GPS GPS
737
BLOG

Lista ludzkich uniwersaliów

GPS GPS Nauka Obserwuj temat Obserwuj notkę 2
Oto lista ludzkich uniwersaliów autorstwa Donalda E. Browna. Zawiera uniwersalia związane z zachowaniem oraz językiem mówionym i pisanym, które zostały zaobserwowane przez etnografów. Omówienie listy i bibliografię można znaleźć w książce Browna „Human Universals” (1991).
 
Grzegorz GPS Świderski
  • akcentowanie na poziomie fonetycznym (fonemu), syntaktycznym i leksykalnym
  • ambiwalencja
  • antonimy
  • antropomorfizm
  • atrakcyjność seksualna
  • biały (określenie koloru)
  • binarne rozróżnienia poznawcze
  • ból
  • broń
  • codzienne zajęcia
  • czarny (określenie koloru)
  • czas
  • czas, cykliczność
  • czasowniki
  • dłonie (słowo, które je oznacza)
  • dokonywanie wyborów (wybieranie jednej z możliwości)
  • dominacja/uległość
  • dopełnienie bliższe (possessive, intimate)
  • dopełnienie dalsze (possessive, loose)
  • doskonalenie umiejętności przez ćwiczenia
  • duma
  • dwa (liczba)
  • dziecięce lęki
  • dziedziczenie (sukcesja)
  • dzielenie się jedzeniem
  • dzienny tryb życia
  • dźwignia (narzędzie)
  • emocje
  • empatia
  • entyfikacja (entification) — traktowanie wzorców i relacji jako przedmiotów (obiektów)
  • estetyka
  • etnocentryzm
  • etykieta (savoir vivre)
  • faworyzowanie własnych dzieci i bliskich krewnych (nepotyzm)
  • figury stylistyczne
  • folklor
  • fonemy
  • fonemy definiowane za pomocą zbiorów minimalnie różniących się cech
  • fonemy, łączenie
  • fonemy, od 10 do 70 (w zależności od języka)
  • fryzury
  • gesty
  • głoski długie i krótkie (stop/nonstop contrasts in speech sounds)
  • głoski wybuchowe i niewybuchowe (volcanic/nonvolcanic contrasts in phonemes)
  • gościnność
  • gotowanie
  • gradacja wiekowa
  • gramatyka
  • grupa własna, faworyzowanie
  • grupy krewniacze
  • grupy nieoparte na pokrewieństwie
  • grupy rozproszone (geograficznie)
  • grymas gniewu
  • grymas obrzydzenia
  • grymas pogardy
  • grymas radości
  • grymas smutku
  • grymas strachu
  • grymas zdziwienia
  • gwałt
  • gwałt jako czyn zakazany
  • habituacja (przyzwyczajanie się)
  • handel
  • higiena
  • imiona
  • instytucje (zorganizowane wspólne działania)
  • interpretowanie snów
  • interpretowanie zachowań
  • Ja obarczone odpowiedzialnością
  • Ja subiektywne i obiektywne
  • Ja, które nie jest ani całkowicie bierne, ani zupełnie autonomiczne
  • jeden (liczba)
  • jednostki czasu
  • jedność zmysłów
  • język
  • język dziecięcy
  • język jako narzędzie dezinformowania lub wprowadzania w błąd
  • język jako narzędzie manipulowania innymi
  • język myśli (mentalese)
  • język symboliczny
  • język, który jest przetłumaczalny
  • język, który nie jest prostym odzwierciedleniem rzeczywistości
  • język, prestiż związany z biegłością językową
  • kategoria semantyczna odnosząca się do dawania
  • kategoria semantyczna odnosząca się do położenia
  • kategoria semantyczna odnosząca się do ruchu
  • kategoria semantyczna odnosząca się do szybkości
  • kategoria semantyczna odnosząca się do wpływania na przedmioty i na ludzi
  • kategoria semantyczna odnosząca się do wymiaru
  • kategorie semantyczne odnoszące się do innych właściwości fizycznych
  • kazirodczy związek między matką a synem jako niedopuszczalny albo objęty zakazem
  • kazirodztwo, zapobieganie lub unikanie
  • klasyfikacja
  • klasyfikacja części ciała
  • klasyfikacja kolorów
  • klasyfikacja krewnych
  • klasyfikacja narzędzi
  • klasyfikacja płci
  • klasyfikacja przestrzeni
  • klasyfikacja roślin
  • klasyfikacja skłonności behawioralnych
