinowymi i odłamkami.
Nowy pojazd przewyższał wszystko, czym dysponował zachód. W zaistniałej sytuacji amerykańscy generałowie wysilili swoje mózgownice i postanowili zaprojektować lepszy pojazd.
https://pl.wikipedia.org/wiki/M2_Bradley
Trzeba jedna zaznaczyć, że Bradley wszedł do służby w 1981 roku piętnaście lat po debiucie BMP 1. W samym czasie Rosjanie wprowadzili do linii następcę BMP 1 czyli BMP 2.
https://pl.wikipedia.org/wiki/BMP-2
Spróbujmy porównać BMP 2 z Bardleyem.
Najważniejszą różnicą między BMP 1 a BMP 2 jest uzbrojenie. BMP 1 był uzbrojony w prymitywne pociski przeciwpancerne Malutka https://pl.wikipedia.org/wiki/9M14_Malutka
Problem polegał na tym, że operator musiał sterować pociskiem ręcznie i z tego powodu pociski typu Malutka były stosunkowo mało celne. Drugi problem polegał na tym, że pocisków Malutka nie można było używać na dystansie krótszym niż 500 metrów. Aby pokryć martwe pole BMP 1 został uzbrojony w armatę Grom https://pl.wikipedia.org/wiki/2A28_Grom , która miała służyć do niszczenia czołgów na bliskich dystansach.
BMP 2 jest uzbrojony w pociski FAGOT https://pl.wikipedia.org/wiki/9K111_Fagot
Są one o wiele skuteczniejsze ponieważ naprowadzanie na cel odbywa się automatycznie (operator musi tylko wycelować resztę robi komputer) zaś martwe pole rażenia wynosi tylko 50 metrów od pojazdu. Wymieniono również uzbrojenie artyleryjskie zamiast mało celnej armaty Grom BMP 2 jest uzbrojony w 30 mm armatę 2A42, która nadaje się zarówno do zwalczania piechoty, jak lekko opancerzonych pojazdów a nawet do zwalczanie helikopterów. Tylko pancerz po staremu chroni tylko przed pociskami karabinowymi i odłamkami. Cały wóź waży 14400 kg i zabiera 7 żołnierzy desantu czyli o jednego mniej niż w BMP 1.
Amerykanie poszli inną drogą. Bradley nie pływa waży 22 tony, jest silniej opancerzony stopień opancerzenia jest tajemnicą wojskową ale możemy przyjąć, że przedni pancerz jest odporny na pociski kalibru 30 mm i RGP 7 https://pl.wikipedia.org/wiki/Granatnik_RPG-7 . Oprócz tego Bradley jest uzbrojony w 25 mm działko i dwa przeciwpancerne pociski kierowane TOW. Bradleye przeszły chrzest bojowy w czasie pierwszej Wojny w Zatoce gdzie zniszczyły więcej pojazdów niż czołgi Abrams https://pl.wikipedia.org/wiki/M1_Abrams.
Debiut bojowy BMP 2 nie był tak udany. W Afganistanie 30 mm armaty okazały się skuteczną bronią do zwalczania ukrytych w górach Mudżahedinów ale słabe opancerzenie było przyczyną licznych strat. Ciekawych danych do analiz dostarczył konflikt na Ukrainie gdzie obie strony używały BMP 2. Okazało się, że BMP 2 obydwu stron rozstrzeliwały się nawzajem co doprowadziło wysokich obopólnych strat nieproporcjonalnych do natężenia walk.
Do czego zmierzam. Jest oczywiste, że nowoczesny bojowy wóz piechoty musi być odpowiednio opancerzony. Na polach bitew sprawdzają się raczej BWP typu M2 Bradley niż BMP 1 czy BMP 2. Ale czy to oznacza, że powinniśmy wzmacniać opancerzenie i uzbrojenie naszych BMP 1. Moim zdaniem byłby to poważny błąd. Wzmocnienie opancerzenia i uzbrojenia BMP 1 jest jednoznaczne ze wzrostem jego masy co wymusza modyfikacje układu napędowego i zawieszenia. Ile to będzie kosztować, jaka będzie relacja koszt efekt? Czy jest sens inwestować duże pieniądze w pojazd, który w 2030 roku ma być wycofany z uzbrojenia i zastąpiony przez nowy BWP?
