Od 1893 r. pod Brześciem Kujawskim działała spółka akcyjna dla budowy cukrowni oraz wyrabiania z niej mączki cukrowej i rafinady we wszystkich postaciach pod firmą: Towarzystwo Akcyjne Cukrownia „Brześć Kujawski” z kapitałem zakładowym 500 000 rubli. W skład pierwszego Zarządu Spółki weszli: W. Wizbek (prezes), H. Haack (wiceprezes), Zygmunt Lubiński, Marcin Krzymuski i Bronisław Werner. W listopadzie 1920 r. powiększono kapitał zakładowy Spółki, wynoszący 2 160 000 mkp, o 12 840 000 mkp w wyniku przewalutowania wartości książkowej majątku ruchomego, wynoszącej 1 750 397 rubli według bilansu na dzień 1 lipca 1915 r. – na 16 620 858 mkp, tak że wartość jednej dotychczasowej akcji wyniosła 7500 mkp. Skasowano dotychczasowe akcje 500-rublowe, zamieniając je na trzy nowe o wartości nominalnej 2500 mkp. Jednocześnie zmieniono nazwę firmy na: Towarzystwo Cukrowni „Brześć Kujawski” SA. Siedzibą Spółki była wtedy osada fabryczna Cukrownia Brześć Kujawski. Zarząd Spółki znajdował się w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu 7, a w latach późniejszych przy ul. Traugutta 3.
Dotychczasowy kapitał Spółki w dniu 15 listopada 1920 r. został określony na 15 000 000 mkp, podzielony na 6000 akcji o wartości nominalnej 2500 mkp. W dniu 25 czerwca 1921 r. przeszacowano kapitał zakładowy Spółki na 40 000 000 mkp, a następnie w dniu 18 maja 1922 r. – na 640 000 000 mkp. Następnie, w dniu 20 maja 1925 r., kapitał został przewalutowany i wyniósł 4 800 000 zł, podzielony na 16 000 akcji na okaziciela o wartości nominalnej 300 zł każda. Produkcja wynosiła 127 287 q, a powierzchnia plantacji – 4024 ha.
Od 1923 r. do wybuchu II wojny światowej prezesem Zarządu był Stanisław Witraszewski. W 1923 r. pozostałymi członkami Zarządu byli: Władysław Nowca, Marian Sokołowski, Stefan Henisz i dr Leon Nowakowski. Ten ostatni w latach 1925 – 1937 pełnił funkcję dyrektora zarządzającego. W 1925 r. z Zarządu odeszli: Władysław Nowca i Stefan Henisz, a ich miejsce zajęli: Henryk Krzymuski i Witold Sokołowski. W 1928 r. Mariana Sokołowskiego zastąpił Tadeusz Karszo-Siedlewski.
W dniu 4 maja 1937 r. nastąpiła fuzja spółki z powstałą w 1916 r. Spółką Akcyjną Fabryki Cukru „Choceń”. W jej wyniku kapitał Spółki został podniesiony do 7 200 000 zł i podzielony na 24 000 akcji o wartości nominalnej 300 zł. Siedziba Spółki została przeniesiona na ul. Smolną 14 w Warszawie. Produkcja dwóch cukrowni zmniejszyła się i wynosiła wtedy 116 250 q, a plantacje miały powierzchnię 2887 ha. W 1938 dyrektorem zarządzającym został Witold Sokołowski.
Akcja imienna Towarzystwa Cukrowni „Brześć Kujawski” SA o wartości nominalnej 300 zł z grudnia 1937 r.
Źródła:
Brejski E.: 110 lat Cukrowni Brześć Kujawski, „Gazeta Cukrownicza 2004, nr 7.
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” z 29.11.1920, nr 271.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1934. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1934.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Spis cukrowni Rzeczypospolitej Polskiej. Wydanie „Gazety Cukrowej”, Warszawa 1926.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