  • klasyfikacja stanów wewnętrznych
  • klasyfikacja warunków pogodowych
  • klasyfikacja wiekowa
  • klasyfikacja zwierząt
  • koalicje
  • kobiety, w większym stopniu niż mężczyźni opiekujące się dziećmi
  • kokieteria
  • kompleks Edypa
  • komunikowanie się za pomocą wyrazów twarzy
  • konflikt
  • konflikt, mediacje
  • konflikt, rozwiązywanie za pomocą konsultacji
  • konflikt, sposoby rozwiązywania
  • kontinuum (porządkowanie według określonych kryteriów jako wzorzec poznawczy)
  • kontrola (regulowanie) zachowań seksualnych
  • kontrola warunków pogodowych (próby)
  • kontrola zachowań seksualnych, obejmująca między innymi zapobieganie kazirodztwu
  • kopulacja zazwyczaj na osobności
  • krewni, rozróżnianie między bliskimi a dalekimi
  • kultura
  • leczenie (lub próby leczenia) chorych
  • lęk przed hałasem
  • lęk przed obcymi
  • lęk przed śmiercią
  • lęki
  • lęki, zdolność do radzenia sobie z niektórymi
  • liczby (liczenie)
  • łaskotanie
  • magia
  • magia, zastosowanie w celu poprawienia jakości życia
  • magia, zastosowanie w celu zachowania życia
  • magia, zastosowanie w celu zdobycia miłości
  • małżeństwo
  • manipulowanie relacjami społecznymi
  • mapy umysłowe
  • materializm
  • materiał służący do wiązania (na przykład sznurek)
  • matka biologiczna i matka społeczna — zwykle ta sama osoba
  • matka jako osoba, której w okresie wychowywania dzieci zwykle towarzyszy partner życiowy (mąż)
  • medycyna
  • melodia
  • metafora
  • metafory synestezyjne
  • metonimia
  • mężczyźni i kobiety oraz dorośli i dzieci spostrzegani jako istoty o różnej flaturze
  • mężczyźni jako bardziej agresywni od kobieł
  • mężczyźni jako bardziej skłonni do kradzieży
  • mężczyźni jako bardziej skłonni do zabijania
  • mężczyźni jako osoby częściej używające przemocy grupowej (koalicyjnej)
  • mężczyźni jako osoby dominujące w życiu publicznym/politycznym
  • mężczyźni jako osoby na ogół podróżujące w ciągu życia więcej niż kobiety
  • mężowie na ogół starsi od żon
  • mierzenie
  • mity
  • morderstwo jako czyn zakazany
  • morfemy
  • muzyka
  • muzyka częściowo związana z aktywnością religijną
  • muzyka częściowo związana z tańcem
  • muzyka dla dzieci
  • muzyka uważana za sztukę (dzieło sztuki)
  • muzyka wokalna
  • muzyka wokalna zawierająca formy językowe
  • nadzieja
  • narracja
  • narzędzia
  • narzędzia służące do cięcia
  • narzędzia służące do miażdżenia (rozcierania)
  • narzędzia służące do wytwarzania innych narzędzi
  • narzędzia zdobione wzorami typowymi dla danej kultury
  • narzędzia, trwałe
  • nazwy krewnych, które można przekładać na inne języki za pomocą podstawowych relacji związanych z prokreacją
  • nazwy własne
  • nierówności ekonomiczne
  • nierówności ekonomiczne, świadomość
  • nierówności w statusie
  • nomenklatura (być może tożsama z klasyfikacją)
  • obietnice
  • obraz Ja, dążenie do pozytywnego obrazu
  • obraz Ja, jego świadomość (troska o to, co myślą inni)
  • obraz Ja, manipulowanie
  • obrażanie (znieważanie)
  • obyczaje związane z narodzinami dzieci
  • ocenianie innych
  • oczyszczanie ran przez ssanie
  • odróżnianie dobra od zła
  • odróżnianie Ja od innych
  • odróżnianie prawdy od fałszu
  • odróżnianie stanów normalnych od anormalnych
  • odwiedzanie się
  • odwzajemnienie, negatywne (odwet, zemsta)
  • odwzajemnienie, pozytywne
  • ogień
  • ojciec i matka (odrębne terminy)
  • okresy krytyczne dla uczenia się
  • oligarchia (faktyczna)
  • onomatopeja
  • osoba, pojęcie
  • pamięć
  • pierwszeństwo, pojęcie (jak w pytaniu: "Co było pierwsze, jajko czy kura?")