Proponuje inne rozwiązanie. Zamiast przerabiać przestarzały BMP 1 na trochę lepszy bojowy wóz piechoty proponuję przerobić go na nowoczesny transporter opancerzony. Jak tego dokonać. Wystarczy usunąć wieżę z armatą 76 mm i w to miejsce zamontować zdanie sterowane i stabilizowane stanowisko strzeleckie uzbrojone w karabin lub automatyczny granatnik 40 mm.
https://en.wikipedia.org/wiki/Protector_(RWS)
Stanowisko jest połączone z miniaturowym systemem kierowania ogniem oraz z kamerami termicznymi dzięki czemu załoga wozu będzie mogła prowadzić celny ogień w ruchu a także w nocy. W ogóle nie zajmuje miejsca wewnątrz wozu w przeciwieństwie do wieży MBP 1, która musi zawierać stanowisko strzelca i zapas amunicji. W ten sposób zrobimy miejsce dla jednego lub dwóch żołnierzy desantu więcej. Tak samo jest uzbrojony nowoczesny amerykański transporter opancerzony Sryker
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stryker i nikt nie mówi, że jest on zbyt słabo uzbrojony. Opancerzenie tego pojazdu chroni tylko przed pociskami kalibru 13,6 mm i nikt nie mówi, że to za mało. Siła ognia wobec piechoty takiego zdalnie sterowanego stanowiska strzeleckiego będzie większa niż naprowadzanej ręcznie wieży z archaiczną i niecelną armatą i jednym karabinem maszynowym w jakie obecnie jest uzbrojony BMP 1.
Obecnie amerykanie pracują nad odmianą Strykera uzbrojoną w zdalnie sterowane stanowisko strzeleckie i wyrzutnię przeciwpancernych pocisków kierowanych. Możemy również pójść tą drogą i uzbroić nasze BMP 1 w nowoczesne pociski przeciwpancerne. W ten sposób nasza wozy będą miały szanse na nawiązanie walki z czołgami.
Transporter opancerzony jest przeznaczony do innych celów niż bojowy wóz piechoty. Podstawowym zadaniem transporterów opancerzonych jak sama nazwa wskazuje jest transport piechoty. Wsparcie ogniowe jest zadaniem czołgów, artylerii i lotnictwa. Gdy transportery opancerzone wejdą w kontakt bojowy z przeciwnikiem to dowódca transportera powinien niezwłocznie spieszyć desant. Po spieszeniu desantu dowódca transportera opancerzonego musi podjąć trudną decyzję. Czy wesprzeć desant ogniem swoich karabinów maszynowych czy też niezwłocznie ulotnić się z pola walki i schować za przeszkodami terenowymi. Jest to decyzja trudna ale nie chodzi tu wojenną chwałę ale o realistyczna ocenę sytuacji. Czy jeden karabin na transporterze opancerzonym to naprawdę realne wsparcie dla drużyny piechoty. Czy można narażać pojazd na zniszczenie na polu walki najeżonym granatnikami, przeciwpancernymi pociskami kierowanymi i czołgami przeżywalność lekko opancerzonych i uzbrojonych pojazdów będzie liczona w minutach. Lepiej po prostu się wycofać. Wszak nie o wojenną chwałę tu chodzi ale o wykonanie zadania czyli dowiezienie piechoty na pole walki.
W stosunku do BWP transportery opancerzone mają następujące zalety.
1. Zabierają więcej żołnierzy.
2. Są tańsze więc można ich kupić więcej.
3. Są szybsze lub równie szybkie jak bojowe wozy piechoty.
4. W przeciwieństwie do ciężkoopancerzonych BWP zachowały zdolność pływania.
Z tego powodu pomysł aby nasze BMP 1 przerobić na transportery opancerzone jest nie tylko realny ale i warty uwagi.
