Hilaire de Chardonnet w 1885 r. opatentował wytwarzanie sztucznego jedwabiu metodą kolodionową, czyli z nitrocelulozy rozpuszczonej w mieszance alkoholu z estrem. W 1891 r. rozpoczął jego produkcję w Besancon we Francji, a następnie w innych krajach europejskich. W 1912 r. w Tomaszowie Mazowieckim uruchomiono zakład produkcji sztucznego jedwabiu tą metodą; jego założycielem był inż. Feliks Wiślicki, współpracownik Chardonneta. W tym czasie w innych krajach wycofywano się ze stosowania metody kolodionowej na rzecz tańszej technologii wiskozowej. Różnica w kosztach produkcji między tymi metodami wynikała z ceny alkoholu, obciążonego wysoką akcyzą. Tymczasem tomaszowska fabryka otrzymała od władz rosyjskich zwolnienie od akcyzy. W 1914 r. zawarto umowę na produkcję jedwabiu wiskozowego. W czasie I wojny światowej zaprzestano produkcji.
W dniu 22 lipca 1918 r. zarejestrowano na podstawie polskiego prawa Spółkę Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu SA. Miała ona siedzibę w Warszawie przy ul. Wilczej 9. Produkcję jedwabiu kolodionowego w zakładach tomaszowskich wznowiono w 1920 r., a w 1921 r. rozpoczęto produkcję jedwabiu wiskozowego. Wytwarzano również włókna cięte „Textra”, papier wiskozowy, siarczan sodowy i siarczek węgla.
W 1920 r. kapitał zakładowy Spółki po przewartościowaniu wynosił 11 250 000 mkp. W 1922 r. kapitał powiększono do 416 000 000 mkp, a po przewartościowaniu – do 1 248 000 000 mkp. Kapitał był podzielony na 499 200 akcji. W 1929 r. kapitał Spółki osiągnął wartość 24 000 000 zł, podzielony na 200 000 akcji na okaziciela po 120 zł. Spółka była notowana na giełdach w Warszawie, Londynie i Nowym Jorku.
W latach 30. XX w. Radę Nadzorczą Spółki stanowili: inż. E. Trepka, Paul Lindenberg, Sir Wiliam Max Muller, G. Popelier, L. Toeplitz, Richard E. Kimens, A. Wieniawski, G. Sussmann oraz A. Falter, a prezesem Zarządu był twórca zakładu, inż. Feliks Wiślicki. Spółka miała przedstawicielstwa w Bielsku, Kaliszu, Łodzi, Poznaniu i we Lwowie. Wypłacała dywidendę, w latach 1926-1929 10-12-proc., w latach 1930-1934 – około 7-proc., a w 1935 r. i 1936 r. – 10-proc. Zatrudnienie w tym czasie wynosiło 6250 osób.
5 akcji na okaziciela Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu SA o łącznej wartości nominalnej 600 zł z 1929 r.
Spółka miała ciekawą historie powojenną jako Zakłady Włókien Chemicznych „Wistom” , aż do 1997 r., kiedy upadła, a także historię po upadku, całkowicie nienormalną, trwającą do dzisiaj.
Źródła:
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” z 5.01.1924, nr 4.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
www.sitpchem.org.pl
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zakłady_Włókien_Chemicznych_„Wistom”#cite_note-19
https://www.rp.pl/artykul/292842-Operacja--Akcja-.html
