Co Słowak w USA przed wojną o wojnie pisał?

Dzisiaj, jak to dość często u mnie bywa, wpis przypadkowy. Po części związany z poprzednim tematem, po części z tematem innym, a głównie z kwestią, której nigdy chyba u siebie nie poruszałem. Zahacza o politykę, idee i socjologiczno – psychologiczną metodologię (badania ankietowe, sondaże itd., nb. które zawsze miałem w niewielkim poważaniu; zdawały się dawać wyniki albo banalnie oczywiste [tak po części jest i w tym przypadku] albo niewiarygodne).


O D.D.usłyszałem jakoś 10 lat temu, ale teraz sobie o nim przypomniałem.

 

Zacznijmy od krótkiej biografii Słowaka z Orawy, który zmarł w wieku 100 lat na Florydzie.

 

Większość tekstu została oparta na moim luźnym tłumaczeniu fragmentów artykułu Floyda Rudmina syntetycznie przedstawiającego sylwetkę D.D.

---

Jak pisze Rudmin, kariera badawcza D.D. powinna mocna zainteresować współczesnych psychologów, w których zainteresowaniach leży kwestia wojen, postaw wobec nich, im zapobiegania (jego kariera czy może jego dorobek? a może właśnie - pewne niejasne okoliczności życia)

 

D.D. urodził się w Zaskovie, czyli na Orawie, niedaleko Dolnego Kubina, Liptowskiego Mikulasu i nie tak daleko od Żyliny (kilka razy przejeżdżałem przez te tereny koleją, ale tam akurat nie wysiadłem).

Skończył liceum w Bratysławie (niezwykle piękna kameralna starówka; mam nadzieję, że nowe inwestycje budowlane nic tam nie zbezcześciły) i trafił na 2 lata do armii austriackiej.

Być może przeżycia wojenne zdecydowały, że bezpośrednio później prawie przez 10 lat studiował teologię i związał się z seminariami luterańskimi i prezbiteriańskimi.

W 1926 roku obronił na uniwersytecie chicagowskim pracę magisterką „Effect of printed information on memory of pictures”.Z doktoratem jego było dziwacznie. Otrzymał go z poślizgiem za wcześniej prowadzone badania „on attitudes toward war” (postawy wobec wojny). Do roku 1942 napisał kilkanaście artykułów związanych z tym tematem oraz, z innej beczki, wydał książkę o wybitnych mieszkańcach Chicago pochodzenia czeskiego i słowackiego.

 

Niektóre z wniosków z badań D.D.:

 

- porównując 10 religii, Katolicy, Luteranie i Episkopaliści okazali się nastawieni najbardziej militarnie (najmniej pacyfistycznie).D. D konkludował: „the more conservative a church is the more militaristic it will tend to be, and the more liberal a church is the more pacifistic it will profess to be”.Najmniej militarystycznie nastawieni byli “świeccy protestanci” bez afiliacji religijnej.

- pacyfizm zwiększały: edukacja, wiek, mieszane małżeństwo, przekonania socjalistyczne.

- militaryzm zwiększały: studiowanie nauk przyrodniczych (sic!), doświadczenie w służbie wojskowej, związek z partią Republikanów lub (także) Demokratów.

 

Wswoim ostatnim artykule z 1942 D.D. wyróżnił trzy rodzaje wojen:

- agresywną, prowadzoną przez kraj imperialistyczny w celu zagarnięcia większego terytorium (wielkie, wielkie uproszczenie)

- obronną – obrona Stanów Zjednoczonych (sic!) w przypadku napaści

- kooperacyjną – która polega na aktywnej współpracy z demokratycznymi krajami Europy dla obrony wspólnej sprawy, takiej jak demokracja.

 

W kwietniu 1941 roku, zanim USA przystąpiły do II Wojny Światowej, 75 % respondentów akceptowało wojnę obronną, 34 % kooperacyjną, 11 % agresywną.

Ciekawostka nie trudna do przewidzenia: najbardziej militarnie nastawieni wśród studentów byli prawnicy, najbardziej pacyfistyczni – medycy.

 

Rudmin kończy swoje omówienie m.in. tak:

 

- w karierze D. D. nie brakowało tajemnic: kwestia jego doktoratu, zatrudnienia w latach trzydziestych, powodów zmiany nazwiska, jego roli jako anty-wojennego badacza w armii USA podczas II Wojny Światowej, jego długiego milczenia po niej (umarł w 1998!), choć bardzo żywe były wystąpienia pacyfistyczne (Wietnam, polityka Raegana).

- znaczące jest, że wieloletni student teologii stał się tak krytyczny w stosunku do religii jako przyczyniającej się do wojen między ludźmi.

-1933 D.D. pisał: „instytucje edukacji, małżeństwa i kościoła, które w lwiej części kształtują postawy obecnie produkują postawy ku wojnie”.

 

Rudmin kończy:

Obecna administracja USA zważa na fakt, że ludzie akceptują wojnę obronną lub kooperacyjną. Wojna agresywna zmierzająca do zagarnięcia cudzego terytorium i zasobów powinna być przedstawiona jako jedna z powyższych.

 No coż, dla czytelników S24 nie ma tu niczego odkrywczego (druga wersja: nic prawdziwego), ale Słowacja to piękny kraj!