W sprawie nowelizacji ustawy o IPN, przewidującej kary grzywny lub więzienia za niezgodne z faktami "przypisywanie Narodowi Polskiemu lub Państwu Polskiemu odpowiedzialności lub współodpowiedzialności za popełnione przez III Rzeszę Niemiecką zbrodnie nazistowskie", sprawy zaszły za daleko w złym kierunku.
Obie strony, izraelska i polska, popełniły niestety poważne błędy.
1. W mojej opinii, sytuację konfliktową zrodził rażący brak dyplomacji i wyczucia ze strony Izraela. Sposób, w jaki zachował się Izrael, nadwyrężył dobre stosunki międzypaństwowe pomiędzy Izraelem a Polską, oraz - co znacznie gorsze - zapewne trwale i głęboko zaszkodził społecznej percepcji Izraela i Żydów.
2. Jednak nie zmienia to w niczym faktu, że ustawa jest błędna i ryzykowna. Przede wszystkim dlatego, że chce karać za wypowiedzi, a więc dotyczy nie jednoznacznych czynów, ale wieloznacznych słów, czyli istnieje poważna obawa, że da się zbyt szeroko interpretować, prowadząc do nadużyć. Karanie za słowa jest czymś z zasady niebezpiecznym. Obrońcy ustawy podkreślają, że bierze ona na celownik jedynie oskarżenia "wbrew faktom". Tylko że często nie znamy faktów. Więc nie wiemy, co jest lub nie jest "wbrew" nim. Nie zapominajmy także, że dla ludzi z zewnątrz nie wygląda ona wcale dobrze wizerunkowo, bo sprawia wrażenie, że skoro grozi się karami za mówienie o przeszłości, to zapewne ma się w tej przeszłości coś do ukrycia.
3. Niestety, ustawa została już uchwalona przez Sejm, zaaprobowana przez Senat i czeka na podpis prezydenta. Powoduje to wiele różnych konsekwencji, ale wymienię tylko fakt, że jeśli zostanie podpisana, to zintensyfikuje konflikt Izrael-Polska, oraz co najmniej skomplikuje stosunki Polska-USA. Natomiast jeśli nie zostanie podpisana, lecz prezydent zastosuje weto, znaczna część społeczeństwa odbierze to jako dowód na słabość i uległość Polski wobec nacisków z zewnątrz.
Obydwa te rozwiązania nie są dobre!
Co w takiej patowej sytuacji zrobi prezydent Andrzej Duda?
Jest taka stara anegdota o prezydencie USA Nixonie, który narzekał do premier Izraela Goldy Meir, jak trudno być prezydentem 250 milionów obywateli. Golda Meir odpowiedziała wówczas, że jednak jej znacznie trudniej być premierem pięciu milionów, ale samych premierów - bo tylu jest w Izraelu przekonanych, że wiedzą od niej lepiej, jak uprawiać politykę (tylu obywateli liczył wówczas Izrael).
Przytaczam tę anegdotę, aby nikt się nie dziwił, że właśnie między innymi po to, aby doradzać prezydentom i premierom, istnieje grupa dyskusyjna Forum Żydów Polskich na FB. ;)
I tam znaleźliśmy dziś (w rozmowie, wspólnie) rozwiązanie, które może okazać się "salomonowym".
Prezydent Duda ma bowiem jeszcze trzecią możliwość i - należy mieć nadzieję - z niej skorzysta. Może, mianowicie, skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego. Byłoby to logiczne, bo jej konstytucyjność jest w dość oczywisty sposób wątpliwa. Jeżeli wówczas Trybunał Konstytucyjny stanąłby na wysokości zadania, wykazał niezależność i odrzucił tę ustawę w obecnym brzmieniu, zasygnalizowane w punkcie trzecim zagrożenia przestałyby być aktualne.
Sejm mógłby popracować wtedy spokojnie nad nową ustawą, w której skoncentrowałby się nie na karaniu przypisywania Polakom uczestnictwa w Holokauście, ale na penalizacji takich oskarżeń kierowanych wobec Państwa Polskiego.
I wtedy sprawa byłaby krystalicznie przejrzysta.
Bo Państwo Polskie w żaden sposób nie przyłożyło ręki do Zagłady, a wręcz przeciwnie: jako jedyne państwo, z okupowanych przez III Rzeszę, stworzyło organizację pomocy Żydom (Żegota), karało - na ile to było możliwe w warunkach okupacji niemieckiej - szmalcowników i donosicieli, patronowało kluczowym misjom Jana Karskiego i Witolda Pileckiego, oraz współpracowało z żydowskimi organizacjami na terenie okupowanej Polski itd.
Pamiętajmy też, że niedługo polski Sejm i Senat mogą czekać bardziej skomplikowane wyzwania, wynikające z dotąd nierozwiązanego problemu ustawy reprywatyzacyjnej oraz procesu legislacyjnego w USA (dotyczącego własności ofiar Zagłady), który jest przeprowadzany obecnie pod wpływem lobbingu organizacji żydowskich.
Tu pojawią się z pewnością poważne problemy.
Będzie rozsądnie podejmować je bez obciążenia złymi konsekwencjami obecnego sporu.
Paweł Jędrzejewski
http://www.fzp.net.pl/opinie/co-zrobi-prezydent-nie-podpis-nie-weto-ale-trybunal-konstytucyjny
Komentarze