  • planowanie
  • planowanie przyszłości
  • plotki
  • płacz
  • pociąg seksualny
  • podarunki
  • podejmowanie decyzji
  • podejmowanie decyzji, zbiorowe (grupowe)
  • podejmowanie ryzyka
  • podział na grupy własne i grupy obce
  • podział pracy
  • podział pracy według płci
  • podział pracy według wieku
  • podziw dla hojności
  • poezja/retoryka
  • pogląd na świat
  • pojemniki (przechowywanie)
  • pojęcia abstrakcyjne w mowie i w myśleniu
  • pojęcia logiczne
  • pojęcie logiczne „całość/część”
  • pojęcie logiczne „i”
  • pojęcie logiczne „nie”
  • pojęcie logiczne „ogólny/szczegółowy”(konkretny)
  • pojęcie logiczne „przeciwny”
  • pojęcie logiczne „równorzędny”
  • pojęcie logiczne „taki sam”
  • polisemia (jedno słowo ma kilka znaczeń)
  • porównywanie
  • powtórzenia muzyczne
  • praca zbiorowa (zespołowa)
  • prawo (prawa i obowiązki)
  • prawo (reguły przynależności)
  • praworęczność jako norma populacyjna
  • preferencje kulinarne
  • proces odstawiania dziecka od piersi
  • prywatne życie wewnętrzne
  • przecenianie obiektywizmu myśli
  • przemoc, zakaz używania niektórych jej form
  • przeszłość/teraźniejszość/przyszłość
  • przewidywanie
  • przysłowia, powiedzenia
  • przysłowia, powiedzenia — wzajemnie sprzeczne
  • przyszłość, próby przewidywania
  • przywiązanie
  • przywódcy
  • psychologiczne mechanizmy obronne
  • redundancja językowa
  • redundancja muzyczna
  • rodzina (lub gospodarstwo domowe)
  • rola społeczna i osobowość spostrzegane jako dynamicznie ze sobą związane (odejście od roli społecznej można wyjaśniać jako następstwo indywidualnych cech osobowości)
  • rozbieżności między słowami, myślami i czynami
  • rozpoznawanie osób po twarzach
  • rozróżnianie dobrych i złych uczynków
  • rozróżnienie między działaniami podlegającymi samokontroli a zachowaniami niekontrolowanymi
  • rozróżnienie między kulturą a naturą
  • rozumowanie oparte na domniemaniu
  • różnice między samogłoskami
  • różnice międzypłciowe w myśleniu przestrzennym i w zachowaniach
  • rytm
  • rytuały
  • rytuały (ryty) przejścia
  • rytuały związane ze śmiercią
  • rząd
  • rzeczowniki
  • samokontrola
  • sankcje
  • sankcje polegające na wykluczeniu jednostki z grupy społecznej
  • sankcje za przestępstwa przeciwko zbiorowości
  • schronienie
  • seksualność jako ośrodek zainteresowania
  • semantyka
  • sememy (elementarne jednostki znaczeniowe związane z morfemami; sememy powszechnie używane są krótkie, a rzadko używane — dłuższe)
  • sememy akcentowane i nieakcentowane (semem — elementarna jednostka znaczeniowa danego języka, znaczenie przypisane do morfemu)
  • skąpstwo, dezaprobata wobec niego
  • składniki semantyczne
  • składniki semantyczne, płeć
  • składniki semantyczne, pokolenie
  • skromność seksualna
  • sny
  • socjalizacja
  • socjalizacja jako obowiązek starszego krewnego
  • socjalizacja obejmująca trening czystości
  • specjalny język na szczególne okazje
  • splatanie (na przykład tkactwo)
  • spostrzeganie związku między chorobą a śmiercią
