Pojednanie polsko-rosyjskie

„Dlatego dziś ważne jest, byśmy dążyli ku przyjaźni i wzajemnemu zrozumieniu, bo łączy nas wspólna i niestety tragiczna historia.” Tym zdaniem kończy się wywiad bp Hiłariona (Alfiejewa), opublikowany we wczorajszej „Gazecie Wyborczej”. Stanowią one właściwe podsumowanie całego artykułu, który pokazuje, że możliwe jest wypracowanie wspólnego, polsko-rosyjskiego stanowiska przynajmniej wobec okresu historii po 1917 roku.
Takie stanowisko nie tylko jest możliwe, ale jest także czymś naturalnym i oczywistym. Rosyjscy komuniści mordowali samych Rosjan, dokładnie tak samo, jak mordowali Polaków. Komunizm rosyjski był zwrócony przeciwko własnemu narodowi, wyniszczał go. Z rosyjskiej perspektywy nie da się działań rosyjskich komunistów oceniać w sposób pozytywny. Nie ma tu znaczenia fakt, że wśród Rosjan nadal zdarzają się sentymenty stalinowskie i komunistyczne, które są po prostu pozostałością kilkudziesięcioletniej propagandy państwa totalitarnego, czego wykorzenienie wymaga czasu. Wywiad z bpem Hiłarionem stanowi dobitne świadectwo, że rosyjska Cerkiew wie, czym był dla Rosji komunizm, i zamierza o tym mówić. Skoro tak jest, to wspólna deklaracja polskiego Kościoła i rosyjskiej Cerkwi jest blisko.

Widać tutaj jeszcze raz, jak ważne dla właściwego określenia stosunków polsko-rosyjskich jest rozróżnienie pomiędzy władzą polityczną a narodem, o którym już pisałem na naszym blogu. Rosyjska Cerkiew, choć w sytuacji politycznej obecnej w Rosji musi działać w warunkach brzegowych stwarzanych przez władzę, niewątpliwie stanowi reprezentację ludzi, a nie władzy. W taki sposób powinna i musi być traktowana. W Polsce często niestety umyka to komentatorom, podobnie jak umyka samo fundamentalne rozróżnienie na naród i władzę. Na szczęście wszystko wskazuje na to, że polski Kościół traktuje rosyjską Cerkiew właśnie jako reprezentację zwykłych ludzi, prawosławnych Rosjan, a nie głosu z Kremla.

Tomasz Herbich