Założycielem Towarzystwa był M.P. Vassal, a statut Spółki zatwierdził car Mikołaj II w dniu 11 maja 1891 r. Majątek Spółki stanowiły zakłady przemysłowe i grunty o powierzchni 3200 ha, nabyte od niemieckich spadkobierców Gustawa von Kramsty, właścicieli Gwarectwa von Kramsty. Kapitał Towarzystwa w tym okresie wynosił 4 250 000 rubli. Siedziba znajdowała się w Warszawie przy ul. Kapucyńskiej 3/9. Pierwszym prezesem Towarzystwa był M. Karnicki.
W 1895 r. Spółka nabyła majątek Towarzystwa Kopalń i Hut w Milowicach, w skład którego wchodziła kopalnia „Wiktor” i posiadłości ziemskie. W ten sposób Towarzystwo Sosnowieckie stało się największym przedsiębiorstwem górniczo-hutniczym w Zagłębiu Dąbrowskim. Należały do niego kopalnie węgla kamiennego: „Jerzy” w Niwce (przemianowana potem na „Niwkę”), „Ignacy” w Zagórzu (później „Mortimer”), „Wiktor” w Milowicach (później „Milowice”), kopalnia galmanu „Bolesław” w Bolesławiu, huta cynku „Paulina” w Zagórzu, walcownia „Emma”, fabryka bieli cynkowej w Sosnowcu, Odlewnia Żelaza i Zakłady Mechaniczne w Niwce oraz majątki ziemskie i liczne nieeksploatowane jeszcze pola górnicze. Kopalnia „Ignacy” po wybudowaniu szybu „Mortimer” przejęła na pewien czas jego nazwę. Wydobycie dochodziło w niej do 115 000 ton (w 1915 r.). Została zatopiona w 1933 r. Kopalnia „Wiktor” w latach 90. XIX w. została przemianowana na „Milowice”. Do nazwy „Wiktor” powrócono przejściowo w latach 1920 - 1926. Po wybuchu I wojny światowej kopalnię częściowo zdewastowali Niemcy, lecz szybko wznowiono produkcję. Finansowanie zakładu przejęły banki niemieckie. Wydobycie węgla w okresie okupacji było znacznie niższe niż przed wojną.
Po odzyskaniu niepodległości kopalnię „Milowice” odbudowywano powoli. Spadek wydobycia spowodowany był m.in. kurczeniem się rynku zbytu na rzecz bardziej konkurencyjnych kopalń górnośląskich, które w 1922 r. znalazły się w granicach Polski. Do Towarzystwa należała również kopalnia galmanu „Bolesław”. Wyprodukowany tutaj surowiec kierowano do huty „Paulina” w Zagórzu, gdzie wytwarzano metaliczny cynk. W innym zakładzie Towarzystwa, walcowni „Emma”, z cynku produkowano blachę. Obok „Emmy” (unieruchomionej w latach 1914-1921 i zlikwidowanej w 1925 r.), funkcjonowała niewielka fabryka bieli cynkowej. Zakłady te przestały funkcjonować w latach 20.
Kopalnie Towarzystwa wydobyły w 1938 r. 1 191 856 ton węgla przy zatrudnieniu 3196 robotników. Oprócz kopalń do Spółki należała fabryka maszyn – Centralne Zakłady Mechaniczne w Niwce, rozbudowane i unowocześnione w latach międzywojennych, zatrudniające blisko 400 robotników, a także majątki ziemskie. Większym zakładem była Odlewnia Żelaza i Warsztaty Mechaniczne w Niwce. Wytwarzano tu podnośniki, przesuwalnie wagonów, pompy oraz maszyny do obróbki metalu. Przed I wojną światową zatrudnienie dochodziło do 200 osób, a moc maszyn wynosiła 150 KM.
Kapitał akcyjny Towarzystwa w latach 30. XX w. wynosił 29 750 000 zł. Większość akcji posiadali akcjonariusze francuscy. Kapitał był podzielony na 85 000 akcji na okaziciela o nominale 350 zł. Radę Nadzorczą w tym czasie stanowili Jacques de Neuflize (prezes), Rene Brouilet, Emile Cabassut; w skład Zarządu wchodzili: inż. Marius Malplat (prezes), inż. Stanisław Gadomski i August Brocard, a dyrektorami byli m.in. Karol Dauphin (prokurent) oraz inż. Feliks Frycz (prokurent). W zakładach Towarzystwa zatrudniano ok. 4000 osób.
Świadectwo tymczasowe na okaziciela Towarzystwa Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich SA o wartości nominalnej 350 zł z dnia 23 czerwca 1930 r.
Źródła:
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Śmiałek M.: Sosnowieckie ABC. Tom VII. Muzeum w Sosnowcu, Sosnowiec 2008.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
