"Polak mądry przed szkodą". Myśl Władysława Studnickiego - cz. 1

Dawid Madejski

Upłynęło właśnie siedem dziesięcioleci od momentu rozpoczęcia II wojny światowej, bez wątpienia najtragiczniejszego konfliktu zbrojnego w dziejach ludzkości. Pierwszą spośród licznych ofiar złożonych na jej „ołtarzu” była Rzeczpospolita Polska, która stała się obiektem połączonego ataku hitlerowskiej Rzeszy Niemieckiej (1 IX 1939) i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (17 IX 1939).

Pozbawione nawet najmniejszej pomocy ze strony swych zachodnich „sojuszników”: Wielkiej Brytanii i Francji, zmuszone do stoczenia z góry skazanej na klęskę dwufrontowej kampanii wrześniowej, państwo polskie uległo w końcu agresji niemiecko-sowieckiej i na mocy tajnej klauzuli stanowiącej integralną część paktu Ribbentrop-Mołotow (23 VIII 1939) zostało podzielone między Rzeszę i ZSRR. Nastąpił czwarty rozbiór Polski.

Czy Rzeczpospolita Polska mogła w jakikolwiek sposób uchronić się przed wzięciem udziału w tym konflikcie? Należy szczerze w to wątpić. Czy istniała, zatem możliwość, aby przewidzieć wydarzenia stanowiące jego zarzewie i podjąć próbę uniknięcia tragedii wojny na dwa fronty? Wielu osobom może się to dzisiaj wydawać nieprawdopodobne, ale odpowiedź na to niezwykle dramatyczne pytanie jest twierdząca. Przekonuje nas o tym lektura książek, których autorem był bodajże najsłynniejszy „germanofil polski” – Władysław Studnicki.

Przed przystąpieniem do omówienia meritum koncepcji geopolitycznej sformułowanej przez Władysława Studnickiego (stanowiącej nota bene bardzo rzeczową, lecz jednocześnie niezwykle śmiałą – zważywszy na wykreowany przez władze w II Rzeczypospolitej nastrój ”hurrapatriotyzmu” – próbę przeciwdziałania katastrofie narodowej z lat 1939-1945) należy zaznaczyć, iż miała ona swoje źródła w jego poglądach politycznych na kwestię odzyskania przez Polskę niepodległości, jakie głosił przed i w czasie I wojny światowej. Autor „Wskazań politycznych irredentysty polskiego” nie tylko nie zmienił ich do końca swego zacnego życia, lecz z niespotykaną wręcz energią i uporem oraz godnym podziwu zaangażowaniem rozwijał je zarówno przed jak i w trakcie II wojny światowej.

Powyższe zastrzeżenie winien mieć na uwadze każdy badacz, który zamierza dokonać chłodnej i wyważonej analizy stanowiska politycznego, jakie w swoim czasie przyjął i jakiego miał odwagę bronić Władysław Studnicki. Dlatego też interesujące nas geopolityczne wątki pisarstwa politycznego Władysława Studnickiego zostaną omówione zgodnie z chronologią ukazywania się jego najważniejszych książek. Przyjęcie takiej metody pozwoli nam lepiej zrozumieć intencje, jakie kierowały poczynaniami tego – całkiem bezpodstawnie „wyklętego” przez sobie współczesnych – wybitnego polskiego patrioty, będziemy mogli, bowiem niejako razem z Władysławem Studnickim wziąć udział jego „przeżyciach i walkach”, jakie poświęcił na realizację swojej koncepcji geopolitycznej.

Nasze rozważania rozpoczniemy od zapoznania się z treścią opus magnum, w dorobku pisarskim Władysława Studnickiego, jakim jest „Sprawa polska” (1910)[1]; następnie poddamy analizie dwie nie mniej wartościowe publikacje książkowe; ich tytuły to: „System polityczny Europy a Polska”[2](1935) i „Wobec nadchodzącej II wojny światowej”[3] (1939). Pomocą będą nam także służyć wspomnienia Władysława Studnickiego, a mianowicie „Z przeżyć i walk”[4] (1928 – z okresu przed I wojną światową) i „Tragiczne manowce”[5] (1947 – z okresu II wojny światowej) oraz zbiór szkiców „Ludzie, idee i czyny”[6] (1937).

DALSZY CIĄG

Tekst pochodzi z portalu geopolityka.net

Na zdj. J.Beck i J.Ribbentrop w 1939 r.

Zobacz także:

Wrzesień 1939: niepotrzebna katastrofa

Koncepcja granic powojennej Polski wg Hipolita Gliwica

Oskar Żebrowski - prekursor polskiej geopolityki

[1] Zob. W. Studnicki, Sprawa polska, Poznań 1910.

[2] Zob. W. Studnicki, System polityczny Europy a Polska, [w:] W. Studnicki, Pisma wybrane, t.II, Toruń 2001.

[3] Zob. W. Studnicki, Wobec nadchodzącej II wojny światowej, [w:] W. Studnicki, Pisma wybrane, t.II, Toruń 2001.

[4] Zob. W. Studnicki, Z przeżyć i walk, [w:] W. Studnicki, Pisma wybrane, t. I, Toruń 2001.

[5] Zob. W. Studnicki, Ludzie, idee i czyny, [w:] W. Studnicki, Pisma wybrane, t. III, Toruń 2001.