Bank Polski SA powstał w 1924 r. w ramach reform stabilizacyjnych Władysława Grabskiego.
Powołanie do życia banku centralnego drogą otwartej subskrypcji akcji było pomysłem mającym zagwarantować jego niezależność. I rzeczywiście, akcje były bardzo rozproszone. 150 000 akcjonariuszy posiadało po 1 lub 2 akcje. Przedsiębiorstwa przemysłowe wykupiły 36% akcji, urzędnicy, wojskowi i wolne zawody - 25%, banki - 14%, handel - 10%, rolnictwo - 8%. Skarb państwa posiadał zaledwie 1% akcji.
Parytet nowej waluty, złotego, zrównano z parytetem franka germinal, z czego wynikał kurs 5,187 zł za 1 dolara. Frank germinal, o wartości 0,290323 g złota i 4,5 g srebra, określał parytet waluty francuskiej od 1803 r. aż do I wojny światowej. W czasie reformy Grabskiego parytet ten utrzymywał jedynie frank szwajcarski. Dotychczasowa waluta marka polska została zamieniona na złote, a kurs wymiany wynosił 1 800 000 mkp za 1 złoty.
Emisja banknotów oparta była na systemie Gold Exchange Standard, według którego w skład pokrycia emisji zaliczano złoto oraz zagraniczne waluty i dewizy wymienialne na złoto. Pokrycie nie mogło być mniejsze niż 30%. W rękach skarbu państwa pozostała emisja monet srebrnych, bilonu i biletów skarbowych.
Bank miał około 50 oddziałów w Polsce oraz oddział gdański, działający pod nazwą Polska Kasa Rządowa.
W skład portfela akcji banku w różnych latach wchodziły udziały w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, Spółce Elewatory Zbożowe, Banku Akceptacyjnym SA i Wielkopolskiej Spółce Dzierżawnej.
Pierwszym prezesem banku został Stanisław Karpiński. Jego pozycja ujawniła się w 1925 r., gdy między innymi z powodu polsko-niemieckiej wojny celnej, kurs złotego uległ załamaniu, żądanie premiera Władysława Grabskiego dokonania interwencji giełdowych przez Bank spotkało się z odmową prezesa Karpińskiego. Skutkiem tej sytuacji był upadek rządu Grabskiego.
Akcje Banku Polskiego o różnych wartościach nominalnych, imienne i na okaziciela.
Kolejny prezes, którym był od 1929 r. Władysław Wróblewski, podporządkował Bank rządowi.
W okresie wielkiego kryzysu bank zmniejszał obieg pieniądza i ograniczał rozmiary akcji kredytowej. W 1933 r. Polska przystąpiła do złotego bloku. Państwa w nim skupione (miedzy innymi Francja, Włochy, Holandia i Szwajcaria) zobowiązały się do przestrzegania stabilizacji monetarnej i utrzymywania wymiany pieniędzy krajowych na złoto oraz swobody międzynarodowego przepływu kapitału. Spowodowało to wielki odpływ złota i obcych walut z kraju. Zmiana polskiej polityki walutowej stała się możliwa dopiero po śmierci J. Piłsudskiego. Zwolennikiem dewaluacji i przystąpienia Polski do bloku szterlingowego był prezes banku Adam Koc. W 1936 r. Bank drogą wykupu akcji drugiej emisji obniżył kapitał akcyjny ponownie do 100 mln zł.
W marcu 1939 r., w obliczu zagrożenia wojennego, dokonano zmian w statucie banku, dopuszczając tzw. emisję fiducjarną, poza normalnym pokryciem, do wysokości 800 000 000 zł. Posłużyła ona do sfinansowania potrzeb wojska. 5 września władze Banku z zapasem złota i matrycami banknotów opuściły Warszawę, a 13 września przekroczyły granicę rumuńską. Bank podjął działalność w Paryżu, a po klęsce Francji w Londynie.
Podczas wojny Bank przygotowywał się do realizacji funkcji emisyjnych po wyzwoleniu, zamawiając nowe banknoty. W 1944 roku pod rządami PKWN pojawiły się jednak w Polsce banknoty formalnie emitowane przez Narodowy Bank Polski. Istniał pomysł fuzji Banku Polskiego i NBP. Ostatecznie jednak zdecydowano się na postawienie banku w stan likwidacji, zakończonej w 1951 r.
Kapitał akcyjny Banku w kolejnych latach przestawiał się następująco: 1924 - 100 000 000 zł; 1928 - 150 000 000 zł; 1936 - 100 000 000 zł Prezesami Banku byli, w kolejnych latach: Stanisław Karpiński 1924-1929, Władysław Wróblewski 1929-1936, Adam Koc 1936, Władysław Byrka 1936-1941, Bohdan Winiarski 1941-1946, Edward Drożniak 1946-1951 Dyrektorów naczelnych było dwóch, Władysław Mieczkowski w latach 1924-1934 i Leon Barański w latach 1934-1951.
Źródła:
Morawski W.: Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, MUZA S.A. Warszawa 1998 r.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938 r.
P.S. Widzę, że III część notki na 100 lecie Niepodległości, o książkach słabo się czytała. Dlatego pozwalam sobie jeszcze ja podlinkować TU
