W kanale IV rejestratora CVR typu MARS-BM zapisywane są dwa rodzaje impulsów:
- takt zegarowy;
- minutowy kod czasu.
Z dokumentacji systemu MARS-BM wynika, że są one tworzone w zestawie urządzeń jak na rysunku 1.
Rysunek 1. Urządzenia współpracujące przy zapisie ścieżki IV rejestratora MARS-BM
Oba rodzaje impulsów zapisywanych na ścieżce taśmy magnetycznej różnią się między sobą polaryzacją. Impulsy taktu zegarowego mają polaryzację dodatnią, a impulsy minutowego kodu czasu polaryzację ujemną.
Rysunek 2. Paczka impulsów zapisana na czwartej ścieżce rejestratora MARS-BM
Na rysunku 2 pokazano przykładowy przebieg sygnału zapisanego na IV ścieżce taśmy magnetycznej z wplecionymi pomiędzy impulsy zegarowe impulsami kodu czasu 01001000111. Odzyskiwanie obu rodzajów sygnałów odbywa się przy użyciu magnetofonu MARS-NW. Blokowy schemat układów magnetofonu odpowiedzialnych za odczyt ścieżki IV przedstawiono na rysunku 3.
Rysunek 3. Blokowy schemat układów odczytujących ścieżką IV rejestratora MARS-NW
Rysunek 4. Standardowy przebieg sygnałów z kanału IV
Odzyskany sygnał analogowy z takiego magnetofonu powinien wyglądać tak, jak na rysunku 4. Aby uzyskać taki standardowy układ impulsów, konieczne jest odpowiednie dobranie wartości pojemności C1 i C2 oraz oporności R1. Efekt różniczkowania pojawi się w sygnale analogowym na wyjściu, jeśli stałe czasowe będą dobrane następująco:
R1*C1 << (t1, t2) oraz R1*C2 << (t3, t4)
gdzie t1 - czas trwania impulsu kodu czasu, t2 - czas przerwy między impulsami kodu czasu, t3 - czas trwania impulsu taktu zegarowego, t4 - czas przerwy między impulsami taktu zegarowego.
Rzeczywisty uzyskany przebieg podczas zgrywania nagrania CVR przez ZB w Moskwie, pokazany tu na rysunku 5, najprawdopodobniej jest rezultatem układu połączeń urządzeń jak na rysunku 6. Jak widać nie ma w nim połączenia z układu odzyskiwania kodu czasowego do wyjścia urządzenia. W związku z tym układ różniczkujący składa się z kondensatora na wyjściu układu odzyskiwania taktu zegarowego oraz składowej rzeczywistej impedancji wejściowej przetwornika analogowo – cyfrowego Roland Octa-Capture. Według dokumentacji w zależności od wybranego wejścia wynosi ona R2 = 5 kΩ, 10 kΩ lub 17 kΩ. Tak jak pisałem, efekt wystąpi, jeśli tym razem:
R2*C2 << (t3, t4)
Najwidoczniej impedancja wejściowa R2 przetwornika Roland była jednak znacznie większa niż normalnie wykorzystywanego R1 w magnetofonie i sygnał nie został zróżniczkowany.
Rysunek 5. Uzyskany przebieg sygnałów z kanału IV
Rysunek 6. Rzeczywisty schemat układów odczytujących
W sumie to, czy impulsy zostały zróżniczkowane, czy też nie według mnie jest absolutnie bez znaczenia. Brak impulsów kodu czasowego jest widziany przez niektóre osoby jako problem fundamentalny – jestem innego zdania. W przypadku kopii cyfrowej zapisu dźwiękowego nie można mówić o tzw. integralności kopii. Można tylko mówić o stopniu wierności odwzorowania dźwięku dla odsłuchujących osób. Sporządzając kopię cyfrową od podstaw założono, że w celu poprawy zrozumiałości zarejestrowanego dźwięku będzie ona poddawana zabiegom technicznym, tj. filtracjom i wyrównywaniu prędkości odtwarzania
Impulsy z kanału IV miały posłużyć do wyrównywania prędkości (tzw. linearyzacji) odtwarzania dźwięku z kanałów 1,2 i 3 rejestratora CVR. W praktyce okazało się, że na skutek przenikania zakłóceń do układu nagrywającego MARS-BM, impulsy te nie wyznaczają idealnie równego taktu. W związku z tym eksperci, jak wynika z ich raportu, musieli się posłużyć dodatkowymi informacjami z toru akustycznego i metodami, aby kontrolować także ten przebieg.
Nie ulega wątpliwości, że dodatkowe impulsy o zmieniającym się układzie (także z zakłóceniami), wplecione w obserwowany takt zegarowy utrudniłyby wyłapania miejsc, gdzie urządzenia wchodzące w skład systemu MARS-BM w samolocie błędnie odliczały odstępy czasowe. Ostatecznie, bezwzględny czas poszczególnych zdarzeń dających się zidentyfikować w nagraniu ścieżek dźwiękowych odzyskano z kopii sporządzonych wcześniej.
Bibliografia
1) БОРТОВОЕ СРЕДСТВО СБОРА ЗВУКОВОЙ ИНФОРМАЦИИ МАРС—БМ РУКОВОДСТВО ПО ТЕХНИЧЕСКОЙ ЭКСПЛУАТАЦИИ 023.71.00 Сент. 30/87
2) “Cyfrowe przetwarzanie i analiza dźwięku rejestratora dźwiękowego MARS-BM z samolotu TU-154M 101” Andrzej Artymowicz
3) http://home.agh.edu.pl/~sglab/Technika%20cyfrowa/Nieaktualne/1_RC_555/RC_teoria.pdf
Inne tematy w dziale Polityka
