Pitolenie o Chazarach

Nie wiem czemu antysemici uważają za gorsze pochodzenie tureckie od semickiego, ale od jakiegoś czasu (dokładnie od zarejestrowania się w Salonie :P ) czytam masę tekstów, w których Żydom odmawia się żydowskości i wciska chazaryzm. Ta propagandowa wypocina, przez nikogo nie prostowana, przebija się także do osób, które o antysemityzm trudno podejrzewać.

O CHAZARACH

Zacznijmy więc od Chazarów. Ten lud tureckiego pochodzenia, znany ze źródeł od V wieku, w VII stuleciu stworzył silne państwo na północnych brzegach mórz: Czarnego, Azowskiego i Kaspijskiego. Państwo chazarskie składało się z "twardego" jądra bezpośrednio podporządkowanego kaganom oraz ludów uzależnionych: koczowniczych (w tym tureckich Pieczyngów, indoeuropejskich Alanów, czy ugrofińskich Węgrów), a także osiadłych - m.in. w pewnych okresach zwierzchność chazarską uznawały niektóre plemiona wschodniosłowiańskie, nawet Polanie (na ich ziemiach leżał Kijów).

Warto tu wspomnieć o "dziwnym" systemie sprawowania władzy. Otóż nominalnie władcą był Wielki Kagan (Hakan), ale de facto jego rola była raczej sakralna. Wielki Hakan był symbolem państwa i jako taki miał być silny, młody i jurny.  Dlatego mógł sprawować władzę maksymalnie przez 40 lat. Potem: poddani i jego bliscy zwalniają go albo zabijają, twierdząc: "Rozum mu się już skórczył, a jego osąd stał się zagmatwany". (relacja ibn Fadlana). Rzeczywistą władzę sprawował urzędnik zwany Hakan Beh.

Głównymi rywalami Chazarów byli islamscy Arabowie i chrześcijańscy Bizantyjczycy. Nic zatem dziwnego, że żadna z tych religii nie dostała statusu państwowej. Chazarzy ostatecznie przyjęli judaizm, religię Żydów. Jak do tego doszło?

Otóż w VII-VIII w. w Bizancjum co jakiś czas dochodziło do sterowanych przez państwo prześladowań Żydów, których zmuszano do przyjmowania chrztu. Część z nich uciekała na tereny chazarskie. Ich religia zaczęła cieszyć się popularnością wśród chazarskiej elity. Gdzieś na przełomie VIII i IX w. judaizm przyjął sam władca. Podkreślić jednak trzeba, że nowa religia nigdy nie stała się tam religią powszechną - wciąż silną pozycję miały dawne religie plemienne, a także islam i chrześcijaństwo.

Koniec IX w.przyniósł pewne osłabienie państwa Chazarskiego. Zaczęło się niewinnie - Arabowie napadli na Uzów i zabrali im bydło. Dalej poszło jak układanka z klocków domino: Uzowie napadli na Pieczyngów, Pieczyngowie na Węgrów, a ci ostatni uciekli do Panonii, gdzie ich potomkowie żyją do dziś. Mniej więcej w tym samym czasiej pojawił się nowy rywal: Rusowie, jak wówczas zwano we Wschodniej Europie przybyszów ze Skandynawii, zwłaszcza ze Szwecji. Jak wiadomo,  Rusowie z rodu Ruryka założyli własne państwo ze stolicą najpierw w Nowogrodzie, a potem Kijowie. Już pod koniec IX w. zaczęły się walki rusko-chazarskie o zwierzchność nad plemionami wschodniosłowiańskimi. W latach 964-965 ruski ksążę Światosław (takie skrzyżowanie Wikinga z Kozakiem) dwukrotnie atakował Chazarów. Podczas drugiej wyprawy ostatecznie rozbił kaganat. Większość Chazarów uszła na południe (w 977 r. spotykamy ich w Gruzji). Część zostala na stepach i być może nawet doczekała się inwazji Mongołów. Porzucali w tym okresie judaizm, przechodząc na islam.

Ostatecznie Chazarzy rozpłynęli się wśród innych ludów, zapewne obok Połowców, Bułgarów itp. dali początek Tatarom.

O ŻYDACH

Dawniej uczeni przypuszczali, że część Chazarów uszła do Europy Środkowej i dała początek środkowoeuropejskim Żydom aszkenazyjskim. Fakty wskazują jednak na coś innego: Aszkenazyjczycy do Europy Środkowej przyszli z Niemiec, zresztą ich język - jidysz jest językiem germańskim. To z zachodu, zapewne w X w., przybyli do Polski.

Również badania genetyczne nie wykazały bliższego pokrewieństwa współczesnych Aszkenazyjczyków z Chazarami. Zacytuję z bloga archeowiesci.pl:

Grupy Żydów żyjące na Bliskim Wschodzie i w Europie mają wspólne genetyczne korzenie. Ich najbliższymi krewniakami są zaś Palestyńczycy, Druzowie i Beduini, a w Europie mieszkańcy Włoch. (...)Analizy obaliły m.in. hipotezy, że wschodnioeuropejscy Żydzi byli potomkami Chazarów – ludu z okolic Morza Kaspijskiego, którego część przeszła na judaizm we wczesnym średniowieczu. W rzeczywistości Aszkenazyjczycy mają te same cechy genetyczne, co Żydzi z innych regionów.

Skąd zatem to przywiązanie antysemitów do Chazarów? Źródła są chyba dwa. Pierwsze - religijne. Uznanie, że współcześni Żydzi to de facto Chazarowie odbiera im biblijny status narodu wybranego. Źródło drugie, to prace uznanego historyka rosyjskiego, niestety z antysemicką fiksacją, Lwa Gumilowa. Tu zacytuję Stefana Bratkowskiego:

Jeśli dodamy, że Cha­za­rzy przy­jęli juda­izm jako jedyny w histo­rii lud nie żydow­skiego pocho­dze­nia, wyj­dzie, że byli oni gorsi od Żydów i należy rozu­mieć zachwyt Lwa Gumi­lowa nad dziel­no­ścią Świę­to­sława, który to roz­bój­nik, choć nie czy­ty­wał jesz­cze „Pro­to­ko­łów mędr­ców Syjonu”, zmaj­stro­wa­nych przez Ochranę, słusz­nie doko­nał w X wieku ich osta­tecz­nego pogromu…

Czy zatem wśród Żydow zupełnie nie ma potomków Chazarów? Są. Pewnie jakaś niewielka domieszka jest u Aszkenazyjczyków, może i u Mizrachijczyków (Żydów orientalnych,w tym przypadku chodzi mi o tych z Iraku, Iranu, bo tam też uciekali Chazarowie). Do dziś mamy jednak niewielką społeczność tureckojęzycznych Żydów, którzy właśnie od Chazarów mogą pochodzić. To Krymaczacy, żyjacy głównie na Ukrainie, których liczebność szacuje sie na ok. 2,5 tysiąca.