  • sprawiedliwość (równość), pojęcie
  • sprzeciw wobec nadużyć władzy, wobec dominacji
  • ssanie kciuka
  • stałe pory posiłków
  • status — przypisany i zdobywany
  • status i rola
  • status pojmowany jako coś odrębnego od jednostki
  • status przyznawany na podstawie atrybutów innych niż płeć, wiek czy pokrewieństwo
  • status związany z płcią
  • status związany z pokrewieństwem
  • status związany z przynależnością do grup (niezmienny)
  • status związany z wiekiem
  • struktura społeczna
  • symbolizm
  • sympatie i antypatie
  • synonimy
  • system fonetyczny
  • szacowanie różnic (differential valuation)
  • szczęścia
  • sztuka dekoracyjna (niezwiązana ze zdobieniem ciała)
  • środowisko, przystosowanie do niego
  • świadomość „trójkątna” (ocena związku łączącego Ja z dwojgiem innych ludzi)
  • tabu (zakazy)
  • taksonomia
  • taniec
  • techniki i/lub substancje zmieniające nastrój albo stany świadomości
  • terminologia związana z płcią (biologiczną i społeczno-kulturową), w zasadzie binarna
  • terminy odnoszące się do wieku
  • terytorializm
  • tożsamość zbiorowa
  • twarz (słowo ją oznaczające)
  • ucztowanie
  • uczucia moralne
  • uczucia moralne, ograniczony zakres faktyczny
  • wariacje muzyczne
  • wers (w poezji), stały przedział długości
  • wersy (w poezji) — powtórzenia i wariacje
  • wersy (w poezji) — rozdzielane pauzami
  • węże, nieufność wobec nich
  • wiara w siły nadprzyrodzone / religia
  • wierzenia dotyczące chorób
  • wierzenia dotyczące szczęścia i nie-
  • wierzenia dotyczące śmierci
  • wierzenia, fałszywe
  • własność
  • włócznia (lub podobna broń)
  • wróżbiarstwo
  • wskazówki, udzielanie
  • współpraca
  • wstyd
  • wtrącenie (interpolacja)
  • wymiany (pracy, dóbr i usług) oparte na
  • wyobraźnia
  • wyrazy twarzy, maskowanie/modyfikowanie
  • wyrażanie i odczuwanie sympatii
  • wytwarzanie narzędzi
  • zabawa
  • zabawa służąca doskonaleniu umiejętności
  • zabawki
  • zabawy na niby
  • zadośćuczynienie za zło
  • zaimki
  • zaimki, przynajmniej dwie liczby
  • zaimki, przynajmniej trzy osoby
  • zainteresowanie bioformami (istotami żywymi lub przedmiotami, które je przypominają)
  • zakazane pokarmy
  • zakazane słowa
  • zależność od narzędzi
  • zamiar
  • zamiar
  • zamiłowanie do słodyczy
  • zasady dziedziczenia
  • zasadzie wzajemności
  • zazdrość
  • zazdrość seksualna
  • zazdrość, symboliczne środki radzenia sobie z nią
  • zdobienie ciała
  • zmiany fonetyczne, nieuniknioność
  • zmiany fonetyczne, reguły
  • zmienianie się przy wykonywaniu pewnych czynności
  • zmienność kulturowa
  • znaczenie, którego jednostki w większości nie są uniwersalne
  • zwyczajowe pozdrowienia
  • żałoba
  • żarty
  • życie w grupie 

Moralność patrzenia z oczu  <- poprzednia notka
następna notka -> Obalić rząd PiS!

GPS
O mnie GPS

Blo­ger, że­gla­rz, informatyk, trajk­ka­rz, sar­ma­to­li­ber­ta­ria­nin, fu­tu­ry­sta. My­ślę, po­le­mi­zu­ję, ar­gu­men­tu­ję, po­li­ty­ku­ję, fi­lo­zo­fu­ję.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Technologie